Türkiye’de ayçiçeğinde hasadın başlamasıyla çekirdek fiyatları düşme eğilimi gösterirken, yurt dışında da Rusya’nın ihracatta vergi oranlarını düşürmesiyle ham yağ fiyatlarında yaklaşık 400 dolarlık düşüş yaşandı.
Sektör temsilcileri bunun yanı sıra yurtiçinde bölgelere göre fiyat farklılığın oluştuğunu belirterek, çiftçinin ortalama çekirdek üretim maliyetinin 10 bin TL civarında olduğunu ve Orta Karadeniz bölgesinde tüccarların çiftçiden tonunu 9000-9250 TL’den aldığını ifade ediyorlar. Geçtiğimiz hafta ham ayçiçek yağına getirilen yüzde 10’luk gümrük vergisinin sektörde olumlu karşılanırken, geç kalınmış ve yetersiz bir önlem olduğunu belirtiliyor.
Agrolino Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Şaban Buttanrı, gümrük vergilerinin ton başına 200 dolar seviyesinde olması ve aynı zamanda çekirdek ithalatına da vergi getirilmesi gerektiğini vurguladı. Türkiye’de bu yıl yaklaşık 2 milyon ton çekirdek üretimi beklendiğini aktaran Buttanrı, böyle devam etmesi halinde seneye söz konusu rakamın muhtemelen 1 milyon tona gerileyeceğini ifade etti. Buğdayda ton başına ödenen bin TL’lik primin çekirdekte 2 bin TL olarak ödenmesinin çiftçiyi rahatlatacağını belirten Buttanrı, böylece birliklerin yüksek fiyatlarla alınan üründen zarar etmesinin engellenmiş olacağını söyledi.
SANAYİCİ İTHAL ÇEKİRDEĞİ DAHA UCUZA ALIYOR
Ayçiçeğinde bir diğer sorunun birlikler arasındaki fiyat farkı ol duğunu kaydeden Buttanrı Karadeniz Birlik tarafından yüzde 40’lık ayçiçeğin tonuna 10 bin 500 TL, Trakya Birlik’in 12 bin TL fiyat açıkladığına dikkat çekti. Çiftçinin girdi maliyetinin 10 bin TL civarında olduğunu dile getiren Buttanrı, “Geçen sezon çekirdek fiyatları tonu 5 bin TL ile başladı. Ancak, Rusya-Ukrayna savaşının ardından uluslararası yağ ve enerji fiyatlarının artması nedeniyle çekirdek fiyatları 16 bin TL’ye kadar çıktı. Bunu gören çiftçi mısır, buğday ve pancar yerine çekirdek ekimine ağırlık verdi. Ama uluslararası piyasalarda, palm yağı ve soya yağı fiyatlarının da düşmesi ile çekirdek fiyatları da düştü. Her ne kadar çekirdek fiyatı 12 bin TL olarak açıklansa da şu an birçok bölgede çekirdek çiftçiden 10 bin TL bandından alınıyor. Bu fiyatların değişmesi için ya marketlerdeki yağ fiyatlarının artması lazım ya da çiftçiye, buğdayda olduğu gibi destek verilmesi lazım. Çünkü birlikler ve Konya Şeker, malın sadece bir kısmını, zararla bile olsa alabilir. Geri kalan kısmını kırıcı, yağ fabrikası alamaz. Çünkü ithal çekirdek daha ucuz veya bu fiyatlardan alırsa net olarak zarar ediyor” dedi.
2000 BİN TL DESTEK BEKLENİYOR
Ham ayçiçek yağı fiyatlarının tonu 2000 dolardan 1200 dolara gerilediğini aktaran Buttanrı, bu düşüşün çekirdek fiyatlarını düşürdüğünü bildirdi. Bu konuda hiç bir önlem alınmadığını ve tek amacın yağ fiyatlarını markette ucuz tutmak olduğunu ifade eden Buttanrı, bunun yerine marketteki yağ fiyatlarını makul seviyede tutup, ihtiyacı olan insanlara ucuz yağ temin edilebileceğini söyledi. Buttanrı, genelde çekirdek-buğday paritesinin son 10 yılda 1.8 ile 2.2 arasında değiştiğini aktardı. Türkiye’nin minimum çekirdek ihtiyacının 3 milyon ton olduğunu açıklayan Buttanrı, ortalama 1,5-1,7 milyon ton üretildiğini, bu yıl ise 2 milyon tona yakın üretim beklendiğini aktardı. Buttanrı, şu an ton başına 1500-2000 TL prim ödenmesi halinde çiftçilerin rahatlayacağını söyledi.
YAĞ FİYATLARI 1200 DOLARIN ALTINA DÜŞTÜ
İç pazarda fabrikaların ayçiçek çekirdeğini 10 bin 250 TL’ye aldığını ifade eden Solventum Yönetim Kurulu Başkanı Onat Angı, Trakya Birlik’in 40 yağ bazlı çekirdeği 12 bin TL, Tarım Kredi’nin ise 11 bin 500 TL’ye aldığını söyledi. Şu anda hasadı yapılan ürünün yüzde 95’ini bu iki kurumun aldığına dikkat çeken Angı, “Yurtdışından ağırlıklı ham yağ alınıyor ve tonu 1180-1190 dolar bazında alım işlemleri oldu. Ayçiçeği piyasasında yıl içinde mayıs ayında 2.100 dolara kadar çıkan fiyatlar, temmuz başında önce 1.800 dolara daha sonra hızlıca 1.250 dolara kadar geriledi. Ağustosta tepki alımlarıyla tekrara 1.490 dolara kadar çıkan fiyatlar, eylül ayı başı itibarıyla tekrar hızlıca düştü ve 1.200 doların altını gördü” dedi.