Dünyada pandemi ve hemen ardından Rusya-Ukrayna savaşıyla tedarik zincirleri kırılırken enerji fiyatları yükseldi. Gelişmiş ülkeler son 50-60 yılın en yüksek enflasyonlarıyla karşılaştı. Gıda fiyatlarındaki artış kıtlık endişelerini beraberinde getirirken, birçok ülke resesyon riski ile karşı karşıya kaldı. Ancak gelen veriler dünyada enflasyonun hız kestiğini, resesyon endişelerinin kımsen de olsa azaldığını gösteriyor. Özellikle emtia fiyatlarında yaşanan gerileme ve enerji fiyatlarındaki düşüş, enflasyonda yükseliş korkularını biraz olsun giderdi.
PETROL 93 DOLARI GÖRDÜ
Rusya-Ukrayna savaşının etkisiyle 130 doları aşan Brent petrolün varil fiyatı dün 93 dolara kadar geriledi. Enflasyonun en önemli ayağı enerjideki gevşeme, gıda endişelerin azalması sonucunu getirdi. Türkiye’nin gıda koridorunda dünyaya verdiği mesaj bu süreçte çok etkiliydi. Ukrayna’dan tahıl yüklü gemilerin Türkiye’nin girişimleriyle Lübnan’a ulaşmasının ardından Ukrayna limanlarından üç geminin daha hareket etmesi, dünyaya derin bir oh çektirdi ve emtialarda gerileme başladı. Şekerde yüzde 3,8, ette yüzde 0,5, sütte 2,5, yağda 19,2 düşüş olurken, hububat fiyatlarında yüzde 11,5 geri çekilme yaşandı. Küresel pirinç fiyatları da 2022’de ilk defa düştü.
GIDA SERT DÜŞTÜ
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütünün (FAO) yayınladığı rapora göre, Küresel Gıda Fiyatları Endeksi tahıl ve bitkisel yağ fiyatlarındaki gerilemeyle birlikte son 10 yılın en sert aylık düşüşünü gösterdi. Endeks, temmuz ayında bu sene başındaki tarihî rekorlarını kırdığından bu yana art arda 5’inci ayında geriledi ve geçtiğimiz haziran ayına göre yüzde 8,6 düşüşle 140,9 olarak gerçekleşti. Endekste temsil edilen tüm tahıl fiyatlarının düşmesine buğday fiyatlarındaki yüzde 14,5’lik düşüş öncülük etti. Bu düşüşe kısmen hasat mevsimi de etkili oldu.
DAHA DA DÜŞECEK
Gıda fiyatlarındaki gerilemenin önümüzdeki yıl da devam etmesi bekleniyor. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, tahıl fiyatlarında son haftalarda yaşanan düşüşün 2023’te keskin bir düşüş beklentisini artırdığına dikkat çekti. Ancak Avrupa’da doğalgaz fiyatlarının tüm zamanların en yüksek seviyelerine yükselmesinin bu eğilimi tersine çevirme riski bulunuyor. Aynı şekilde Çin-Tayvan gerginliği piyasaları yeniden alt üst edebilir.
KÜRESEL TEDARİK ZİNCİRİ BASKILARI 18 AYIN EN DÜŞÜK SEVİYESİNDE
Pandemi ile bozulan küresel tedarik zinciri yeniden rayına giriyor. ABD Merkez Bankası (Fed) New York Şubesi, yayınladığı Küresel Tedarik Zinciri Baskı Endeksine göre tedarik zinciri üzerindeki baskılar temmuz ayındadüşüş gösterdi. Son iki ayda gözlemlenen gevşemenin sürdüğüne işaret edilen açıklamada, küresel tedarik zincirleri üzerindeki baskının temmuzda Ocak 2021’den bu yana en düşük seviyeye gerilediği aktarıldı.
TÜRKİYE İÇİN KÖTÜ GÜNLER GERİDE Mİ KALIYOR?
Sadece dünyada değil, Türkiye’de de enflasyonist süreç hız kesti. TÜİK’in verilerine göre temmuzda enflasyon sadece yüzde 2,37 artarken, yıllık enflasyon yüzde 79,60 oldu. Yüzde 78,62’lik haziran enflasyonuna bakıldığında bunu açıkça görmek mümkün. Ekonomiyle ilgili endişelerin azalması, üretimin ve büyüme tahminlerinin artması, sıcak para girişi gibi etkenler Türkiye’nin CDS değerinin 900’lerle 750’lere kadar çekilmesine sebep oldu. Türkçe’de kredi risk primi veya kredi temerrüt takası olarak kullanılan CDS (Credit Default Swap) aslında bir çeşit sigortalama işlemi olarak tanımlanıyor. Herhangi bir ülke hazinesine ya da şirketine borç verirken o borcun geri ödenmemesi ihtimaline karşı aldığınız sigorta poliçesine CDS deniyor. Dolayısıyla CDS’deki düşüş paranın maliyetinin azalması, aynı zamanda enflasyona olumlu katkı anlamına geliyor.
BORSA İSTANBUL REKOR KIRDI
ABD’de resesyon ihtimalinin konuşulduğu bir dönemde JPMorgan stratejistleri resesyon ihtimalinin azaldığını belirtiyor. Stratejistlerin hisse, tahvil, emtia ve para piyasalarındaki fiyatlamaları göz önüne alan modeline göre ABD resesyon ihtimali haziran ayındaki %50’den temmuzda %40’a gerilemiş durumda. Diğer yandan emtia fiyatlarında yaşanan düşüşün enflasyonu baskılayacağı dolayısıyla FED’in faiz artışlarında güvercin bir tavır sergileyeceği beklentisi ile ABD ve Avrupa borsaları yükselişe geçti. Borsa İstanbul da dün 2760 puanı görerek tüm zamanların rekorunu