Dar ve sabit gelirlilerin gıdaya erişimi her geçen ay daha da zorlaşırken açlık riski büyüyor. Ücretlilerin, dar ve sabit gelirlilerin harcamalarının en büyük kısmını oluşturan gıda fiyatlarındaki yükseliş ağustos ayında da tüm hızıyla devam etti.
Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu Ar-Ge birimi, KAMUAR'ın, fiyatlarını Ankara'daki marketlerden düzenli olarak derlediği ve halkın en fazla tükettiği 64 temel gıda maddesinden oluşan bir sepeti esas alarak hazırladığı gıda fiyatları endeksinin Ağustos 2022 sonuçları açıklandı.
Araştırmayla, gelirinin büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda olan ve enflasyona karşı herhangi bir koruması bulunmayan, dar ve sabit gelirlilerin, ücretlilerin ve yoksulların yaşadığı gerçek enflasyonun boyutunun tahmin edilmesi amaçlanıyor.
Buna göre, Ağustosta bir önceki aya göre yüzde 3,5 oranında artan gıda fiyatları yılın sekiz aylık döneminde yüzde 91,7 oranında yükseldi. Kamuda çalışanların ve kamu emeklilerinin ücret ve aylıklarının enflasyon farkları da dahil yüzde 85,6 oranında arttığı son bir yıllık dönemde de gıda fiyatlarındaki artış yüzde 176 oldu.
AÇLIK RİSKİ ARTIYOR
Yanlış ekonomik ve tarımsal politikaların gıda fiyatlarında yol açtığı artış, gelirindeki artışı bırakın gıda fiyatlarını genel enflasyon oranının da oldukça altında kalan vatandaşların açlık riskini giderek büyütüyor. Gıdaya erişimi zorlaştıran fiyat artışları vatandaşları yetersiz ve sağlıksız beslenmeye zorluyor. Uzmanlar bu durumu, özellikle genç nesil açısından gelecekte önemli sağlık sorunlarına yol açma riski taşıdığını belirtiyor.
Son bir yılda kamu çalışanları ve kamu emeklilerinin ücret ve aylıkları enflasyon farkları da dahil yüzde 85,6 oranında arttı. Asgari ücretteki artış yüzde 94,6 oldu, işçi ve bağımsız çalışanların emekli aylıkları ise yüzde 78,61 oranında artırıldı.
Ancak ücretlerdeki artış gıda enflasyonunu yakalayamadı. Sendikanın hesaplamalarına göre, geçen yıl ağustos ayında 100 liraya alınan bir gıda sepeti için bu yıl ağustos ayında 276 lira ödemek gerekirken, kamu çalışanı ve emeklisinin 100 liralık geliri ise 185,6 lira, asgari ücretlininki 194,6 lira, işçi ve Bağ-Kur emeklisininki ise 178,6 lira oldu. Dolayısıyla halkın yaşadığı enflasyon çalışan ve emekli bütün kesimlerin gelirindeki artışın yaklaşık iki katı oldu.
AYLIK FİYAT ARTIŞI
Ağustosta, gıda fiyatlarındaki artışta, beyaz et ve meyve dışındaki bütün harcama gruplarında yaşanan yüksek oranlı zamlar belirleyici oldu. Ekmek, pirinç, un, bulgur fiyatları, ağustosta bir önceki aya göre yüzde 0,4 oranında artış kaydetti.
Et ve balık grubu fiyatlarında, kırmızı et fiyatlarındaki yükselişe rağmen beyaz et fiyatlarındaki düşüş yüzünden ağustosta önceki aya göre yüzde 0,4 oranında azalış yaşandı. Ağustosta süt ve süt ürünleri ile yumurta grubu fiyatları ise yüzde 7,8 oranında yükseldi. Yağ fiyatlarında ise yüzde 0,2 oranında artış oldu. Meyve fiyatlarının yüzde 4,7 oranında azaldığı ağustos ayında sebze fiyatlarında, bir önceki aya göre ortalama yüzde 16 oranında artış yaşandı.
Bakliyat fiyatlarının yüzde 3,2 oranında arttığı ağustosta, salça, zeytin, bal, çay, tuz ve benzeri gıda maddelerinden oluşan diğer işlenmiş gıda fiyatlarında ise yüzde 6,2 oranında artış kaydedildi. Böylece, vatandaşlar mevcut gıda tüketim alışkanlıklarına göre seçilen 64 gıda maddesinden oluşturulan gıda sepetini satın alabilmek için ağustosta, bir önceki aya göre yüzde 3,5 oranında daha fazla para ödedi.
SEKİZ AYLIK DEĞİŞİM
Türkiye'nin üç haneli enflasyonlara doğru hızla gittiği bu yılın ilk sekiz aylık döneminde gıda fiyatlarında yüzde 91,7 oranında artış yaşandı. Ocak-ağustos döneminde ekmek, pirinç, un, bulgur, makarna fiyatları yüzde 94, oranında arttı, et ve balık fiyatları yüzde 56,6, süt, süt ürünleri ve yumurta fiyatları yüzde 60,1, yağ fiyatları yüzde 31,2 oranında, meyve fiyatları yüzde 195,4, sebze fiyatları yüzde 168,3, bakliyat fiyatları yüzde 57,4, diğer gıda maddelerinin fiyatları da yüzde 81,8 oranında arttı.
YILLIK DEĞİŞİM
Gıda fiyatlarında yıllık olarak ise (Ağustos 2021'e göre) yüzde 176 oranında artış gözlendi. Diğer bir ifadeyle vatandaşlar Ağustos 2021'de 100 liraya dolan bir sepet için bu yıl aynı ay 276 lira ödemek zorunda kaldılar. Bu yıl ağustosta geçen yılın aynı ayına göre ekmek, un, bulgur, makarna fiyatlarında yüzde 192,7, et-balık fiyatlarında 101,5, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 135,2 oranında artış oldu.
Bir yıl öncesine göre yağ fiyatları yüzde 88,3 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 225,4, sebze fiyatları ise yüzde 418,1 oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 143, diğer gıda fiyatları ise yüzde 135,4 oranında zamlandı. Tarımsal girdi maliyetleri ve tarım ürünü üretici fiyatlarındaki artışlar gıda fiyatlarındaki yıllık artışın önümüzdeki aylarda da üç haneli oranlarda kalmaya devam edeceğine işaret ediyor.