Erzincan Tarım ve Orman Müdürlüğünden açıklama yapılarak verim çağına gelmiş bağlardan düzenli olarak bol ve kaliteli ürün alınabilmesi için ilkbaharda bağ alanlarının üretim sezonuna hazırlık işlerinin düzenli olarak yapılması gerekmekte olduğu kaydedildi.
Konuya ilişkin Ziraat Yüksek Mühendisi Selahattin Albayrak tarafından hazırlanan ilkbaharda bağ alanlarında yapılması gereken işlere ait bilgiler şöyle sıralandı:
İlkbaharda bağ alanlarında yapılması gereken işleri şu başlıklar altında toplayabiliriz. 1- Bağda kış budaması, 2- Bağda budama ve önceki sezonda kalan atıkların toplanarak imha edilmesi, 3- Bağda kış ilaçlaması, 4- Bağda toprak işleme, 5- Bağda gübrele, 1- Bağda Kış Budaması.
Budama ne zaman yapılmalıdır?
Budama zamanı hava ve toprak şartları ile çeşit özelliği gibi özel koşullara bağlı olarak belirlenmelidir. Budama asmaya su yürümeden önce tamamlanmalı, ilkbahar geç donlarının etkili olduğu yerlerde gözlerin uyanmasına yakın bir dönemde yapılmalıdır. Erken budama asmada gözlerin erken uyanmasına neden olmaktadır. Erken uyanan bu gözler özellikle Nisan ayı başlarında oluşan ilkbahar geç donlarından daha fazla zarar görmektedir. İlimizin de içinde bulunduğu bu bölgelerde soğuk zararını en aza indirmek için budamayı mümkün olduğu kadar geç yapmak gerekir.
Budamada bırakılacak çubuk ve göz sayısı ne kadar olmalıdır?
Budama yapılırken asmada bırakılacak çubuk ve göz sayısının belirlenmesinde, asmanın bir önceki yılda gelişim durumu ve verimi göz önünde bulundurulmalıdır. Yapılan gözlemde çubuklar çeşide özgü kalınlığa ulaşıp normal düzeyde gelişme göstermiş ise
bir önceki yılın sayısına yakın çubuk ve göz bırakılmalıdır. Asmada çubukların fazla sayıda, normalden daha kalın, kuvvetli ve aşırı gelişme göstermiş olması, önceki yıl yeterince göz bırakılmadığının belirtisi olup, bu durum yapılacak budamada çubuk ve göz sayısının arttırılmasını gerektirmektedir. Çubukların az sayıda, zayıf gelişerek iyi olgunlaşmamış olması ise önceki yılda asmanın kapasitesinin üzerinde yüklendiğinin işareti olup bu durum asmada daha sert budama yapılarak çubuk ve göz sayısının azaltılmasını gerektirmektedir. Asmaya kapasitesinin üzerinde yükleme yapıldığında sürgün gelişmesi zayıflayarak, ürünün kalitesi düşmekte ve üzümlerin olgunlaşması da gecikmektedir. Sert budama ile asmanın gelişme gücü arttırılarak köklerinin de kuvvetli gelişmesi sağlanabilmektedir.
Budamada dikkat edilmesi gereken hususlar
Budamayı ehil kişiler yapmalıdır. Budama zamanına dikkat edilmeli, erken budamadan kaçınılmalıdır. Asmalar çeşidin gerektirdiği şekilde budanmalıdır. Asmalara gereğinden fazla ürün yükü verilmemelidir. Budama yapılırken asmalar dikkatle incelenmeli, hastalık belirtisi göstermeyen, verimli, güçlü ve sağlıklı çubukların bırakılmasına özen gösterilmelidir. Hastalık belirtisi gösteren kısımlar ya tamamen kesilerek çıkarılmalı ya da mümkün oldukça kısa budanmalıdır. Çok kalın ve ya çok ince çubuklar ile boğum araları çok dar ve ya çok geniş olan çubuklar ürün çubuğu olarak bırakılmamalıdır. Bağlarda hava dolaşımını ve ışık nüfuzunu artıracak uygulamaların yapılmasına özen gösterilmelidir. Bu durum asma üzerinde oluşacak ıslaklık süresini azaltarak, hastalık kontrolünde fayda sağlamaktadır. Yedekler güneş gören iyi havalanan gövdeye yakın bölgelerde bırakılmalıdır. Ölükol, kav ve bakteriyel kanser gibi hastalıklar budama aletleriyle taşınabildiğinden, bu hastalıklarla bulaşık asmalar en sona bırakılmalı ve budama sırasında bir asmadan diğer asmaya geçmeden önce budamada kullanılan aletler çamaşır suyu ile dezenfekte edilmelidir. Budama yapılan asmada açılan büyük yaralar aşı macunu vs. ile kapatılmalıdır. Ürün çubukları destek sistemi üzerinde dengeli bir şekilde bağlanmalı, çubuklar tellere bağlanırken mümkün olduğunca üst üste ve sık sarılmamalıdır.
Bağda budama ve önceki sezondan kalan atıkların toplanarak imha edilmesi
Bağ hastalıklarının ertesi yıla taşınması asma üzerindeki hastalıklı çubuklar, yere dökülmüş hastalıklı yapraklar, asma üzerinde kalmış ya da yere düşmüş hastalıklı daneler/salkım sapları/dane sapları vb. ile olmaktadır. Bu nedenle sezon içerisinde oluşabilecek hastalık ve zararlıların kontrolünün etkinliğinde, ilkbaharda budamadan sonra, budama artıkları ile birlikte önceki sezondan bağ alanında kalmış diğer atıkların toplanarak imha edilmesi büyük nem taşımaktadır.
Bağda kış ilaçlaması
Bağ alanında bir önceki yıl görülen fungal ve bakteriyel birçok hastalığın ertesi yıla taşınmasını önlemek için sonbaharda yaprakların büyük çoğunluğunun ya da tamamının döküldüğü dönemden, ilkbaharda gözlerin uyanmasına kadar olan asmanın durgun (dinlenme, uyku) döneminde, hastalıklar görülmeden önce koruma amaçlı olarak yapılan ilaçlamadır. Kış ilaçlaması ne zaman yapılmalıdır. Bağda genelde dormant dönemde (uyku/durgun dönem) kış budaması yapıldıktan sonra, ilkbaharda gözlerin uyanmasından 1-2 hafta önceye kadar olan zaman diliminde bir kez yapılır. Yapılacak uygulamada kullanılacak ilacın özellikle budama yaralarına gelecek şekilde, gövde ve dallara yıkama şeklinde püskürtülerek uygulanmasına dikkat edilmelidir. Bordo bulamacı organik ürün yetiştiriciliğinde kullanım onayı aldığından, gerek organik tarım yapılan, gerekse organik tarım yapılmayan alanlarda kış ilaçlamasında yaygın olarak kullanılmaktadır. Bordo bulamacının ilkbaharda budamadan sonra gözler uyanmaya başlamadan 1-2 hafta önce %2-3 dozda uygulanması sezon içerisinde oluşabilecek birçok hastalığa karşı etkili ve ekonomik koruma sağlamaktadır. Uygulamayı takip eden 10 saat içinde yağış olması durumunda, ilaç yıkanacağı için, tekrardan uygulama yapılmalıdır.
Bağda toprak işleme
Bağ alanında toprak işleme hasattan sonra sonbaharda ve ilkbaharda olmak üzere iki dönemde yapılmaktadır.
Sonbaharda toprağın işlemeyle, sezon içerisinde çiğnenen toprağın kabartılarak sonbahar ve kış yağışlarının toprakta depo edilmesi sağlanmaktadır. İlkbaharda toprağın işlenmesiyle ise toprağın havalanması, gübre uygulamalarının yapılması ve yabancı otların çıkışının önlemesi sağlanmaktadır. Yabancı otlar asma için gerekli olan topraktaki besin maddelerini ve suyu tüketerek, hastalık ile zararlılara konukçuluk yaparak, bağ alanında nispi nemi yükseltip hastalıkların çıkışına ve gelişmesine uygun ortam oluşturarak zarar yapmaktadır. Yaz aylarında bağın otlanma durumuna göre birkaç kez çapalama yapılmalıdır.
Bağda gübreleme
Bağcılıkta birim alandan daha bol ve kaliteli ürün elde edilerek daha fazla kazanç sağlanabilmesi için yetişme sezonu boyunca asmanın iyi bir gelişim göstermesi gerekmektedir. Bunun içinde topraktaki besin elementlerinin gelişme döneminde asmanın ihtiyacı oranında ve birbirleriyle dengeli bir seviyede bulunması önem arz etmektedir. Bir besin elementinin toprakta az veya fazla bulunması, diğer besin elementlerinin alınmasında etkili olabilmektedir. Bu durum asmada bazı düzensiz gelişmelere neden olmakta ve bazı hastalık ve zararlıların zarar derecisini de artırmaktadır. Tek yönlü yapılan gübrelemeler bu yüzden bazen zarar oluşturabilmektedir. Her bağda ihtiyaç duyulan besin elementi ve organik madde miktarı farklılık gösterebilmektedir. Bu nedenle bağlara verilecek gübre miktarını ve cinsini tespit etmek için yaprak ve toprak analizleri yaptırılmalı daha sonra gübreleme işlemine geçilmelidir. Toprağın pH değeri yüksek ise mikronize kükürt uygulanmasıyla düşürülmesi, düşük belirlenmesi durumunda ise kireçleme yapılarak pH değerinin yükseltilmesi gerekmektedir.
Toprak örneklerinin alınması
Toprak örnekleri sonbahar ya da erken ilkbahar dönemde bağın 8-10 farklı noktasından 0-25 ve 25-50 cm derinlikten alınacak toprakların ayrı ayrı karıştırılmasıyla hazırlanmalıdır. Toprak örnekleri alınırken dikkat edilmesi gereken hususlar önceden gübre, kireç ya da kükürt atılmış yerlerden, hayvan gübresi yığılan yerlerden, harman yeri ve hayvan yatmış yerlerden, sap, kök ve yabani otların yakıldığı kısımlardan, çamurlu yerlerden, bağın tümsek ya da su birikintisi olan çukur yerlerinden, bağın sınırları ve yakınlarından, sulama arkı ve yollara yakın kısımlardan toprak örnekleri alınmamalıdır. Yaprak örneklerinin alınması. Yaprak örnekleri çiçeklenme dönemi sonunda alınmalıdır. Örnekler güneş gören meyveli sürgünlerde ilk salkımın tam karşısındaki veya bunun bir üstündeki yapraklardan alınmalıdır. Örnekleme, bir asmadan 4 ve 25 asmadan 100 yaprak almak suretiyle yapılmalıdır. Alınan toprak ve yaprak örnekleri gerekli bilgileri taşıyan etiketleri ile birlikte analize gönderilmelidir. Bağlarda yapılacak gübrelemede, analiz sonuçlarına göre hareket edilmelidir.