‘Deprem bölgesinde hafriyat kimyasalları toprağa karışırsa, verim yaklaşık yüzde 30 düşer’

Gülşah ÖZGEN-Eser PAZARBAŞI/ADANA, (DHA)- ÇUKUROVA Üniversitesi (ÇÜ) Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. İbrahim Ortaş, depremin yaşandığı bölgelerin tarım arazilerine çok yakın olduğunu ve buradan kaldırılan hafriyatların toprağa karışması halinde verimin yüzde 30 kadar düşeceğini söyledi. Öztaş, içinde bulunan kimyasallar nedeniyle besin zinciri yoluyla insan sağlığına oluşturacağı riskin azaltılması için hafriyatın uygun yerlerde depolanması, toprak ya da kalın plastik malzemelerle de üzerinin kapatılması gerektiğini kaydetti. Prof. Dr. İbrahim Ortaş, Kahramanmaraş merkezli büyük depremlerin yaşandığı bölgelerin tarım arazilerine çok yakın konumlarda olduğunu belirtti. Prof. Dr. Ortaş, buralarda yıkılan binaların altındaki iş yerlerinde kimyasal ilaç, gübre, hatta bazı ekipmanlarda radyoaktif malzemeye kadar gidecek metal içeren maddelerin de ayıklanmadan hafriyatlara karıştığına dikkat çekti. Yıkım anının yanı sıra üzeri açık araçlarda taşınan molozların da rüzgarın etkisiyle bölgede toz bulutlarına neden olduğunu dile getiren Prof. Dr. Ortaş, bu ağır kimyasalların bitkilere ve toprağa ulaştığını, sucul ortama karışması durumunda da besin zinciri yoluyla içme suyuna ve sofralara kadar ulaşabileceğini belirterek, yapılması gerekenler konusunda da uyarılarda bulundu. Ağır kimyasalların toprak canlılarına, toprağın kalitesini, verimliliğini, üzerinde yetişecek bitkinin gelişmesini olumsuz etkileyeceğini vurgulayan Prof. Dr. Ortaş, "İlkbahar mevsimi bitkilerin en hızlı çalıştığı, en çok fotosensez yaptığı dönem. Bu mevsimde yeni bitkiler çıkıyor. Birçok yerde özellikle sebzelerin, meyvelerin dikim dönemi. Bu bitkiler hızlı bir şekilde yapraklarını açarak fotosentez yapıyor. Hakim rüzgarlar o tozları taşır ve bu bitkilerin yapraklarının üzerine dökülürse o zaman bitkilerin çalışması engellenir. Çünkü güneş ışıklarını, atmosferdeki karbondioksiti bitkiler yapraklarının yüzeyiyle alarak gıda üretiyorlar. Onların üzerine bu tozlar birikirse bir de o tozlar yakıcı ise asbest, çimento gibi şeyler sabaha karşı oluşan çiğin de üzerine yağmasıyla bitkilerin yapraklarında yanmalar, zedelenmeler, yıpranmalar olur" dedi.  HARFİYAT UYGUN DEPOLANMALI, TOKSİK OLANIN ÜZERİ KAPATILMALI Bu etkenlerin sebze ve meyvelerde verim düşüklüğüne neden olacağına dikkat çeken Prof. Dr. Ortaş, şöyle konuştu:  "Tüm bu nedenlerle bitkinin sağlığı, büyümesi, gelişmesi olumsuz etkilenecek. Bu da doğal olarak çok büyük bir oranda mutlak suretle verime yansıyacak ve yüzde 30'lara kadar verimi düşürecektir. Düşüşün oranı, toprağa karışan kimyasalın ya da bitkinin üzerine dökülen tozların içerisindeki materyalin niteliğine bağlı olarak değişir. Bu etkileri önlemek için hafriyatın ıslatılması, uygun yere götürülmesi, çok toksik olanların ise büyük plastikler ya da bazı yerlerde topraklarla üzerinin kapatılarak, bunların çeşitli yollarla başka alanlara taşınmasının engellenmesi gerekir." (DHA)