Son dönemde sitelerin aidat ücretleri kiralarla yarışmaya başladı. Son bir yılda aidatlara yüzde 100’ün üzerinde zam geldi. İstanbul, İzmir ve Ankara gibi büyükşehirlerde aidatlar 2 bin ila 4 bin liraya kadar yükseldi. Lüks sitelerde ise 10 bin liraya dayandı. Pek çok ev sahibi ve kiracı ise yüksek aidatlardan şikâyetçi. Özellikle gereksiz yapılan harcamaların aidatları artırdığını savunuyorlar.
Site yönetimleri ise artışa gerekçe olarak artan giderleri, personel maaşlarını ve tesislerin artan bakım maliyetlerini gösteriyor. Aidatların artmasında sosyal alan giderleri de önemli bir rol oynuyor…
Mesela kışın kullanılmayan ancak bakımı yapılan havuzlar giderleri artırabiliyor. Gereksiz ışıklandırma ve fazla peyzaj da fiyatlara yansıyor. Site yönetimlerinin profesyonel şirketlere devredilmemesi de bu problemlerin katlanmasına yol açıyor. Bazı sitelerdeki keyfî uygulamalar ise bardağı taşıran sebepler olarak öne çıkıyor. Site yöneticileri ve kat malikleri arasında yaşanan bu anlaşmazlıklar mahkemelere kadar taşınıyor…
NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
Site aidatlarını etkileyen birçok faktör var. Öncelikle bir sitenin tek giriş çıkışı mı var inceleyin. Çünkü bir sitede, bir yerine üç giriş çıkış varsa, güvenlik ve personel sayısı artacağı için aidatı da daha fazla olacaktır. Açık-kapalı havuz, hamam, sauna, yapay gölet, şelale gibi tesisler varsa bunların işletme, bakım, onarım, personel giderleri aidatı artıracağından yüksek aidat ödeyeceğinizi en baştan kabul edeceksiniz. Aynı şekilde binanızın yalıtımı yoksa, kapı-pencerelerden soğuk hava giriyorsa ısınma gideriniz artacaktır. Kışın 3-4 ay evinizde oturmuyor veya başka yerdeki evinizde veya çocuğunuzun yanında kalıyorsanız satın alacağınız dairenin ferdî sistemle ısınan bir binada olmasına dikkat etmelisiniz. Merkezî sistemle ısınan bir binada kışın 3-4 ay oturmasanız da ısınma giderlerine katılmak zorundasınız.
AİDATLAR NASIL BELİRLENİYOR?
Kanunlara göre apartmanlarda ve sitelerde aidatlar için uygulanan ortak bir zam oranı bulunmuyor. Her apartman veya site kanuni usul ile aidata yapılacak zammı belirleme hakkına sahiptir. Kanuna göre aidata indirim de yapmak, 10 kat zam da açıklamak mümkün. Bunun için yasal bazı süreçlerin takip edilmesi gerekiyor. Aidat zammının yapılması için yönetimler önce bir sonraki yılın bütçesini çıkarırlar. Bu bütçe içerisinde bir yıl boyunca apartmanlarda ve sitelerde yapılacak olan ortak harcamalar yaklaşık miktarlarla belirlenir. Ortaya çıkan rakam daire başı bölünerek çıkan tutar için aylık ödeme tutarı tespit edilir. Bu çıkan aidat miktarı bir teklif olarak Kat Malikleri Genel Kuruluna sunularak oylanır. Bu oylamaya kat maliklerinin yarısından fazlası katılmış olmalıdırlar. Katılım yasal sınırın ardında kalırsa daha sonra bir toplantı daha yapılır. O toplantıya katılanların alacağı kararda toplantı yeter sayısına bakılmaksızın salt çoğunluk yeterli olacaktır. Bu şekilde aidat zamları belirlenir.
GRİ SU KULLANIMIYLA TASARRUF YAPILABİLİR
Özellikle ‘gri su’ olarak adlandırılan; Duştan, küvetten, lavabodan, mutfaktan, bulaşık ve çamaşır makinesinden gelen, atık suların verimli kullanımına ilişkin geliştirilen arıtma sistemleri ile konutlarda yüzde 50’ye varan oranlarda tasarruf sağlanabiliyor. Gri su geri kazanım sistemlerinde arıtılan su, tuvalet rezervuarlarının yanı sıra bahçe sulamada yeniden kullanılabiliyor. Ayrıca bu atık sular sitelerin ısınma sistemlerinde de aktif rol oynayabiliyor.
YÖNETİM PLANINA DİKKAT! FAZLA AİDAT ÖDEMEYİN
Site aidatlarında en önemli noktalardan biri de yönetim planı... 1+1, 3+1 ve 4+1 dairelerden oluşan bir sitede eğer yönetim planında ‘Herkes eşit aidat ödeyecek’ şeklinde bir hüküm varsa bu adaletli olmayan bir aidat toplamaya sebep oluyor. Ancak başta dikkatle incelenmeden kabul edilen yönetim planından dolayı itiraz etme şansı da kalmıyor. Uzmanlar ise ev satın alırken yönetim planına iyi bakılmalı ve genel kurullara katılarak da site yönetim bütçesine itiraz etme hakkını elde etmeliler uyarısında bulunuyor.
AÇIK HAVUZLAR AİDATLARI ARTIRIYOR
Birçok sitede bulunan havuzlar da ekstra maliyete neden oluyor. Öyle ki aidatların ciddi bir kısmı havuz bakımlarından kaynaklanıyor. Havuzlar devir daim sistemi ile temizlendiğinden yüksek elektrik harcıyor. Öte yandan içine konulan kimyevi maddeler ve ışıklandırma için kullanılan elektrik, oldukça yüksek maliyete neden oluyor. Birçok sitede kışın kullanılmayan açık havuzlar için aidat ödemesi alınıyor. Görsel açıdan iyi bir görüntü verse de, bugünün şartlarında birçok site sakini havuzların kışın kapatılması yönünde görüş bildiriyor. Öte yandan büyük sitelerde yer alan birden fazla havuz, aidatların ekstra yükselmesine sebebiyet veriyor. Maliyet artışı müteahhitler için de geçerli… Yeni projelerin çoğunda havuz ya az ya da asgari oranda yer alıyor.