Yalova’da yaşayan ve evlerini atölyeye çeviren Hasan ve Zehra Tanyol çiftinin 22 yıldır ürettikleri kale, pota ve voleybol fileleri Türkiye’nin dört bir yanından büyük rağbet görüyor. Türkiye Basketbol Federasyonu’na (TBF) 2002’den bu yana file veren çift, bunun yanı sıra Fenerbahçe gibi birçok Süper Lig ekibinin de kale direği ağlarını elleriyle örüyor.
Yalova merkeze bağlı Kazımiye köyü TOKİ Konutları’nda oturan Hasan ve Zehra Tanyol çifti, evlerini file üretim atölyesine çevirdi. Evlerinde el yapımı fileler üreten çift, gelen siparişleri yetiştirmekte ise zorluk çekiyor. Emekli polis memuru Hasan Tanyol, basketbol, voleybol, tenis, top taşıma filesi, kale filesi, inşaat güvenlik ve okul merdiven boşluğu gibi birçok file çeşidini ürettiklerini kaydetti.
2000 yılında askerden geldikten sonra sosyal aktivite olarak basketbol oynamaya başladığını belirten Tanyol, “O sırada ben çocukken ortaokulda öğrendiğim bir basketbol file örme şekli vardı. Kadınların makrome ördüğü şekilde basketbol filesi yaptım. Sonra dedim ki ya bunu bir de o orijinalini alayım, orijinalini aldım, baktım inceledim. Dedim, ben bunu herhalde yaparım. Biraz uğraştık, eşimle beraber basketbol filesini çözdük” dedi. Ürettikleri filelerle dünya ve Avrupa şampiyonaları oynandı
Tanyol, ördüğü pota filesini Abdi İpekçi Spor Salonu amirine götürdüğünü ve beğenildiğini dile getirerek, “Beğendiler, tekrar istediler, yaptım götürdüm. 2002 yılından beri yaklaşık 22 yıldan beri de Türkiye Basketbol Federasyonu’nun filelerini istiyorlar, gönderiyoruz. Yapmış olduğumuz filelerle bir dünya şampiyonası, bir Avrupa şampiyonası da oynandı” diye konuştu. Televizyonda gördükleri altıgen kale filesini ürettiler
Basketbol filesinin yanında futbol kale direği ağları üretmeye başladıklarını anlatan Tanyol, şöyle konuştu:
“Normalde kare file de yapıyoruz. Altıgen filenin hikayesi de sene 2005 yılıydı. Urfa’da görev yaparken, Kupa Amerika’da Brezilya ile Arjantin’in final maçı vardı. Maç penaltıları kaldı. Fenerbahçe’nin kaptanı Alex de o maçta oynuyordu. Penaltılara kalınca fileleri yakından gösterdiler. Yakından gösterince baktım el örgüsü altıgen file. Dedim, bunları Brezilyalılar yapıyorsa bu işi biz Türk insanıyız, biz de zekiyiz, biz de yaparız. O gün aldığım mekiği elime ölmeye başladım ve ördükten sonra altıgen fileler çıktı. 2005 yılından beri de altıgen kale filesini elle yapabiliyoruz.” Yaptıkları kale filesi 13 yıl kullanıldı
Tanyol, Süper Lig kulüplerinin de aralarında olduğu birçok takımın kale filelerini yaptıklarını belirterek, “Bu sene Fenerbahçe Şükrü Saraçoğlu’nun filelerini yaptık. Montajını da kendimiz yaptık. Pendik Stadı’nı yaptık. Konya stadına özel bir file yaptık, yeşili beyaz. Alanyaspor’a geçen sene yapmıştım, bu sene halen kullanıyorlar. Yalova stadına 2007 yılında file yapmıştım. 2020 yılında fileyi değiştirdik. Yaklaşık 13 sene kullandılar. 4 milim paraşüt ipinden yaptık. Paraşüt ipi Türkiye’nin en sağlam ipidir. Ultraviyole özelliği vardır, tüm hava şartlarına dayanıklıdır. Değiştirmemizin sebebi ise köpek yediği için. Yani köpek yemese bir 4-5 tane daha kullanabilirlerdi. Yani uzun ömürlü ultraviyole özelliği olan paraşüt ipi kullanıyoruz. Bunları kullanırsak filemiz çok daha uzun ömürlü olabiliyor. Dönem dönem hemen hemen tüm statlara yaptık. Olimpiyat stadına da yaptım. Kayseri, Sivas, Antep stadına yaptım. Ankara’daki 19 Mayıs Stadı’na yaptım. Tabii stat müdürleri değiştiği zaman bağlantımızı kesiliyor. Ondan dolayı bizden almayabiliyorlar ama bizi tanıyanlar, bilenler, bizi tercih ediyorlar, çünkü uzun ömürlü fileler üretiyoruz, ondan dolayı.” Kendi iplerini üretmeye başladılar
Tanyol, Elmalık köyünde kurdukları atölyede kendi iplerini de üretmeye başladıklarını dile getirdi.
Tress örgü makineler aldıklarını ve ipi makinelerde işlediklerini söyleyen Tanyol, son dönemlerde file üretiminde makine örgülerinin çoğaldığını anlattı. Tanyol, el örgüsünün daha uzun ömürlü ve kaliteli olduğunu aktardı.
Başka kale filesi üreten firmalara da ürün verdiklerini kaydeden Tanyol, “Bu firmalar da yurt dışına mal veriyorlar, işte kale direğini veriyorlar, yanında file de koyuyorlar. Dolaylı olarak yurt dışına filelerimiz gidiyor. Özbekistan’a şu an 10 çift siparişimiz var. Onları da yetiştirmeye çalışıyoruz açıkçası” dedi. Kale filesi 5 ile 20 bin lira arasında müşteri buluyor
Profesyonel altıgen kale direklerinin 5 bin lira ile 20 bin lira arasında müşteri bulduğunu kaydeden Tanyol, “20 bin lira olmasının sebebi de mesela çubuklu file yapıyorum özel. Kulübün renklerine göre kırmızı, beyaz, yeşil, beyaz. Çubuklu filemiz onun işçiliği 2-3 kat artıyor. 2 mekikle dokuyoruz ama çubuklu file yaptığımızda 22 mekikle aynı anda yürüyoruz. Dolayısıyla işçiliğimiz kat kat artıyor. Dolayısıyla o yüzden biraz fiyatlarımız çubuk filelerin yüksek oluyor” dedi.
Tanyol, 2002 yılında doğan kızı Elif ile birlikte bu işe başladıklarını belirterek, “Annemin adını koydum ismi Elif. Elif’le beraber işe başladık. Elif’i de tersten okuduğunuzda file oluyor. Öyle de bir ilginç rastlantımız var” ifadesini kullandı. Önce kızdı, sonra file yapımını kendisi çözdü
Zehra Tanyol ise evlerini atölyeye çevirdiklerini anlattı. File yapmanın zor olduğunu ve büyük zaman gerektirdiğini kaydeden Tanyol, ilk işe başladıkları basketbol filesinin yapımını kendisini çözdüğünü dile getirerek, “Eşim bir basketbol filesi aldı. İlk önce yapamadı. 24 tane ipi kesiyordu evin etrafında ortasında. Ben hatta ona kızıyordum, ya ne yapıyorsun evi mahvediyorsun, kirletiyorsun dedim. Ondan sonra ben fileyi yaptım ama sevincini görmeniz lazım. Ondan sonra Eminönü’nde firmaya başladı. Biz genellikle basketbol filesiyle başladık bu işe. Ondan beri yapıyoruz” açıklamasında bulundu.