Dünyada birçok gelişmiş ülkede pandemi ile birlikte ilaç etken madde üretimlerine ve araştırmalarına hız verilirken, Türkiye'de bir AR-GE firması korona virüs ile savaşta da kullanılabilecek ilaç etken maddesini zeytinyağı üretiminde atık olarak çıkan karasu ile yapmayı başardı.
Çalışma hakkında bilgi veren Prof. Dr. Gülendam Tümen, “Cumhurbaşkanımızın eşi Emine Erdoğan sıfır atık projesini destekliyor ve başlattı. Bunun üzerine bu yörede zeytin ağaçları ve zeytinyağı fabrikaları bulunan yerlerde en büyük sorun karasu. Zeytin karasuyu dediğimiz olay. Bu terim aslında yanlış bir terim. Neden yanlış bir terim çünkü, zeytinyağı fabrikalarında zeytin suyu çıktığı zaman asla karasu değil. Çok besleyici bir meyve suyu. Bu suyun içerisinde oleurapein, hidroksitirozol, aminoasitler, vitaminler bizim için değerli mineraller bulunmakta. Biz bu suyu havuza göndermeden işleme tabi tutarsak, çok önemli bir ürün elde ediyoruz. Bu hidroksitirozol. Hidroksitirozol, oleurapeinin hidroliz ürünü. Bu etken madde öyle yüksek antioksidana sahipki yapılan çalışmalarda yeşil çayın 10 katı, Q10 enziminin iki katından fazla antioksidan aktiviteye sahip” dedi.
Zeytin karasuyunda etken madde oranını yeni yöntem ile yüzde 10'a çıkardıklarını ifade eden Prof. Dr. Tümen “Bu hidroksitirozolü son yapılan denemeler ile çalışmalarla zeytinyağı fabrikasından elde edilen karasuda oranını yüzde 10'a çıkardık. Bunun HPLC analizleri ile merkez laboratuvarında yaptırarak analizlerini gördük. Verdiği pikler ve yüzdeleri ile. Hidroksitirozolün çok ilginç bir kullanım alanı daha var. Bunun üzerinde çok çalışmalar var. Etleri saklamak için pek çok sentetik antioksidanlar kullanılıyor. Ama şimdi hidroksitirozol ile etleri koruyup daha lezzetli hale getirme çalışmaları başladı. O kadar fazla kullanım alanı var ki; artık karasu diye bir şey kalmaması için bu projenin aktif olarak pratiğe geçirilmesi lazım” dedi.
AR-GE firması sahibi Faruk Durukan ise zararlı diye kabul edilen zeytin karasuyundan faydalı bir etken madde ürettiklerini ifade ederek, “Zeytin karasuyu dünyanın en zararlı atık maddelerinden birisi olarak kabul edilmektedir. Dünyada 25 ülkede çıkmaktadır. Özellikle Akdeniz Havzası, İtalya, İspanya, Yunanistan gibi. 3 bin yıldır çıkmaktadır. Bir kilogram zeytin karasuyu 1 ton temiz suyu kullanılmaz hale getiriyor. Biz böyle dünyaya zararlı bir malzeme kabul edilen maddeden, dünyanın en kıymetli etken maddesini almayı başardık. Hidroksitirozol bu madde ilaç sanayide çok önemli kanserde özellikle, korona virüs ile mücadelede çok etkili bir maddedir. Hidroksitirozol oleurapein dediğimiz etken maddenin parçalanmış şeklidir. Bu karasudan elde edilen ilk çalışmadır. Amerika hidroksitirozolü elde edebiliyor ama oleurapein dönüşüyor. Ama biz atıktan elde etmeyi başardık. Bu dünya için örnek bir projedir. Zararlı diye kabul edilen karasu faydalıya dönüştü” dedi.
Emrah Elmas