Artvin merkeze bağlı Ortaköy köyü Çalışkanlar mahallesinde bulunan mağaralar, bölge halkı tarafından yiyeceklerini sıcaktan korudukları doğal soğuk hava deposu olarak kullanılıyor.
Mahallenin hemen üzerinde yer alan ormanlık alanın alt bölümüne kurulan 20 haneli Çalışkanlar mahallesine ait her hanenin bir doğal soğuk hava deposu bulunuyor. Yerin altından geçen soğuk su kaynağının oluşturduğu ortamdan kaynaklı olduğu tahmin edilen soğuk hava, bölgenin kayalık yapısı olması nedeniyle yüzeye çıkıyor. Bu doğa olayını bölge halkı asırlar önce fırsata çevirerek, etrafta bulunan taşlardan ördükleri duvarlarla küçük küçük mağaralar yaparken, mağaraların girişlerine kapılar yapan yöre halkı bu sayede kendilerine ait doğal soğuk hava depoları elde etti. 3 ay bozulmadan kalabiliyor
Süt, peynir, yoğurt, yağ başta olmak üzere sebzelerini bu şekilde sıcaktan koruduklarını ve yiyeceklerini 3 bozulmadan saklayabildiklerini belirten Hacer Tokgöz (55), “Çocukluğum bu köyde geçti. Dedem, babam bu soğuk hava depolarını kullanıyorlardı, şimdi biz kullanıyoruz. Evimizde buzdolabı var, fakat buranın tadını vermiyor. Özelikle süt ürünlerinde oldukça iyi oluyor. Buzdolabında süt ürünü 2, 3 hafta zor dururken burada hiç bozulmadan 3 ay saklayabiliyoruz” dedi. Soğuk hava depoları dedelerimizden kalma
Bölge halkından Kemal Yavuz ise (48), “Bu soğuk hava depoları bizlere dedelerimizden kalma. İnsanlar daha önceleri elektrik olmadığı için yaz aylarında böyle bir şey keşfetmişler. Bunu kullanmaya başlamışlar biz buna buz hane diyoruz. Sebzelerin süt ürünlerinin bozulmaması için burayı kullanıyoruz. Yıllar önce ilk su olmadığı için insanlar sularını koyardı soğuk olsun diye. Daha sonra hayvanların yaylaya gittiği zamanda insanlar sütlerini, yoğurtlarını, peynirlerini biriktirip 3 ay hiç bozulmadan bu ürünleri kullanabilirler. Özellikle patateste çok etkini olan bir yer. İnsanlar buraya ilkbaharda patateslerin koyar daha sonra en az bir yıl saklayabilirler.
Bölgede 35 derece sıcaklıkta dahil içerideki soğuk havanın kesinlikle deşmediğini görüyoruz. Sürekli hava sirkülasyonu var” diye konuştu. Her daim sıfır derece
Bölge halkından Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi öğretim görevlisi Osman Albayrak ise yaptığı araştırmayı paylaşarak "Buradaki doğa olayı soğuk su kaynağından kaynaklanıyor. Soğuk su buharıyla insanlar asırlardır etrafını mağara şekline çevirip buzdolabı niyetinde kullanıyor. İçerideki sıcaklık sıfır derece" şeklinde konuştu.