Covid-19 ile birlikte birçok alışkanlık değişti. Salgın etkisini azaltırken, yaşanan izolasyon süreçleri; stres, endişe duyguları ruhsal bozukluklara neden oldu. “Covid Sonrası Stres Bozukluğu” tanımının ortaya çıktığını belirten Dr. Öğr. Üyesi Arzu Somay, ruhsal bozuklukların dünya çapında artış gösterdiğini söyledi.
Küresel salgına neden olan Covid-19’un birçok ülkeye yayılması, dünyanın her yerinde insanların sosyal yaşamlarını değiştirdi. Bunu takiben başlayan izolasyon süreçleri ve karantina günleri; çevrim içi çalışma ve öğretim yöntemlerine geçiş, gerçek insani bağlantıların kaybına ve belirsizlik nedeniyle stres ve endişe duygularının artmasına yol açarak zihinsel sağlıkları etkiledi.
Küresel salgının ortaya çıkmasının hemen ardından ruhsal bozuklukların dünya çapında ciddi bir artış gösterdiğini ifade eden İstanbul Gelişim Üniversitesi (İGÜ), İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi, Psikoloji Bölümü’nden Dr. Öğr. Üyesi Arzu Somay, “Covid-19, küresel çapta ölüm oranlarının artmasını ve çok sayıda psikolojik, ekonomik etkiyi beraberinde getirdi. ‘Koronafobi’ olarak adlandırılan kitlesel Covid-19 korkusu; zorunlu karantina ile birlikte genel nüfus arasında kaygı, istifleme davranışları ve Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) düzeylerini artırdı. Ruh sağlığı bozuklukları yaygınlaşmaya başladı. Arkadaşlardan ve aileden izole olma, internet ve sosyal medya tüketimi, güvenlik arama, hastalık hakkında şüpheler yaşama ve karantina günlerinde yaşamı yönetme konusunda zorluklar baş gösterdi. Ruh sağlığı, çok sayıda faktörü kapsadığı için eğitim, finans, eğlence ve hizmet alanlarındaki kapanışlar insanların ruh sağlıklarını olumsuz yönde etkiledi.” dedi
Dr. Somay, Covid Sonrası Stres Bozukluğunun nedenlerini şu şekilde sıraladı:
“Karantina/izolasyon nedeniyle şok,
Ağır hastalık ve hastaneye yatış nedeniyle zihinsel travma,
Enfeksiyon kapmaya karşı korku,
Yakınlarının ve sevdiklerinin ölümünü görselleştirmek,
İş/gelir kaybından kaynaklanan mali yük,
Sürekli günlük haber güncellemelerini izlemekten kaynaklanan stres ve şok,
Bilinmeyen yerlerde yakalanma kaygısı ve evde kalma nedeniyle aile içi şiddet/cinsel istismar,
Yeni aşılardan kaynaklanan olumsuz reaksiyonların hayali korkusu,
Toplumdan sosyal izolasyon damgası,
Morbid gelecek ile korku.”
Somay, Covid Sonrası Stres Bozukluğu yaşayan kişilerin bu rahatsızlıkların farkında olmadıklarında ve tedavi edilmediklerinde intihar, aşırı depresyon, bipolar duygu durum bozuklukları gibi ciddi durumlar yaşadıklarını belirtti. En fazla etkilenenler sağlık çalışanları
En fazla risk altında olanların; artan yorgunluk, kaygı, konsantrasyon bozukluğu ve kararsızlık şikâyetleriyle karantinaya alınan sağlık çalışanları olduğunu belirten Dr. Somay, küresel alarmın başlangıcında, kronik hastalığı olanların ve gençlerin daha fazla psikolojik semptom gösterdiklerini ifade etti.