NVİ Genel Müdürlüğünün yazılı açıklamasına göre, 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu'nda 17 Ekim 2017 ve 6 Aralık 2019'da yapılan düzenlemelerle ad ve soyadında yazım, imla hatası veya düzeltme işareti kullanılmasından kaynaklanan anlam değişikliklerinin mahkeme kararı aranmaksızın değiştirilmesine imkan sağlayan uygulama yapıldı.
Buna göre, yurt içinde ilçe nüfus müdürlüğüne, yurt dışında ise dış temsilciliklere ya da e-Devlet üzerinden başvurulması halinde, il ve ilçe idare kurulunun vereceği kararla bir kereye mahsus mahkeme kararı aranmaksızın uygulamadan yararlanılabilmesine olanak sağlandı.
- Değişiklikler örnekleriyle paylaşıldı
Açıklamada, genel ahlaka uygun olmayan, gülünç olarak değerlendirilen, yazım ve imla hatası olan ad ve soyadı değişikliği başvurularına ilişkin örnekler verildi.
Ad ve soyadında noktalama işareti, harf ve düzeltme işareti eksiklikleri bulunanlar ve değiştirmek isteyenlere örnek olarak, "Yasmin/ Yasemin, Memet/ Mehmet, Melhat/Melahat, Çığdem/Çiğdem, Alı/Ali, Nıhal /Nihal, Ulku/Ülkü, Adem/Âdem, Bilal/Bilâl, Kazım/Kâzım, Kamil/Kâmil" isimleri paylaşıldı.
2525 sayılı Soyadı Kanunu'nda belirtilen umumi edeplere uygun olmayan ve gülünç ad veya soyadı olduğu değerlendirilenlere örnek olarak da "Yalak", "Kalas", "Sıçan", "Deli", "Koyun", "Top", "Boynuz", "Ördek" isimlerine yer verildi.
Ayrı yazılmış adların birleştirilmesini (Ayşe Gül/Ayşegül) ya da bitişik şekilde yazılmış olan adların ayrı yazılmasını (Mehmetcan/Mehmet Can) talep edenlerin, başvurmaları halinde il ve ilçe idare kurulu kararıyla ad veya soyadlarının değiştirilebildiği belirtildi.
- "Ad ve soyadı değişikliği için il ve ilçe idare kurulunun kararı gerekmektedir"
Mahkeme kararı olmaksızın ad ve soyadı değişikliklerinin sadece belirtilen koşullarda yapıldığı vurgulanan açıklamada, "Ad ve soyadı değişikliği için mahkeme kararı gerekmekte, kanun kapsamında olan durumlarda, kişinin sadece başvurusu yeterli olmamakla birlikte il ve ilçe idare kurulunun kararı gerekmektedir." ifadesine yer verildi.
Açıklamada, 2017'de yapılan düzenlemeyle ilgili istatistiki bilgilerin NVİ Genel Müdürlüğünce birçok kez paylaşıldığı ve basın yayın organlarınca yayımlandığı hatırlatılarak internet ortamında "ad soyad değişikliği" ya da "mahkeme kararı olmaksızın ad ve soyad değişikliği" diye aratıldığında, 2018'den bugüne kadar uygulama hakkında birçok haber bulunduğunun da görüleceği aktarıldı.
- Düzenleme sonradan Türk vatandaşı olanları kapsamıyor
Uygulamayla ilgili basın kuruluşlarında önceden yayımlanan haberlere de yer verilen açıklamada şöyle bilgi paylaşıldı:
"Bazı milletvekillerinin son günlerdeki açıklamalarıyla düzenleme hakkında bilgilerinin olmadığı, bilgilerinin olmadığı konu hakkında ise kamuoyunu yanlış yönlendirdikleri görülmüştür. Hatta öyle ki düzenlemeye yönelik uygulamayla ilgili FETÖ mensuplarını kurtarmak ve yabancılara vatandaşlık verilmesi gibi akla mantığa sığmayacak ilişkilendirmeler bile yapılmıştır. Söz konusu düzenlemeden sadece doğumla Türk vatandaşı olan kişiler yararlanabilmektedir. Sonradan Türk vatandaşlığını kazanan kişiler kapsam dışındadır."
- 5 yılda 298 bin 670 kişi soyadını değiştirdi, 134 bin 818 kişi ismini düzelttirdi
Yaklaşık 5 yıldır yürürlükte olan, mahkemelerin iş yükünü azaltıp vatandaşlara kolaylık sağlayan uygulamayla bugüne kadar 298 bin 670 kişinin soyadını değiştirdiği ve 134 bin 818 kişinin ismini düzelttirdiği bildirilen açıklamada şunlar kaydedildi:
"Ülke genelinde ilçe nüfus müdürlüklerine yapılan başvurular kapsamında, 946 Yunis-Yunus, 588 Ümüt-Ümit, 770 Memet-Mehmet, 340 Abubekir-Ebubekir, 298 Ferat-Ferhat, 218 Çoşkun-Coşkun oldu.
Kadınlarda ise 971 Sümeyya-Sümeyye, 276 Keziban-Kezban, 592 Firdes-Firdevs, 441 Sadet ise Saadet oldu.
En çok düzeltilen soyadları ise 6 bin 550 Top, 3 bin 531 Koyun, 2 bin 432 Satılmış, 2 bin 115 Çoşkun, 2 bin 17 Çakal, 1830 Deli, 1729 Uğuz, 1707 İşik, 1695 Çıplak, 1442 Kör oldu."