Tarih boyunca Erzurum’un savunmasında çok büyük öneme sahip tabyalardan birisi olan Aziziye Tabyası, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın izlerini hala üzerinde taşıyor.
Aziziye-1 Tabyası, Erzurum-Kars kara yolunun geçtiği Hamamderesi’ni kontrol altında tutmak için 1867-1872 yılları arasında Sultan Abdülaziz tarafından yaptırıldı. Karskapı’nın Kuzeydoğusunda bulunan Topdağı’nın doğu ucunda 2068 metre yükseklikte konumlandırılan 1 Numaralı Aziziye Tabyası’nın günümüze ancak bir bölümü sağlam olarak ulaştı. Güneyden kuzeye yan yana üç tane olan Aziziye Tabyaları “C” şeklinde bir planla konumlandırıldı.
Erzurum’un doğusunda şehir merkezinden 3 kilometre mesafede Nene Hatun Milli Parkı içerisinde Topdağı mevkisinde bulunan 1 Numaralı Aziziye Tabyası’nın giriş ve güney kısmı ayakta duruyor. Büyük kısmı savaş esnasında tahrip olan 1 Numaralı Aziziye Tabyası kullanımda olduğu dönemde kumandanlık binası, sekiz koğuş, üç yâda dört adet sofa, subay odaları, mutfak ambar ve su kuyularına sahipti. Tabyanın dış ve iç kısımları bazalt taşından yapılmış olup tabyanın yanında Aziziye Şehitleri Anıtı yer alıyor. 1955 yılında vefat eden Kahraman Türk kadını Nene Hatun bu alana defnedildi ve anıt mezar yapıldı. Aziziye-2 Tabyası, 1 Numaralı Aziziye Tabyası’nın 200 metre kuzeyinde bulunuyor. Tabya bugün yarım ay şeklindeki bir toprak yığınıyla bu hilalin iki ucunda bulunan taş duvarlardan meydana geliyor. Aziziye-3 Tabyası; Aziziye-2 Tabyası’nın 200 metre kuzeyinde Mecidiye Tabyası’nın 1200 metre doğusunda bulunuyor. Tabya, yakın zamana kadar askeri birlik tarafından kullanıldığı için günümüzde oldukça iyi durumda bulunuyor.