Kabil
Afganistan'da Taliban'ın yönetimi devralmasıyla derinleşen ekonomik kriz nedeniyle yetimhanelerde kalan binlerce çocuk, akrabalarının evlerine gönderilmek zorunda kaldı.
Afganistan Yetimhaneler Müdürü Feyzan Ahmed Kaker ve başkent Kabil'deki yetimhane yöneticileri, AA muhabirine konuyla ilgili açıklamalarda bulundu.
Alınan bilgiye göre, ülke genelinde devlet ve özel olmak üzere 68 yetimhane bulunuyor ancak bunların 26'sı ülkenin içine girdiği büyük ekonomik kriz nedeniyle fiilen kapanmış durumda.
Maddi problemlerin çözülmemesi halinde faal bazı yetimhanelerin de kapatılması gündemde.
Akrabası olan çocuklar gönderildi
Taliban öncesi yetimhanelerde 9 bin 319 çocuğun kaldığı ancak ekonomik kriz nedeniyle bunlardan 3 bin 566’sının, yani 10 çocuktan 4’ünün akrabalarının evlerine gönderildiği öğrenildi.
Gönderilmeyen çocukların çoğunun kendilerine bakacak kimsesi yok. Kimisinin ebeveynleri yok ya da onlara bakacak durumda değil. Ebeveynleri olup boşanan, anne ya da babası vefat eden, uyuşturucu bağımlısı olan ya da onlara bakmak istemeyenler de mevcut. Kimilerinin ise akrabaları var ancak çocukları istemiyor.
Gıda, elbise ve kışlık yakacak temininde sıkıntı yaşanıyor
Taliban'ın Afganistan yönetimini devralmasıyla ülkede derinleşen ekonomik kriz, yetimhaneleri de sarstı.
Yetimhanelerde sık sık elektrik kesiliyor, su akmıyor, mevcut jeneratörler de ihtiyaca cevap vermiyor. İçme suyu temininde de sıkıntılar yaşanıyor. Yetimhane binası, odaları ve yemekhanesinin de hijyen açısından ciddi sorunları bulunuyor.
Yetimhanelerdeki en önemli sorunlar gıda, elbise, ilaç ve tıbbi malzeme, kırtasiye ürünleri ve kışlık yakacak yetersizliği olarak sıralanıyor. Taliban, ülke yönetimini devralmasının ardından yetimhaneleri ziyaret etmiş ve sorunların çözümü için destek vaadinde bulunmuş ancak şu ana kadar somut çözüm sunulmuş değil.
Çocuklar, ağırlıklı olarak pirinç, bakliyat, unlu mamuller, patates gibi doyurucu özelliği yüksek gıdalarla besleniyor. Et ve süt tüketimi ise çok az. Taliban hükümetinden herhangi bir maddi gelir temin edilmiyor. Bu nedenle yetimhane yönetimleri, şartların iyileştirilmesi için ulusal ve uluslararası yardım kuruluşlarıyla hayırseverlerin kapısını çalıyor.
Mevcut kısıtlı imkanlar da söz konusu yardımlarla sürdürülmeye çalışılıyor.
Ancak yetkililer, yardımlarla yetimhanelerin ayakta kalamayacağını belirterek Taliban yönetiminin ve uluslararası yardım kuruluşlarının bu konuda somutlaştırılmış ve devamlılığı olan kurumsal politikayla desteklerini bekliyor.
Ülkedeki ekonomik kriz nedeniyle Afgan ailelerinin evlat edinme ve koruyucu aile gibi konularda başvurularının da azaldığı aktarıldı.
Personel maaş alamıyor
Yetkililer, ülke çapında yetimhanelerde çalışan personelin önceki hükümet döneminde de maaş alma sorunu yaşadığını, Taliban sonrası ise Afganistan Yetimhaneler Müdürü Feyzan Ahmed Kaker de dahil tüm personelin ancak bir aylık maaş alabildiğini kaydetti.
Kaker, buna rağmen personelin yetimlere hizmet etmeyi dini bir vecibe olarak gördüğünü ve işlerinin başında olduğunu ifade etti.
İlk ve ortaokul kademesinde eğitimlerin başlamasıyla bazı çocukların yetimhanelere döndüğünü belirten Kaker, "İmkanlar sağlanırsa ve ekonomik durum düzelirse akrabalarına gönderilen çocuklar yeniden yetimhanelere başvuru yapabilir. Şu anda bile bazı çocuklar başvuru yapıyor ancak imkansızlık ve bazı vilayetlerdeki yetimhanelerin kısıtlı faaliyet göstermesi nedeniyle onları kabul edemiyoruz." dedi.
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) dahil uluslararası yardım kuruluşlarına başvuruda bulunduklarını aktaran Kaker, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığına (TİKA) da yetimhanelere yardım edilmesi için başvuru yaptıklarını belirtti.
Önceki hükümet döneminde de sorunlar yaşadıklarını kaydeden Kaker, Taliban'ın yönetime gelmesiyle ekonomik sorunun derinleşmesi ve uluslararası yardımların kesilmesiyle problemlerinin arttığını vurguladı.
Kaker, "Bazı sorunlarımız önceki hükümet döneminden kalmıştı ve bunlar hala sürüyor. Sorunlardan biri gıda sorunuydu ve bu, çocuklar için temel bir problem. Bu nedenle bazı yardım kuruluşları ve hayırseverlerle temasa geçtik ve bize bir miktar yardım ettiler. Halen bu yardımlarla idare ediyoruz." diye konuştu.
UNICEF'in öğretmen maaşlarını ödeyeceği vaadinde bulunduğunu belirten Kaker, "Taliban hükümetinin çocukların korunması için açık ve net bir politika belirlemesini istiyoruz." dedi.
Teyiye Mesken ve Alaaddin yetimhaneleri yardım bekliyor
Başkent Kabil'in Teyiye Mesken Caddesi üzerindeki Teyiye Mesken Yetimhanesi ve Darul Aman Caddesi üzerindeki Alaaddin Yetimhanesi de imkansızlıklarla boğuşuyor.
Yetimhanelerde klinik ve psikoloji servisi ile okul bulunuyor. Öğrenciler, kampüsteki okullarda eğitim alıyor.
Teyiye Mesken Yetimhanesinde 10-18 yaş aralığındaki erkek çocuklar kalıyor. Yetimhane kapasitesi 400 ancak imkansızlık nedeniyle şu an burada 168 çocuk kalıyor. 100'e yakın çocuğun akrabalarının evlerine gönderildiği ifade edildi.
Yetimhane Müdürü Mucibi Rahman Hotak, hükümet değişikliğinin tüm mali sistemlerini etkilediğini kaydederek yardım kuruluşlarına çağrıda bulundu.
Hotak, "Çocukların gıda, elbise, tıbbi malzeme gibi günlük ihtiyaçlarını eskiden olduğu gibi kısa sürede karşılayamıyoruz. Gıdadan tutun onları sıcak tutacak kömür ve elbise gibi kışlık malzemeler ile eğitimleri için kırtasiye ürünlerine kadar ihtiyacımız bulunuyor." dedi.
Alaaddin Yetimhanesinde de kızlar ve 11-12 yaşına kadar olan erkek çocuklar kalıyor. Erkek çocuklar, yaşı geldiğinde erkek yetimhanelerine sevk ediliyor.
300 kişilik kapasiteli yetimhanede şu an 100'ü erkek 210 çocuk kalıyor. Yine buradan da maddi yoksunluk nedeniyle 150 civarında çocuğun akrabalarına gönderildiği belirtildi.
TİKA'nın 2017'de buradaki bir yurt binasını inşa ettiği, iki yurt binasını da yenilediği kaydedildi.
Yetimhanenin Yurtlardan Sorumlu Müdür Yardımcısı Azize Azizi, Taliban sonrası maddi sıkıntılar nedeniyle söz konusu çocukları akrabalarına göndermek zorunda kaldıklarını ifade etti.
6'ncı sınıf üstü kız çocuklarının Taliban'ın izin vermemesi nedeniyle okula gidemediklerini aktaran Azizi, bunların çoğunun akrabalarının yanında olduğunu söyledi.
Azizi, "En kısa sürede yeni hükümetin kararının değişmesini ve yaşları büyük kızların okula gitmelerine izin vermesini umut ediyoruz." dedi.
Taliban sonrası ülke ekonomisi büyük zarar gördü
Taliban'ın 15 Ağustos'ta başkent Kabil'e girerek ülke yönetimini devralması ve NATO güçlerinin ülkeden tamamen ayrılması ülke ekonomisini derinden etkiledi.
Bu süreçte birçok iş yeri kapalı kalırken, Taliban sonrası Afganistan’a yönelik uluslararası yardımlar kesilmiş ve ülke dışında bulunan rezervler dondurulmuştu.
Yaklaşan kış aylarında da ülkedeki açlık ve fakirliğin artacağı bekleniyor.
BM’ye bağlı Gıda ve Tarım Örgütü ile Dünya Gıda Programının verilerine göre, ülke nüfusunun yarısından fazlasına denk gelen 22,8 milyon kişi ciddi anlamda gıda sıkıntısı yaşayacak.