Ankara
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, 2024-2028 yıllarını kapsayan "Bölgesel Gelişme ve Ulusal Stratejisi" kapsamında illerin potansiyelini tespit etti.
AA muhabirinin belgeden yaptığı derlemeye göre, "bölgesel merkezler", "gelişen yerel ekonomiler" ve "öncelikli dönüşüm illeri" olmak üzere 3 alt kategoriden oluşan yakınsama boyutundaki iller belirlendi. Bahse konu illerin görece az gelişmiş ve ülke GSYH'sine katkısı nispeten düşük, diğer illerle sosyoekonomik ilişkilerinin zayıf olduğu görülerek ekonomik canlılıklarının artırılmasına karar verildi.
Bu kapsamda "öncelikli dönüşüm illeri" arasında yer alan Kilis, Gümüşhane, Bayburt, Bingöl, Muş, Bitlis, Siirt, Şırnak, Hakkari, Ağrı, Iğdır, Kars ve Ardahan'ın sosyoekonomik gelişmişlik açısından ülke ortalamasına yükselmesi sağlanacak. Bu doğrultuda, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin doğusunda kümelenen, sosyoekonomik gelişmişlik açısından ülke ortalamasının altında seyreden illerin, hem sosyal hem de ekonomik anlamda yapısal sorunlarının giderilmesi ve gelişmişlik seviyelerinin artırılması için tedbirler alınacak.
Gelir getirici faaliyetler artırılacak
Bu illerin çevrelerindeki gelişmiş bölgesel merkezlere ulaşım bağlantıları güçlendirilecek. Gelir getirici faaliyetlerin artırılması amacıyla tarım, hayvancılık ve madencilik sektörlerinde verimlilik ve katma değer yükseltilecek.
Söz konusu illerde kamu hizmetlerine erişim güçlendirilecek, göç önlenecek ve nitelikli iş gücü yetersizliği azaltılacak. Ayrıca temel teknik ve sosyal altyapı eksikliklerinin ortadan kaldırılması, eğitim ve sağlık altyapısının iyileştirilmesi, yaşam kalitesinin artırılması ve beşeri sermayenin illerin öncelikleri doğrultusunda geliştirilmesi hedefleniyor.
Yerel koşullara uygun yüksek verimli ve dayanıklı tarım ürünleri ve hayvan ırkları geliştirilerek, tarımda verimlilik ve gelir artırılacak. Coğrafi işaret ve organik tarım uygulamalarıyla tarımda markalaşma faaliyetleri teşvik edilecek, süt ve süt ürünleriyle apiterapi ürünleri (bal, polen, propolis, arı sütü, arı zehri gibi) üretimine ağırlık verilecek.
Ayrıca, bu illerin yer altı kaynakları işlenerek endüstriye kazandırılacak, katma değer ve ürün çeşitliliği artırılacak. Bu çerçevede, Hakkari'de çinko ve kurşun, Bitlis'te ponza, perlit ve mermer, Gümüşhane'de bazalt ve feldspat, Şırnak'ta bazalt potansiyeli değerlendirilecek.
Kırsal-kentsel entegrasyonu sağlanacak
Faaliyetler kapsamında, tarıma dayalı sanayinin desteklenmesi için Siirt'te Antep fıstığı lisanslı depoculuk, Şırnak'ın Silopi bölgesinde yer fıstığı depolama ve tohum işleme, Bayburt'ta tahıl ve yem bitkisiyle lisanslı depolama, Bingöl'de süt hayvancılığı çiftliğiyle süt üretimi, kaba yem üretim ve tarım makineleri, Kars ve Ardahan'da et ve et ürünleriyle süt ve süt ürünleri işleme, Kilis'te zeytinyağı işleme, Iğdır ve Kars'ta meyve ve sebze işleme ve Şırnak'ta fıstık işleme faaliyetleri önceliklendirilecek.
Tekstil imalatına girdi olacak ham maddelerin geliştirilmesi için Ağrı'da deri işleme ve bu ürünleri dönüştürme, Iğdır'da koyun yünü işleme ve koyun yününden yalıtım malzemesi üretimi, Ağrı ve Iğdır'da yün iplik üretimi, Kars ve Ardahan'da kaz tüyü tekstil ürünlerinin üretimi alanlarına odaklanılacak.
Turizmin katkısı artırılacak
Yerel destinasyonlar oluşturularak yerel halkın turizm faaliyetlerine dahil edilmesi ve turizm ekonomisinden faydalanması sağlanacak. Kars kültür turizmi destinasyonu, tanıtımı ve markalaşma faaliyetleri teşvik edilecek. Bu illerdeki tarihi ve kültürel değerlerle geleneksel olarak üretilen ürünlerin turizmdeki potansiyeli değerlendirilecek. Yöresel ürünler (Siirt battaniyesi, şal şepik kumaşı, Ardahan Damal bebeği, Kars el halısı, Hakkari kilimi, Bingöl balı, Gümüşhane pestili ve kömesi gibi) markalaşması, bölge merkezleri ve turizm destinasyonlarında pazarlanacak.
Sınır ötesi illerle işbirlikleri geliştirilecek
Türkiye'nin doğusu ve güneyindeki komşu ülkelerle sınırlarının önemli bir bölümüne sahip öncelikli geliştirilecek illerin, coğrafi konum potansiyellerini değerlendirmek amacıyla bu ülkelerle ticari faaliyetleri geliştirilecek, ulaştırma altyapısı ve sınır kapıları iyileştirilecek, gümrük işlemleri kolaylaştırılacak ve sınır ötesi işbirliklerini geliştirmeye yönelik programlar uygulanacak. Bu kapsamda, Zengezur Koridoru'nun açılmasıyla Orta Asya ile ekonomik işbirliklerinin güçlendirilmesi, Kalkınma Yolu altyapı ve lojistik yatırımları, Iğdır Antrepo Projesi ve Habur Lojistik Merkezi yatırımları uygulamaya alınacak.
Öncelikli dönüşüm illerinin erişilebilirliklerinin artırılması ve önemli merkezlerle sosyoekonomik ilişkilerinin geliştirilmesi amacıyla ulaştırma altyapısı da güçlendirilecek. Bu kapsamda Gümüşhane Havalimanı'nın, Gerede-Merzifon-Gürbulak, Trabzon-Şırnak, Şırnak-Mardin otoyol hattı ve Erzincan- Erzurum-Kars-Iğdır hızlı tren hattı projelerinin hayata geçirilmesiyle öncelikli dönüşüm illerinin gelişmiş merkezlerle bağlantısı artırılacak ve ticari ilişkilerin güçlendirilmesi sağlanacak.
Öncelikli dönüşüm illerinde temiz içme suyuna erişim, kanalizasyon sistemi, çöp toplama gibi altyapı faaliyetleri, sağlık hizmetleri ve gençlere yönelik sosyal donatılarla kırsal ve kentsel yaşam kalitesi artırılacak.
81 ilin potansiyeli belirlendi
Böylece, Bölgesel Gelişme ve Ulusal Stratejisi ile 81 ilin potansiyeli belirlenmiş oldu.
Stratejiye göre, Van, Erzurum, Diyarbakır, Şanlıurfa, Malatya, Trabzon, Samsun "bölgesel merkezler", Artvin, Erzincan, Tunceli, Sinop, Bartın, Çankırı, Kırıkkale, Yozgat, Amasya Kırşehir, Nevşehir, Niğde, Burdur "gelişen ekonomiler" olarak belirlendi.
Tekirdağ, Balıkesir, Manisa, Aydın, Muğla, Denizli, Sakarya, Eskişehir, Konya, Mersin, Adana, Kayseri, Kahramanmaraş, Hatay ve Gaziantep "rekabetçi iller", Kırklareli, Çanakkale, Kütahya, Afyonkarahisar, Isparta, Düzce, Zonguldak, Bolu, Çorum, Sivas, Yalova, Elazığ ve Mardin "potansiyel rekabetçi iller", Edirne, Uşak, Bilecik, Karabük, Kastamonu, Aksaray, Karaman, Tokat, Ordu, Giresun, Rize, Osmaniye, Adıyaman ve Batman "rekabet nüvesi taşıyan iller" olarak sıralandı.
Türkiye'de "küresel iller" sınıfındaki tek il İstanbul olurken Ankara, Antalya, Bursa, İzmir ve Kocaeli'nin de bu potansiyeli taşıdığı belirlendi.
Ayrıca, depremden en çok etkilenen Malatya, Kahramanmaraş, Gaziantep, Adıyaman ve Hatay, "Afet Sonrası İhya İlleri" olarak belirlendi.