Herkesin hayatında en az bir kez deneyimlediği uçuk, dudak ve çevresinde oluştuğu için kişilerin görsel olarak canını sıkabiliyor. Bu yüzden bir an önce uçuğunun geçmesini isteyen kişiler dermatologların yolunu tutuyor veya kendi imkanlarıyla dudaktaki uçuğu evde geçirmeye çalışıyor. Peki, uçuk nasıl geçer ve hangi hastalıkların belirtisidir?
UÇUK NEDİR?
Uçuk, dudak ve çevresinde yaygın olarak görülen bir viral cilt enfeksiyonudur. Bu enfeksiyonun temel nedeni, herpes simpleks adı verilen bir virüstür. Herpes simpleks virüsü, dudaklar, diş etleri, dil, ağzın çatısı ve yanak iç kısımlarında ağrılı yaralara neden olabilir. Nadir durumlarda ateş ve kas ağrıları gibi belirtilere de yol açabilir. Bu virüs sadece insanları etkiler ve oldukça bulaşıcıdır.
Uçuk virüsü, insanlar arasında enfekte tükürük, mukoza veya deri temasıyla kolaylıkla yayılabilir. Bu nedenle, çoğu insan yetişkinlik dönemine gelmeden önce bu virüsle enfekte olmuştur. Ağız içi yaraları genellikle 1-2 yaş arasındaki çocuklarda daha sık görülür, ancak her yaştan insanda ortaya çıkabilir.
DUDAKTA UÇUK NEDEN ÇIKAR, BULAŞICI MIDIR?
Uçuğa herpes simpleks virüs tip 1 (HSV-1) neden olan başlıca virüs türüdür. HSV-2 ise daha çok genital bölgede yaralara yol açar, ancak her iki virüs de ağız ve genital bölgelere bulaşabilir. Çoğu insan, genellikle 20 yaşına kadar HSV-1 virüsü ile enfekte olur.
HSV-1 virüsü ilk enfeksiyondan sonra vücutta sinir dokularında uyku moduna geçer. Daha sonra zaman zaman aktive olarak tekrarlayan enfeksiyonlara sebep olabilir. Virüs en bulaşıcı hale geldiği dönemde bir yara mevcutsa görülür. Ancak, herhangi bir belirti olmasa bile virüs başkalarına bulaşabilir. HSV-1'in yayılmasına, paylaşılan yemek kapları, tıraş makineleri, havlular gibi eşyaların kullanımı, ayrıca öpüşme gibi yakın temas da neden olabilir. Ayrıca, HSV-1 oral seks yoluyla genital bölgelere, HSV-2 ise dudaklara bulaşabilir.
UÇUK BELİRTİLERİ NELERDİR?
Uçuk oluşumundan hemen önce karşılaşılan belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
Dudak veya etrafındaki deride kaşınma,
Yanma, ağrı,
Karıncalanma
Kabarcıklar belli olmadan önce şu şikayetler görülebilir:
Boğaz ağrısı
Ateş
Yorgunluk
Kas ağrıları
Baş ağrısı
Boyun lenf bezlerinde şişlik
Yutma sırasında ağrı
Uçuktan dolayı içi sıvı dolu kızarıklık ve kabarcıklara; diş etleri, ağız içi veya boğazda rastlanabilir. Bu kabarcıklar toplu halde ortaya çıkar ve kısa bir süre sonra patlayıp açık yaraya dönüşür. Yara, kırmızı bir taban üzerinde küçük, sığ, gri ülserler şekilde karşımıza çıkar. Belirli bir zaman sonra kabuklanmaya başlar ve artık uçuk daha kuru ve sarı bir hal alır. Ağız içi yaralar ise daha ağrılıdır ve yeme içmeyi zorlaştırır.
DUDAKTAKİ UÇUK NASIL GEÇER?
Uçuğun bir daha çıkmaması için uygulanacak kesin bir tedavi ne yazık ki henüz bulunamamıştır. Kullanılmakta olan antiviraller (virüs enfeksiyonuna karşı ilaçlar) enfeksiyonu sadece kontrol altına alır ve mevcut uçuğun giderilmesini sağlar fakat virüs vücuttan tam olarak atılamaz. Virüs, sinir ganglionlarında (sinir hücrelerinin gövdesi) uykuda kalır ve vücudun bağışıklığının düştüğü stresli bir anında kendini gösterir.
EVDE UÇUK NASIL GEÇER?
Sarımsak:
En güçlü antibiyotik grubundan olan sarımsak uçuk virüsünün yayılmasını engeller ve yok edilmesini sağlar. Sarımsak ezilerek kaşınan bölgeye gün boyunca 4 - 5 kere sürülür.
Bal ve arı sütü:
Bal ve arı sütü cildi yatıştırmasıyla bilinir ve bu sayede uçuğun kaşıntısıyla ağrısını dindirir. Bal, arı sütü ile karıştırılarak 2-3 kere kaşınan bölgeye sürülür.
Vanilya yağı veya özü:
Vanilyanın kaşıntı üzerine müthiş bir yatıştırıcı etkisi bulunur. Kaşıntı ve karıncalanma hissi duyulduğu zaman vanilya yağı veya özü sürülebilir.
Siyah çay:
Bilhassa göz iltihabına iyi gelmesiyle nam salan siyah, uçuktaki iltihabın giderilmesinde de etkin rol oynar. Bir miktar pamuk demlenmiş ve ılımış olan siyah çaya bandırılır. Daha sonra uçuk bölgesine tampon hareketleri ile günde 1-2 defa uygulanır.
Elma sirkesi:
Antibakteriyel özelliğiyle sayesinde elma sirkesi, uçukta bulunan mikropları kırar ve yayılmasını engeller. Uçuğun kurumasında da etkindir. Günde 1 kere pamuk yardımıyla elma sirkesini uçuğun üzerine bekletin. Dikkatli olun sirke uçuk bulunan bölgeye temas ettiğinde yakacaktır.
Aloe Vera:
Cilt için pek çok faydası bulunan aloe vera sivilce ve uçuk için bakteri, virüs tedavilerinde de tercih edilebiliyor. Evde yetiştirdiğiniz aloe vera bitkisinden kolayca yararlanabilirsiniz. Gece yatmadan önce bitkinizin yapraklarından bir parça koparıp uçuklu bölgeye sürebilirsiniz.