Ankara
AA muhabirinin, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına bağlı Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı'nın kuruluşunun 32'nci yıl dönümü dolayısıyla yaptığı derlemeye göre, Kurum, bölgenin kalkınması için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinasyonunda, Karacadağ, İpekyolu ve Dicle Kalkınma Ajansları başta olmak birçok kurum ve kuruluş ile iş birliği içinde çok sayıda proje yürüttü.
Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak'ın yer aldığı 9 ili kapsayan GAP Bölgesi, alan ve nüfus açısından Türkiye'nin yaklaşık yüzde 10'unu oluşturuyor.
GAP, çok sektörlü, sürdürülebilir insani gelişmeye dayalı, bölgenin rekabet gücünü artırmayı, ekonomik ve sosyal bütünleşmeyi güçlendirmeyi hedefleyen, entegre bir bölgesel kalkınma projesi olarak uygulanıyor.
Projeyle tarım, sanayi, enerji, ulaştırma, eğitim, sağlık, kırsal ve kentsel altyapı yatırımlarıyla bölgenin ekonomik ve sosyal göstergelerinin ülke ortalamasına getirilmesi, bölge halkının yaşam kalitesi ve refah düzeyinin yükseltilmesi hedefleniyor.
Bölgede 10 aylık ihracat geçen yılın toplamına yaklaştı
Projenin hızla tamamlanabilmesi amacıyla bölgeye yapılan yatırımlar 2003'ten itibaren düzenli şekilde artırıldı. GAP Bölgesi yatırımlarının ülke içindeki payı 2001'de yüzde 5'lere kadar düşerken 2003-2020 döneminde yüzde 14'ü aştı.
GAP kapsamındaki yatırımlara 1990-2020 döneminde 2021 yılı fiyatlarıyla 214,4 milyar lira kaynak ayrılırken bunların 190,1 milyar lirası yatırıma dönüştü. GAP Bölgesi'ne Kamu Yatırım Programı'ndan bu yıl tahsis edilen ödenek 13,8 milyar lira oldu.
Bu bölgeden 2002'de Türkiye'nin toplam ihracatının yüzde 1,6'sına karşılık gelen 584 milyon dolar tutarında dış satım yapıldı. Bölgenin geçen yılki ihracatı 18 katına çıkarak 10,5 milyar dolara ulaştı. Bu tutar, ülkenin toplam ihracatının yüzde 6,15'ini oluşturdu.
Bu yıl ocak-ekim döneminde ise bölgeden yapılan ihracat 10,2 milyar lira oldu. Böylelikle geçen yılki ihracata, 2021'in 10 ayında büyük oranda ulaşılmış oldu.
"Mezopotamya" markası hayata geçirildi
GAP Bölgesi'nde 2002'de 155 teşvik belgesi verilmiş, 872 milyon lira sabit yatırım tutarı ile 8 bin 753 kişilik istihdam öngörülmüştü. Sonraki yıllarda uygulamaya konulan yeni teşvik yasasıyla bölge illerinden Batman, Diyarbakır, Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak "Bölgesel Teşvik Sistemi" kapsamında en yüksek desteğin sağlandığı 6'ncı Bölge'de yer aldı.
Böylelikle yatırım ve desteklerden azami ölçüde yararlanılarak, bölge ekonomisinin gelişmesine katkı sağlandı. Geçen yıl bölge illeri için 1360 yatırım teşvik belgesi düzenlendi. Bu belgelerde öngörülen sabit yatırım tutarı 23,8 milyar liraya, istihdam 73 bin 591 kişiye yükseldi.
Bölgenin diğer bölgelerle, illerle, limanlarla ve komşu ülkelerle erişimini sağlayan ulaştırma altyapısında da önemli gelişmeler kaydedildi. Geçen yıl itibarıyla kara yolu ağı 6 bin 510 kilometreye ulaştı. 294 kilometrelik otoyol ağının yanı sıra bölünmüş yol ağı da 2 bin 499 kilometreyi buldu.
Belediye belgeli tesislere giden yerli-yabancı turist sayısı 2002'de 380 bin iken 2020'de yaklaşık 2 katına çıktı ve 717 bin kişiyi geçti. Aynı dönemde turizm belgeli konaklama tesislerinde yerli ve yabancı turist sayısı 409 bin 629'dan 1 milyon 170 bin 716 kişiye yükseldi.
Bölgedeki tüm illerin bütüncül bir yaklaşımla markalaştırılarak, sürdürülebilir bir turizm destinasyonu oluşturulması hedefiyle bu yıl "Mezopotamya" markası hayata geçirildi.
GAP için ayrılan bütçe yüzde 36 artırıldı
Başkanlık, 2002-2020 döneminde tarım, sanayi, enerji, çevre, kültür-turizm ve sosyal yaşam gibi alanlarda uyguladığı projelerle bölgenin kalkınması için 2021 fiyatlarıyla 1,8 milyar lira kaynak kullandı.
Sadece 2014-2020 döneminde uygulanan ana proje ve alt projelerle Başkanlık, 2021 yılı fiyatlarıyla 695 milyon liraya yakın harcama yapıp, 1318 projeyi destekledi veya uygulamasını gerçekleştirdi.
Başkanlığın hayata geçireceği projelere de kaynak oluşturacak bütçesi bu yıl yaklaşık 96 milyon lira oldu. Gelecek yıl GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı için ayrılan bütçe ise yüzde 36 artırılarak 130,7 milyon lira olarak teklif edildi.
2021-2023 yıllarını kapsayan GAP Bölge Kalkınma Programı 19 Şubat 2021'de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın onayıyla yürürlüğe girdi. Program kapsamında yaklaşık 400 milyon liralık bütçeyle GAP’ta tarımda rekabetçiliğin artırılması, turizm ve sanayi alanında projeler desteklenecek.