Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Derya Yanık, İstanbul'da bir otelde gerçekleştirilen “Sivil Toplum Buluşmaları, Engelli ve Yaşlı Buluşması” programına katıldı. Bakanlık olarak, engelli ve yaşlılar için gerçekleştirilen ve hedeflenen çalışmalardan bahseden Bakan Yanık, son 19 yılda 63 binin üzerinde engelli bireyin kamuda istihdam edildiğini hatırlattı. Yanık, yaşlılara yönelik çalışmalardan olan Alzheimer Eylem Planının hazırlıklarının yapıldığını söyledi.
Engelliler için yapılan çalışmaları anlattı
Bakan Yanık konuşmasına son 19 yılda engelli bireyler için yapılan çalışmaları anlatarak başladı. Yanık, “Nihai hedefimiz, kaynaklarımızı ve gücümüzü bütün vatandaşlarımızın huzuru ve saygınlığı için bir güce, bir imkâna dönüştürmek. Politikalarımızı ve önceliklerimizi bu doğrultuda belirliyoruz. Son 19 yıl zarfında sosyal hizmetler alanında kat ettiğimiz yol, bu yöndeki gelişmeleri çok net çizgilerle ortaya koyuyor. Bildiğiniz üzere, bu vizyonumuzun ete kemiğe büründüğü en önemli milat, 2005'te çıkardığımız Engelliler Kanunu oldu. Böylece yasal altyapıyı çok kapsamlı ve sağlam bir şekilde oluşturduk. Ardından Sayın Cumhurbaşkanımızın öncülüğünde, 2007 yılında Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesini imzalayan ilk ülkelerden biriydik. 2010'da engellilere yönelik pozitif ayrımcılığı anayasal güvence altına aldık. 2015 yılında Engelli Hakları Sözleşmesi (EHİS) İhtiyari Protokolünü onaylayarak, engelli vatandaşlarımıza Engelli Hakları Komitesine bireysel başvuru hakkını getirdik. Bu süreçte tüm paydaşların katılımıyla 2030 Engelsiz Vizyon Belgesi ve Engelli Hakları Eylem Planı'nı hazırladık. Geçtiğimiz 3 Aralık Dünya Engelliler Gününde, Engelsiz Vizyon Belgemizi kamuoyuna açıklamış olduk. Engel gruplarına özel, bir ilk olan Birinci Otizm Eylem Planını hayata geçirdik. Bu Plan çerçevesinde “Otizm Tarama ve Takip Programı”nı uygulamaya koyarak, Türkiye genelinde otizmli çocuklarımızın eğitime erken dahil olması için çalışıyoruz. Otizm Eylem Planının ikincisini 2022 yılında inşallah uygulamaya koyacağız. 2018 yılından itibaren “Ruhsal Engelli Bireyler İçin Sosyal İçerme Projesi”ni yürütüyoruz. Bakım ve bakım desteği hizmetlerimizde ise gerek aile yanında, gerekse kurumsal olmak üzere büyük gelişmeler kaydettik. Bakıma muhtaç engellilerimiz için 2007 yılında başlattığımız evde bakım yardımı kapsamında 535 bin 805 engelli vatandaşımıza her ay bin 798 TL ödeme yapıyoruz. Kurum bakımı için 2002 yılında 2 bin 600'den fazla engelli sıra beklemekteyken şu an beklemede olan engelli vatandaşımız yok. 128 gündüzlü bakım merkezimizden bin 251 engelli vatandaşımız yararlanıyor. 398 bakım merkezinde yaklaşık 32 bin engelliye yatılı bakım hizmeti sunuyoruz. Ayrıca engelli vatandaşlarımızı bir yıl içinde 30 güne kadar kuruluşlarımızda geçici olarak ücretsiz misafir ediyoruz. Engellilerimiz ve refakatçilerinin şehir içi toplu taşıma ve şehirlerarası demir ve deniz yollarında ücretsiz seyahat hakları bulunuyor. Evlerinden okullarına ücretsiz taşıdığımız engelli öğrencilerimiz de özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde yine ücretsiz olarak öğrenim görüyorlar” diye konuştu.
“Yüzde yüz erişilebilirlik için çalışıyoruz”
Hayatın her alanının, yaşlı, engelli, çocuklu veya hasta, yani hareket imkanı kısıtlı herkes için erişilebilir nitelikte olması, en önemli sosyal haklardan birisi olduğunu söyleyen Bakan Yanık, “Bunun için “Erişilebilir Türkiye, Engelsiz Yaşam” hedefiyle binalardan açık alanlara, toplu ulaşımdan dijital hizmetlere olmak üzere 4 ayrı alanda erişilebilirlik standartlarımızı geliştiriyoruz. Cumhurbaşkanımız tarafından “Erişilebilirlik Yılı” ilan edilen 2020'de bu alanda birçok projeyi hayata geçirdik. Kamu kullanımına açık binaların, kaldırım, yaya geçidi, park gibi açık alanların, toplu taşıma araçlarının ve sistemlerinin erişilebilir olmasını zorunlu hale getirdik. Yüzde yüz erişilebilirlik hedefiyle engellilerin sunulan hizmetlere erişimleri için gerekli dijital dönüşüm ve engelsiz iletişime yönelik çalışmalarımızı sürdürüyoruz. İşitme engellilerimizin iletişimlerine ve hizmete erişimlerine yönelik olarak da işaret dili sözlüğünün oluşturulmasından ALO 183 - 144 hatları ile 112 Acil Çağrı Merkezinde işaret dili tercümanlarının görevlendirilmesine kadar birçok hizmeti başlattık. Bunlara ilaveten AİLEM Çağrı Merkezi adıyla yeni bir iletişim hizmetimizi, işitme engellilerimize her konuda yardımcı olmak üzere Ocak 2022'de hizmete alacağız” dedi.
“63 binin üzerinde engelli vatandaşımız kamuda istihdam edilmiş durumda”
Engelli bireylerin istihdam imkanlarının geliştirilmesi çalışmalarından bahseden Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Derya Yanık, “Engellilerle ilgili önemli çalışma alanlarımızdan bir diğeri, engellilerimizin istihdam ve girişim imkanlarını geliştirmek. Dünyada ilk kez ülkemizde 2012 yılında merkezi sınav sistemi ile EKPSS'yi yapmaya başladık. 2002 yılında kamuda çalışan engelli sayısı 5 bin iken, bugün 10 katını geçen bir artışla 63 binin üzerinde engelli vatandaşımız kamuda istihdam edilmiş durumda. Ayrıca mesleki niteliklerini geliştirmek için 2012'den bu yana 41 bin engelli vatandaşımızı aktif iş gücü programlarımızdan yararlandırdık” diye konuştu.
“Alzheimer Eylem Planının hazırlıklarını yapıyoruz”
Yaşlılar için önemli çalışmalara imza atıldığını ve yaşlıların standartlarının yükseltilmesi için yeni çalışmalar yapılacağını söyleyen Yanık, “ Alzheimer'a (demansa) yönelik olarak geliştireceğimiz hizmet modelleri ve politikalara yön vermek üzere Ulusal Alzheimer Eylem Planının hazırlıklarını yapıyoruz. 2022 yılında “Yaşlılar İçin Gündüz ve Evde Bakım Hizmetlerinin İyileştirilmesi Projesi'ni yani YAGEP'i hayata geçiriyoruz. 2016 yılında başlattığımız Yaşlı Destek Programı yani YADES ile ev ortamlarında desteklenmelerini ve sosyal hayata katılımlarını amaçlıyoruz. 60 yaş ve üzeri vatandaşlarımıza yönelik Tazelenme Üniversitelerini destekliyor ve ülke genelinde yaygınlaştırıyoruz. Huzurevlerimizdeki yaşlılarımız için, pilot huzurevlerinden başlayarak “Dijital Bahar teknoloji odaları” kuruyor, teknolojiye adaptasyonlarını sağlayacak imkânlar oluşturuyoruz. Ülkemizde bugün yaklaşık yüzde 9 olan 65 yaş üzeri nüfusun, 2023'te yüzde 10'u aşması, 2050'de yüzde 21'e ulaşması bekleniyor. Bu gerçekler çerçevesinde, gerek aktif ve sağlıklı yaşlanma gerekse sosyal içerme perspektifiyle hazırladığımız 2030 Yaşlanma Vizyon Belgemiz, önümüzdeki sürecin yeni kilometre taşlarını oluşturacaktır” ifadelerini kullandı.
Yunus Emre Şeker - Batuhan Altınbaş