TUSAŞ Motor Sanayii AŞ (TEI) Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Prof. Dr. Mahmut Faruk Akşit, Bursa Teknik Üniversitesi (BTÜ) ile Medeniyet Derneği iş birliğinde, BTÜ Mimar Sinan Yerleşkesi Turkuaz Salon'da düzenlenen "Türkiye'de Uçak Motorunun Yolculuğu" başlıklı konferansta, Türk havacılık tarihiyle ilgili bilgiler aktardı.
Akşit, "Dünyada uçak motorlarıyla uğraşan bütün firmalara mal ve hizmet sattığımız için, gökyüzündeki en az iki uçaktan biri bizim parçalarımızla uçuyor. Şu an itibarıyla 50'ye yakın uluslararası uçak motoruna parça üretip gönderiyoruz. Dünyanın en çok satan motorunun en büyük tedarikçisiyiz. Dünyada en az iki uçaktan birine parça yapıyoruz derken bu parçalar vida, cıvata gibi basit parçalar değil. Genelde stresli, zor parçaların üretimini bize veriyorlar. Çünkü zor parçaların üretimi riskli ve pahalı." dedi.
TEI'de hem pistonlu motorlar hem de jet motorlarının her türlüsünü üretecek teknolojik kabiliyete sahip olduklarını ifade eden Akşit, insansız hava araçlarının (İHA) pistonlu motorlara ihtiyaç duyduğunu, bu nedenle İHA'lar için pistonlu motor üretimine girdiklerini aktardı.
Akşit, İHA'lar için geliştirdikleri TEI-PD170 motorunun yaklaşık 172 beygir güçte ve 160 kilogram kadar olduğunu vurgulayarak şunları kaydetti:
"Yine bizim geliştirdiğimiz TS1400 helikopter motoru da 200 kilogram civarında ama 1500 beygir güç üretiyor. Jet motorları küçük bir yerde çok fazla güç üretirler ama çok fazla da tüketirler. 10 katı güç üretiyorsa belki 15 katı yakıt tüketiyor. O yüzden helikopterler çok uzun sürede havada kalamazlar. Bir helikopterin görev süresi 1,5-2 saattir. Bir İHA'nın havada 2 günden bile fazla kaldığı oluyor. ANKA-AKSUNGUR İHA geçenlerde 49 saat havada kaldı. İHA motorlarının az yakması lazım ki sürekli havada kalabilsin. Bunun için pistonlu motorlara özellikle dizel grubuna ihtiyacımız var. Bu yüzden de İHA'lar pistonlu motor kullanmak zorunda."
TEI olarak bir motor şirketinin faaliyet göstereceği tasarım, imalat ve bakım-onarım alanlarının hepsinde faaliyet gösterdiklerini belirten Akşit, "Göreve geldiğimde tasarım çok küçük bir bölümdü. 2000'li yıllardan sonra devletimizin talebiyle yavaş yavaş başlamış. Göreve geldiğimde asıl görevim milli motorları tasarlama işini geliştirmekti. Yaklaşık 80 kişilik Ar-Ge, mühendislik ekibimiz vardı. Şu anda 800 kişi. Yaklaşık 8 yılda 10 kat büyüdük. Hala da büyümeye devam ediyoruz." ifadelerini kullandı.
"HAVACILIK MOTORLARIYLA UĞRAŞAN BÜTÜN FİRMALARA MAL VE HİZMET SATIYORUZ"
Akşit, 1985 yılında kurulan fabrikanın 12 parça imalatıyla işe başladığını anlatarak şöyle devam etti:
"Fabrikanın asıl kuruluş amacı F-16 savaş uçaklarına güç veren F110 motorlarının Türk Hava Kuvvetlerine montajı ve teslimatıydı. 12 tane de parça imalatıyla başlamış. Daha sonra bu parça imalatı çok büyümüş ve şu an itibarıyla dünyada havacılık motorlarıyla uğraşan bütün firmalara mal ve hizmet satıyoruz. Bir tek Sovyet bloku, Rusya ve Ukrayna hariç. Çünkü onların teknolojileri farklı. Diğerlerinin hepsine satıyoruz. Avrupa'daki bütün devletlerin uçak motor şirketlerine mal ve hizmet satıyoruz. Batı blokunda olup da uçak motoruyla uğraşan mal ve hizmet satmadığımız bir tek Japonların firması var. İnşallah onlara da mal ve hizmet satarız. Fiyatlarımız rekabetçi, kalitemiz güzel. NATO'nun Havadan Erken Uyarı ve Kontrol (AWACS) filosunun motorlarının bakımını yapıyoruz. Körfez ülkelerine Bahreyn, Suudi Arabistan ve Umman hava kuvvetlerinin savaş uçaklarının motorlarının bakımlarını yapıyoruz."
Türkiye'de Savunma Sanayii Başkanlığı, Hava Kuvvetleri Komutanlığı, polis ve jandarmanın helikopterlerinin bakımlarını da yaptıklarını dile getiren Akşit, şunları kaydetti:
"Dünyada uçak motorlarıyla uğraşan bütün firmalara mal ve hizmet sattığımız için gökyüzündeki en az iki uçaktan biri bizim parçalarımızla uçuyor. Şu an itibarıyla 50'ye yakın uluslararası uçak motoruna parça üretip gönderiyoruz. Dünyanın en çok satan motorunun en büyük tedarikçisiyiz. Dünyada en az iki uçaktan birine parça yapıyoruz derken bu parçalar vida, cıvata gibi basit parçalar değil. Genelde stresli, zor parçaların üretimini bize veriyorlar. Çünkü zor parçaların üretimi riskli ve pahalı. Kalitemiz ve işçiliğimiz daha ucuz olduğu için fiyatımız rekabetçi. Bunları biz üretiyoruz. Hem dar gövde yolcu uçakları motorunda en çok satan motorun en büyük tedarikçisiyiz hem de çift koridor geniş gövde yolcu uçaklarının yeni nesil motorlarının en büyük tedarikçisiyiz. Bu sektörde gerçekten çok büyüğüz."
Konferansın sonunda BTÜ Rektörü Prof. Dr. Arif Karademir, Akşit'e hediye takdim etti.
Konferansa, Büyükşehir Başkan Vekili Süleyman Çelik, AK Parti Bursa Milletvekili Osman Mesten, Medeniyet Derneği Bursa İl Temsilcisi Soner Aksoy ile akademisyenler ve üniversite öğrencileri katıldı.
Konferansın sonunda fuaye alanında üniversite öğrencilerinin açtığı stantları gezen Akşit ve beraberindekiler, öğrencilerin geliştirdikleri İHA ve diğer araçlarla ilgili onlardan bilgi aldı.
KAYNAK : AA