Aydın'ın Germencik ilçesinde bulunan ve Rum Köyü olarak bilinen Mursallı Mahallesi sakinleri, 2 asırlık tarihi Taxiarkhea (Başmelek) Kilisesi'nin yok olmadan restore edilerek ‘Mübadele Müzesi'ne dönüştürülmesini istiyor.
Aydın'ın Germencik ilçesinde bulunan ve mübadeleden önce ilin önemli ticaret merkezlerinden olduğu bilinen Rum köyü Mursallı, günümüzde de hem ticari açıdan hem de mübadil yerleşimi olarak önemini koruyor. 30 Ocak 1923 tarihinde Lozan'da imzalanan nüfus mübadelesi anlaşmasının ardından Yunanistan'ın Selanik iline bağlı Grebene Kenti'nin köylerinden gelen mübadillerin yaşamasıyla önem kazanan Mursallı Mahallesi, tarihi dokusuyla ilgi çekiyor. Burada yaşayan vatandaşlar ise Mursallı'nın simgesi haline gelen ve zamanla yok olmaya yüz tutan Rumlardan kalma yaklaşık 2 asırlık tarihi kilisenin restore edilerek “Mübadele Müzesi”'ne dönüştürülmesini istiyor. Kilisenin müzeye dönüştürülmesi ile birlikte geçmiş tarihin gelecek kuşaklara aktarılacağını ifade eden mahalle sakinleri aynı zamanda kilisenin Aydın turizmine de önemli katkı sağlayabileceğini ifade etti.
“Kilise hazineye devredilmiş durumda”
Mursallı'da doğup büyüyen emekli öğretmen Fikret Özer, mahallelerinde yaşayan insanların 1924 yılında Yunanistan'ın o zamanlar Selanik iline bağlı Grevena ilçesinden geldiklerini ifade ederek, “Şimdi Grevane il konumunda. Grevan'nın 13 ayrı köyünden gelen insanlar buraya yerleşmişler. Burda bulunan kilisenin adı Taxiarkhea kilisesi. Bu kilise 1857 yılında yapılmış. Bu bilgiyi buradan göç eden mübadillerden öğrendim. Bu kilise buraya gelen mübadiller tarafından önce okul olarak kullanılmış, akabinde camiye dönüştürülmüş, daha sonra sinema salonu olmuş. Daha sonra ise düğün salonu ve incir mağazası olarak kullanılmış. En son olarak hazineye devredilmiş ve koruma altında” dedi.
“Mübadele Müzesi yapılmalı”
Kilisenin yıkılma durumunda olduğunu söyleyen Özer; “Kilisenin yıkılma durumu var ve harap bir vaziyette. Biz bu kilisenin restore edilmesini ve bir ‘Mübadele Müzesi'ne dönüştürülmesini arzu ediyoruz. Şayet mübadele müzesine dönüştürülürse, burada yer alacak eserler köyümüzdeki insanlarda mevcut. Atalarımızdan kalma eşyalar ve donelerle bu müzeyi doldurmak mümkün. Kilisenin yanı sıra köyümüzde koruma altında olan evler de var. Bu evlerin de restore edilmesi, turizme kazandırılması önemli diye düşünüyorum. Ayrıca köyümüzde ilginç olan başka bir durum ise halen daha insanlarımız Rumca dilini bilmekte ve kendi aralarında Rumca konuşmaktadır. Bu da köyümüze gelecek olan insanların, turizmde önemli bir dil sorununu çözeceği kanısındayım. Şayet burası bir mübadele müzesine dönüştürülürse, mübadele festivalleri de yapılarak önemli bir gelir kaynağı haline gelir. Bunun için, yerel yönetimlerin ve devletimizin desteği gerekli” şeklinde konuştu.
“Kilise içerisinde papaz mezarı var”
Kilise de ayrıca bir papazın mezarının da olduğunu sözlerine ekleyen Özer, “Kilise içerisinde Anastasias adında bir papazın mezarı da var. Bu papaz 37 yaşında ermiş bir kişi olarak ilan edildiği için bu kilisenin içine defnedilmiş. Normalde kilise papazları o kilisenin avlusuna gömülürken, bu kişinin ermiş bir kişi olduğu iddia edildiği için kilisenin içine gömülmüş. Bu yönüyle de kilisenin dikkat çekici bir özelliği” dedi.
“Yaşanan depremler duvarları çatlattı”
2020 yılında yaşanan İzmir Depremi'nin ardından kilise duvarlarından ciddi boyutta çatlakların meydana geldiğini ifade eden Mursallı Mahalle Muhtarı Ali Demir ise “Birçok kişi bu tarihi kilisenin restore edilerek mübadele müzesine dönüştürülmesini istiyor. Bu konuda Kültür Bakanlığı'na da gerekli dilekçeleri verdik. Vali Bey'e de konuyu anlattım, fotoğrafları gösterdim. Mursallı'da bulunan kilisemizin müze yapılmasını rica ediyoruz. Son İzmir Depremi'nde zarar gören ve çatlakların meydana geldiği yerler var. İkinci büyük bir depremde burası yerle bir olur. Yani tarih yok olur. Burası bizim için bir varlık, Mursallı için bir sembol burası. Burası düzenlenirse ileride Şirince gibi olabilir. Mesela buradaki meydan sit alanı olduğu için kazı yapılamıyor ama dekor taşlar ile üzerine kilisenin tarihine uygun şekilde düzenleme yapmak istiyoruz. Valilikten 2023 yılı içerisinde restore edileceğine dair bir söz aldık. Burası olsun bizler de köyümüzdeki evimizdeki eşyalarımızla bu müzeyi doldururuz. Mübadele müzemizin açılması için elimize ne düşerse yapmaya hazırız” diye konuştu.