Samsun’un Çarşamba ilçesinde 1 asrı aşkın süredir geleneksel yöntemlerle imal edilen yumurta topuk ayakkabı, hâlâ güncelliğini koruyor.
Çarşamba’da yapımına 1900’lü yıllarda başlanan yumurta topuk ayakkabı, ilerleyen yıllarda yaygınlaştı. Geçmişte ünlülerin bile yoğun ilgi gösterdiği yumurta topuk ayakkabı, hala rağbet görüyor. Ayakkabı, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından 2020 yılında “yumurta topuk Çarşamba ayakkabısı” olarak tescil edildi.
Ünlü Samsunlu sanatçılar Orhan Gencebay ve Yıldıray Çınar’ın filmlerinde ve gündelik hayatlarında giydiği ayakkabılar, o dönemde Türkiye’de ve yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları arasında da popüler oldu. Zamanla popülerliğini yitiren ayakkabılar şimdilerde ise gurbetçiler tarafından yoğun ilgi görüyor. “Yıldıray Çınar ve Orhan Gencebay giyince ayakkabılara olan ilgi arttı”
Ünlü Samsunlu sanatçıların ayakkabıları giymesi ile yumurta topuk ayakkabılara olan ilginin arttığına dikkat çeken 30 yıllık ayakkabı ustası Faruk Koç, “Çarşamba yumurta topuk ayakkabılarının özelliği; el yapımı olması, hakiki deri kullanılması, her tarafı deri olmak üzere tek parça olmasıdır. Sığır derisinden yapılan bu ayakkabılar gerekirse terlik niteliğinde, gerekirse de ayakkabı niteliğinde giyilir. Bu ayakkabıların topuğu 3,5 cm olmak üzere yumurta burun ve yumurta topuk olarak nitelendirilir. Aralarında ünlülerin de olduğu her kesimden insanın giydiği ayakkabı türleridir. 1970’li yıllar ve 1980’li yıllar arasında bu ayakkabıların satışı çok yoğundu. O zamanlar piyasa fazla spor ayakkabısı ve düztaban ayakkabılar olmadığından bağcıklı yumurta topuklu ve sade yumurta topuklu ayakkabılarımız 70’li ve 80’li yıllarda modaydı. Yıldıray Çınar, Orhan Gencebay gibi Samsunlu ünlülerimiz zamanında bu tür ayakkabıyı giymişler ve onların sayesinde her yere satışı yapılmış” dedi. “Küçük ve kibar görünüyor, gençler de ilgi gösteriyor”
Şu anda ayakkabılara gurbetçilerin ilgi gösterdiğini ifade eden Faruk Koç, “Ayakkabılarımızı bugünlerde genelde yurt dışından gelen gurbetçilerimiz alıyor. Çok memnun olduklarını dile getiriyorlar. Ayakkabılarımız en az 1 ve 2 sene ömrü var. Normalde bir insanın ayakkabı numarası 42 ise bizim ayakkabılarımızda giydiği 42 numara ayağında 40 numara giymiş gibi kibar durur. Ayağınızda ayakkabı var mı yok mu hissetmezsiniz. Bu ayakkabıların arkası olduğu zaman ayakkabı yerine, arkasında bastığın zaman ise terlik şeklinde giyiliyor. Gençlerimiz ayakkabılara yeni yeni ilgi göstermeye başladılar. Genelde bağcıklı topuklu ayakkabılarımız hoşlarına gidiyor. Ayakkabılarımız fiyat aralığı 400 lira ve 600 lira aralığındadır” diye konuştu. “Bazı dostların Almanya’da hep bu ayakkabıları giyiyor”
Almanya’da yaşayan Türklerin genelde yumurta topuk Çarşamba ayakkabısı giydiğini ifade eden gurbetçi Bayram Değirmenci ise, “Ben Almanya’da yaşıyorum. Arkadaşlarım geçen sene buradan Çarşamba topuklu ayakkabısı sipariş etmişlerdi. Ben de onların tavsiyesi üzerine geldim. Ayakkabılardan memnunuz. Benim bir Çarşambalı dostum var Almanya’da. Hep böyle ayakkabı giyer. Onun için biz de bu ayakkabıları tercih ediyoruz. Diğer marka ayakkabılar örneğin 1 sene dayanıyorsa bu ayakkabılar 2-3 sene dayanıyor. Ben mesela bu ayakkabılardan Samsun’dan başka bir yerde almıştım ve 4-5 sene giydim ve ayakkabılara hiçbir şey olmadı. Yalnız bu ayakkabıların altları Avrupa’daki asfaltlara pek dayanıklı gelmiyor. Buraya izine geldiğimizde ayakkabıların altlarını kaplama yaptırıyoruz. Avrupa’daki arkadaşlarım Samsun’a gelenlerden bu tür ayakkabıları sipariş veriyorlar” şeklinde konuştu.
Yumurta topuk ayakkabı Çarşamba ilçesinde küçük dükkanlarda geleneksel yöntemlerle üretilmeye devam ediliyor.