İstanbul
Avrupa'da doğal gaz tedarikinde yaşanan sorunlar ve petrol başta olmak üzere ham madde fiyatlarının yüksek seviyelerini koruması enflasyonist kaygıların gündemde kalmaya devam etmesine neden oluyor. Makroekonomik tarafta karışık sinyaller veren veriler de büyümeye dair kaygıları desteklerken, bu durum durgunluk içinde enflasyon olarak bilinen "stagflasyon" temasını güçlendiriyor.
Tedarik zinciri ve enerji arzındaki problemlerin sürmesi ile dün Brent petrolün varil fiyatı 84,2 dolarla Ekim 2018'den, Batı Teksas türü ham petrolün varil fiyatı da 82,3 dolarla Ekim 2014'ten bu yana en yüksek seviyeyi gördü.
Öte yandan Çinli yetkililerin, yolsuzlukları ortadan kaldırmak amacıyla finans alanındaki düzenleyici kuruluşları, kamuya ait büyük bankaları, sigorta şirketlerini ve şüpheli alacak yöneticilerini kapsayan bir teftiş başlatması da özellikle Asya borsalarında risk iştahını azalttı.
Emtia fiyatlarındaki yükselişin sürmesinin, enflasyonun beklenenden daha uzun süre gündemde kalacağı endişelerini artırması ile dün New York borsasında satış ağırlıklı bir seyir izlenirken, kapanışta Dow Jones endeksi yüzde 0,72, S&P 500 endeksi yüzde 0,69 ve Nasdaq endeksi yüzde 0,64 değer kaybetti. ABD'nin önde gelen yatırım bankalarından Goldman Sachs'ın ülke ekonomisine yönelik büyüme tahminlerini aşağı yönlü revize etmesi, pay piyasalarının negatif seyrinde etkili oldu. Dolar endeksi dün yüzde 0,3'lük artışla 94,4 seviyelerinden kapanmasının ardından bugün yatay seyrediyor. ABD'nin endeks vadeli kontratlarının bugüne de düşüşle başlaması dikkati çekerken, bu hafta başlayan bilanço sezonunun hisse bazlı hareketleri artırabileceği belirtiliyor.
Avrupa tarafında, halihazırda enflasyonist kaygıların bulunduğu bir ortamda yükselmeye devam eden enerji fiyatları, ekonomik toparlanmanın sürdürülebilirliğine olan güveni de sarsıyor. Bu durum fiyatlama zorluklarını beraberinde getirirken, dün Avrupa borsalarında da karışık bir seyir izlendi. Almanya'da DAX 30 endeksi yüzde 0,05 ve İtalya'da FTSE MIB 30 endeksi yüzde 0,46 geriledi, İngiltere'de FTSE 100 endeksi yüzde 0,72 ve Fransa'da CAC 40 endeksi yüzde 0,16 yükseldi. Avro/dolar paritesi dün yüzde 0,2'lik düşüşle 1,1555 seviyesinden kapanmasının ardından bugün yatay seyrediyor. Avrupa endeks vadeli işlem kontratlarının ise yeni güne düşüşle başladığı görülüyor.
Asya borsalarında dün hakim olan pozitif havanın bugün yerini negatif seyre bıraktığı görülürken, yatırımcı risk iştahının azalmasında yüksek petrol fiyatları ile Çin'de yetkililerin denetimleri ve emlak sektörüne yönelik borç krizi sorununun devam etmesi etkili oldu. Kapanışa yakın Japonya'da Nikkei 225 endeksi yüzde 1, Çin'de Şanghay bileşik endeksi yüzde 1,05, Güney Kore'de Kospi endeksi yüzde 1,3 ve Hong Kong'da Hang Seng endeksi yüzde 1,5 düşüşle seyrediyor.
Yurt içinde, dün Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi, alıcılı bir seyir izledi ve günü yüzde 1,31 değer kazancıyla 1.416,30 puandan tamamladı. Dolar/TL ise dün tarihi zirvesini 9,0198'e taşımasının ardından bugün bankalararası piyasanın açılışında 9,0130 seviyesinden işlem görüyor.
Bu arada dün TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda bir sunum yapan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu, bankanın, salgın döneminde Türkiye ekonomisinin maruz kaldığı şokların kalıcı etkilerini sınırlayıcı, iç ve dış dengeyi gözeten, nihai olarak fiyat istikrarına öncelik veren bir para politikası duruşunu benimsediğini belirterek, "Para politikasında bundan sonraki dönemde de olası riskleri gözeten bir yaklaşım sergilemeyi sürdüreceğiz." dedi. Enflasyonda son dönemde gözlenen yükselişte gıda ve ithalat fiyatlarındaki artışlar ile tedarik süreçlerindeki aksaklıklar gibi arz yönlü unsurların yanı sıra yönetilen/yönlendirilen fiyatlardaki artışlar ve açılmaya bağlı talep gelişmelerinin etkili olduğunu vurgulayan Kavcıoğlu, "Pandemi şartlarına rağmen yılı 15-17 milyar dolar arasında bir cari açıkla kapatıp önümüzdeki yıllarda da cari açığı çözmüş, faizi ve kuru çok daha dengeli bir ülke haline geleceğimizden kimsenin şüphesi olmasın. Önümüzdeki yıl enflasyon onunla beraber inecektir, emin olabilirsiniz." açıklamasını yaptı.
Analistler, küresel pay piyasalarında risk iştahını azaltan faktörlerin mevcudiyetini koruduğunu, yarın ABD'de açıklanacak enflasyon verileri ve ABD Merkez Bankası'nın toplantı tutanakları öncesinde yatırımcıların beklemeye geçebileceğini söyledi.
Bugün yurt içinde sanayi üretim endeksi, yurt dışında ise Almanya'da ZEW endeksleri ve ABD'de JOLTS açık iş sayısının takip edileceğini belirten analistler, teknik açıdan BIST 100 endeksinde 1.370 puanın destek, 1.420 ve 1.440 seviyelerinin direnç konumunda bulunduğunu bildirdi.
AA Finans'ın gerçekleştirdiği ankete katılan ekonomistler, takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretim endeksinin ağustosta bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 9,31 artmasını bekliyor. Ekonomistler, ağustosta arındırılmamış sanayi üretim endeksinin de yıllık bazda yüzde 13,07 artacağını öngörüyor.