Şehitkamil’de ise tarihi Dülük Antik kentinde eski taş mezarlar ile şimdiki Asri Mezarlık bulunuyor. Dülük antik kenti sit alanı olarak muhafaza edilmeye çalışılırken, 1750 dönüm arazi üzerine 1937 senesinde kurulan Asri Mezarlık kapasitesinin yüzde 95’ni doldurdu.
Gaziantep Mezarlık Şube Müdürü Ökkeş Zehiroğlu, Gaziantep’in oluşumunda mezarların ayrı bir ehemmiyeti olduğunu dile getirdi.
Asri Mezarlık 1937 senesinde kuruldu.
1937 senesinde Gaziantep’e gelen Gazi Musfata Kemal Atatürk’ün, şimdilerde Öğretmen evi olarak kullanılan binadaki balkondan Gaziantep halkına hitap ederken, “Şehrin en havadar ve güzel yerlerini Mezarlık yapmışsınız” demesi üzerine dönemin Gaziantep Belediye Başkanı Hamdi Kutlar, Atatürk’ün konuşmasındaki tavsiyesini talimat kabul ederek şimdiki Asri mezarlığı hizmete açtı.
Mezarlık Müdürü Zehiroğlu, 1937 yılında 1750 dönüm arazi üzerine kurulan Gaziantep Asri Mezarlığa ilk olarak bir kız çocuğunun defnedildiğini söyledi.
1937 senesinde kurulan Asri mezarlığın ilk müdürünün ise Musullu ve Aleybey semt reisi olarakta bilinen Süleyman Ağa DURDU olduğu söylenir.
1937 yılı öncesi Gaziantep’te vefat edenlerin, Şehrin doğusundan başlayarak bugünkü Ünaldı Mahallesi’nden batıda Kolej Tepe’ye, İnönü Bulvarı’ndan yukarıdaki tepelerin zirvelerine kadar ki mezarlık olarak kullanılan alanlara defnedildiği ifade ediliyor.
Altı Mezarlık üstü mahalle olan yerlerin isimleri!..
Altı Mezarlık üstü ise mahalle olan yerleşim yerlerinin yapılanmasının 1937 yılı sonrasına denk geldiği belirtiliyor.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün tavsiyesi ile dönemin Gaziantep Belediye Başkanı Hamdi Kutlar’ın mezarlıktan yerleşim yeri olarak dönüştürülen ve Mezarlık yerinde kurulan mahalleler ise şunlar olarak biliniyor;
Kurbanbaba,
Mardintepe,
Düztepe,
Aydınbaba,
Karayılan, mahallelerinin kuzeye bakan yamaçları bugünkü İnönü caddesinden başlayarak yukarıdaki tepelerin zirvesine kadar olan mezarlıkların bulunduğu yerler Gaziantep’in ilk Mezarlığı olarak bilinir.
Araştırmacı Bozkurt, “Eski mezarların kaydı alınmadı. Mezar taşları bu şehrin tapusu gibiydi.”
Tarih öğretmeni ve Araştırmacı Yazar Mehmet Fatih Bozkurt, Asri Mezarlık yapılmadan önce Gaziantep’teki eski mezarların konumunu Kent Haber’e anlattı.
Bozkurt, yaptığı açıklamada, “Şehrin doğusundan başlarsak bugünkü Ünaldı Mahallesi’nden batıda Kolej Tepe’ye, İnönü Bulvarı’ndan yukarıdaki tepelerin zirvelerine kadar ki alanlar tümüyle mezarlıklarla kaplı idi.”dedi.
“Ayrıca eski hastanenin batı duvarlarından Bahçelievler’in arsalarını oluşturan alanlarda, Münif Paşa Mahallesi’ndeki şehitliklerde, her vakıf camiinin haziresinde de mezarlıklar vardı”diye konuşan Bozkurt, sözlerine şöyle devam etti; “Maalesef hiç birisinin kaydı alınmadan, hepsi ortadan kaldırıldı. Hâlbuki kayıtların tarihi belge niteliği vardı. O mezar taşlarındaki yazılar bu memleketin tapusu gibiydi. Bugün o kayıtlara sahip olmadığımız için tarihimizi öğrenmek amacıyla çeşitli yollardan o bilgilere ulaşmaya çalışıyoruz. Bulduğumuz bilgiler ise çoğu zaman doğru olmuyor. Yinede şehirde bu kadar çok mezarlığın ve mezar yerinin var olması, şehirde çok büyük hastalıklar ve de katliamların sebep olduğu ölümlerin olduğunu düşündürmektedir. 1938 yılından sonra asri mezarlıktan başka yerlere defin yasaklanmış, böylece sağlıklı kayıtlar tutulmaya başlanılmış ve bütün bu işler o zaman düzene girmiştir. Eski mezarlık alanları ise imara açılarak buralarda yeni mahalleler kurulmuştur.
Kurbanbaba, Mardintepe, Saçaklı, Aydınbaba, Karayılan gibi mahallelerde evlerin temelleri eşilirken pek çok insan iskeletleri rastlanmıştır.
Not: 1900'lerin başlarında Barsumyan tarafından çizilmiş olan şehir planında, Ermeni mezarlıkları bugün eski garajlar olarak adlandırdığımız bölgede, Kilis Garajı diğer adıyla Keleş Hoca'nın mağarası çevresi olarak gösterilmiştir.”
Asri Mezarlığa ilk olarak bir kız çocuğu defnedildi.
Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Mezarlık Müdürü Ökkeş Zehiroğlu ise, konu ile ilgili yaptığı açıklamada “Gaziantep mezar yerleri olarak zengin bir şehir. Dülük Antik kentinde eski taş mezarlar var. Bu şehrin oluşumunda mezarların ayrı bir ehemmiyeti var. Bugün gerek Zeuğmada gereksede Belkıs’ta yapılan kazılarda mezar taşları çıkıyor. Merkeze Dülükbaba’nın yakın olması münasabetiylede birçok medeniyete ev sahipliği yapan Gaziantep bünyesinde birçok mezarı barındırıyor. “ dedi.
Şehitkamil’in mezarı nerede?…
21 Ocak 1920 yılında Fransızlar tarafından öldürülen Gaziantep’in ilk çocuk şehidi ve milli mücadelenin sembol ismi Şehitkamil olarak bilinen Mehmet Kamil Dilek’in mezarının Özdemirbey caddesinde bulunan Aliye Ömer Battal ilkokulunun altında olduğu ileri sürülüyor.
Geçen yıl vefat eden Şehitkamil’in kardeşi Kemal Dilek,sağlığında röportaj verdiği Kent Haber’den Gazeteci Arif Kurt’a rahmetli annesi ile Şehitkamil’in mezarını ziyaret etiklerini ve Aliye Ömer Battal ilkokulunun bulunduğu yerin Mezarlık olduğunu hatırladığını ifade etmişti.
Haber: Kent Haber
Foroğraflar: Asım Muhçıoğlu