Karadeniz gazı enerji sektöründe hareketlilik yarattı. Ertuğrul Gazi FSRU (LNG depolama gemisi) gemisini 2021’de teslim alan BOTAŞ, yeni bir gaz sıvılaştırma gemisi inşa ettiriyor. BOTAŞ’ın Jersey adalarında kurduğu BOTAŞ Trading IC, FSRU gemisi yatırımı için 8 milyar 104 milyon TL’lik yabancı sermaye yatırımı teşvik belgesi aldı.
Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı’nın (TPAO) Karadeniz Sakarya sahasında üretimine başladığı doğalgaz enerji sektöründe hareketliliğe neden oldu. BOTAŞ Ertuğrul Gazi FSRU (LNG depolama gemisi) gemisini 2021’de teslim almıştı. Hizmette olan Ertuğrul Gazi gemisinin ardından, dün yayınlanan Mart ayı teşvik belgeleri arasında BOTAŞ’ın Jersey adalarında kurduğu BOTAŞ Trading IC Ankara Merkez Şubesinin de yeni bir FSRU inşası için belge aldığı görüldü.
BOTAŞ Trading IC, FSRU gemisi yatırımı için 8 milyar 104 milyon TL’lik yabancı sermaye yatırımı teşvik belgesi aldı. Türkiye’nin bütün FSRU gemileri yurt dışına sipariş ediliyordu. Böylece BOTAŞ yabancı statüdeki iştiraki eliyle Türkiye’deki ilk kez FSRU gemisi inşası için proje uygulamaya başlayacak. Teşvik belgesine ilişkin tebliğde, proje kapsamında 399 milyon dolarlık ithalat yapılacağı bilgisi de yer aldı. Mart ayında 18,9651 TL olan ortalama Dolar kuruna göre 8.1 milyar TL’lik projenin 7 milyar 567 milyon TL’lik kısmı ithal ekipman ve malzemelerden oluşacak.
KARADENİZ GAZI HALEN DENEME ÜRETİMİNDE
Öte yandan, Karadeniz gazının TPAO tarafından ticari satışına bu yılın sonunda başlanacağı öğrenildi. Sakarya sahasında yapılan yatırımda Faz-1 olarak adlandırılan safhada halen günlük yaklaşık 5 milyon metreküp gaz üretildiği ve sonbahara doğru bu miktarın Faz-1 hedefi olan 10 milyon metreküpe ulaştırılacağı kaydedilmişti.
TPAO’nun deneme üretimi olarak çıkardığı gazı BOTAŞ’a teslim ettiği, ticari kontratlar için hazırlık yaptığı ve yıl sonuna doğru alıcılarla görüşmelerin tamamlanmasının hedeflendiği belirtildi. Teknik olarak, TPAO gazın sahibi olduğu için kamu şirketi BOTAŞ’ın yanında yerli-yabancı diğer gaz tedarikçilerine de satış yapma hakkına sahip durumda. Ancak BOTAŞ en güçlü “doğal alıcı adayı” konumunda bulunuyor.
Sakarya sahasından 2026’ya kadar günlük 10 milyon metreküp, 2026’dan sonra Faz-2 ile 40 milyon metreküp, 2028’de ise Faz-3 ile günlük 60 milyon metreküp gaz üretimi hedeflendiği açıklanmıştı.
KARADENİZ GAZININ KULLANIM ALANI
Bu arada, Karadeniz’den elde edilecek gazla birlikte Türkiye’nin doğalgaz ekosisteminde hangi alanlarda açılım sağlayacağı konusu da merak uyandırıyor. Bu konuda çeşitli projeler ve ihtimaller dillendiriliyor.
Karadeniz gazının sisteme verilmesiyle, ağırlıklı olarak iç pazarda konut-fabrika-santral kullanımı için mi satışa konu edileceği, ihracat mı yapılacağı ya da başka projeler mi geliştirileceği konusunda kesin bir açıklama bulunmuyor. Gazın Türkiye’nin yoğun açığı bulunan gübre üretiminde kullanılmasının da akılcı bir yol olacağı daha önce önerilmişti. Hatta, Filyos’ta gübre fabrikası kurulmasına ilişkin bir özel sektör projesi de bulunuyor.
Öte yandan, BOTAŞ’ın ikinci bir FSRU yatırımı yapmasının da Karadeniz gazıyla ilgili olabileceği belirtildi. Türkiye’de özel sektörün de bir FSRU gemisi bulunuyor. Türkiye, doğalgazda sadece geçiş değil, ticaretin yapıldığı bir merkez olma yönünde hareket edeceğini duyurmuştu. Rusya da Türkiye’de bir gaz ticaret şirketi kurmayı istediğini açıklamıştı. Yakın zamanda BOTAŞ ihracat yetkisi de almış, hatta Bulgaristan ile bir gaz satış sözleşmesi imzalamıştı. FSRU gemileri ile spot piyasaya da çıkışın mümkün olacağına dikkat çekildi.
Yapımı tamamlanan Saros körfezi FSRU limanının da bu alanda kullanımının mümkün olduğuna dikkat çekildi. BOTAŞ’ın Adana Dörtyol’da bir FSRU limanı bulunuyor. Batı hattı için de Saros körfezindeki liman hayata geçirildi.
YARDIM: VERİLEN GAZ MİKTARI NİSAN VE MAYIS RAPORLARINDA İLK KEZ GÖRÜLECEK
Eski BOTAŞ Genel Müdürü Gökhan Yardım, Karadeniz gazıyla ilgili teknik detaylara yönelik şu yorumu yaptı: “Karadeniz gazı için EPİAŞ ta yayınlanan ve BOTAŞ tarafından iletildiği bildirilen Filyos Üretim Giriş Noktası olarak Rezerv Giriş Kapasitesi 27 Nisan-4 Mayıs arası sıfır gösteriliyor. EPDK 4. Tarife Uygulama esasları yöntem belirleme esaslarında 18 Numaralı Giriş Noktası olarak Filyos Karadeniz Üretim Tesisleri Giriş noktasını ilan edilmişti. İlan edilen bu kapasitenin maksimum üretim kapasitesi 27 Nisan 2023 tarihi için 10 milyon m3/gün sonraki tarihler için 40 milyon m3/gün. Henüz bu kapasite rezerv edilmemiş. Sanırım deneme süresi olduğu için bir rezervasyon gözükmüyor. Deneme süresinde ne kadar gazın sisteme verildiğini görmek için EPDK'nın Nisan ve Mayıs ayı raporlarını beklememiz gerekiyor”
Karadeniz gazına yönelik çeşitli projeler dillendirilirken, Eski BOTAŞ Genel Müdürü Gökhan Yardım, gazın kullanımına yönelik dillendirilen ihtimallere yönelik şunları kaydetti: “TPAO eğer bir ticari kontrat yaparak gaz satacaksa mevcut fiili duruma göre BOTAŞ’a rakip olacak demektir. Bu durumda, yaz ve kış dengeleme yapamayacağını göre üretimi evlere değil sanayi ve elektrik santrallerine satış yapabileceği hatta isterse ihracat lisansı alarak ihracat ta yapabileceği anlamına gelir. Diğer yandan, doğrudan BOTAŞ’a satarsa, BOTAŞ, yeraltı deposu ve özellikle spot LNG ile dengesizliği giderme kapasitesine sahip. Eğer TPAO şehir dağıtım şirketlerine satmayacak ise evlerde kullanılan doğalgazın ithal doğalgaz ile karşılanmasına devam edilecek demektir. Eğer yerli doğalgazın bir kısmını TPAO kendisi satar geri kalanını BOTAŞ’a satarsa doğal olarak yine üretimin hepsinin konutlarda-evlerde kullanılamadığı bir senaryoya geliyoruz. TPAO’nun Filyos’ta kurulması için teşvik belgesi bulunan özel sektör gübre yatırımına direk satış yapması ya da ortak olarak satış yapması gibi projeler gündemdeyse bu şirkete satış fiyatı da açıklanmalı kamuoyu ile paylaşılmalı kimseye ayrıcalık tanınmamalı elbette. Bunu söylerken, gübre üretimi stratejiktir ve gittikçe de önemi artmaktadır. Bence, yüzde 100 kamu sermayeli bir gübre santrali kurulmalı ve gazı da TPAO tarafından sağlanmalıdır.”