Ayvacık ilçesine bağlı Gülpınar köyünde yer alan ve 1980 yılında bu yana kazı çalışmalarının devam ettiği Apollon Smintheus Tapınağı’nda ziyaretçileri fareler karşılıyor. 2018 yılında tapınağın konseptine uygun şekilde basamakların bir bölümüne yerleştirilen fare figürleri mitolojideki eski bir inanışa atıfta bulunuyor. Polyesterden yapılan ve 2 bin yıl önce burada yaşadığı rivayet edilen 79 fare maketi ile ören yerini gezmeye gelen ziyaretçiler hem bölgedeki önemli bir antik kutsal alanı gezebiliyor hem de eski bir mitolojik öykünün tüm figürlerini görme imkanına sahip oluyorlar. Ayvacık ilçesine bağlı Gülpınar köyündeki Apollon Smintheus Tapınağı’nda 1980 yılında başlayan kazı ve restorasyon çalışmaları 2023 yılında Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Davut Kaplan başkanlığında, arkeoloji, sanat tarihi, epigrafi, mimarlık, antropoloji, restorasyon-konservasyon ve jeofizik (arkeo-jeofizik) gibi farklı bilim dallarından uzman ve öğrencilerden oluşan yaklaşık 20 kişilik bir ekiple gerçekleştirildi. Çalışmalar Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türk Tarih Kurumu ve İçdaş A.Ş. tarafından destekleniyor. 1 Haziran 2023’te başlayan kazı çalışmaları bu yıl 1 Ekim 2023 tarihi itibariyle sonlandırıldı. Bu yılki kazı çalışmaları Apollon Smintheus Tapınağı’nın kuzeybatısında kalan nekropoliste (mezarlık) sürdürüldü. Üç farklı noktadaki kazılarda iki mezarın yanı sıra bazı yapılara ait temel kalıntıları ortaya çıkarıldı. Apollon Smintheus Tapınağı’nda 2023 yılı kazı çalışmalarında kazı alanındaki arkeolojik potansiyeli anlamak için jeoradar çalışmaları da gerçekleştirildi. Bölgede birkaç yılda jeoradar çalışması ile yaklaşık 20 dönüm alanda jeoradar çalışması yapıldı. Tapınağın basamaklarına fare maketleri yerleştirildi
Apollon Smintheus Tapınağı’nda 2018 yılında tapınağın konseptine uygun şekilde basamakların bir bölümüne yerleştirilen fare figürleri oldukça ilgi çekmekle birlikte, mitolojideki eski bir inanışın ürünü. İnanışa göre tanrı Apollon çiftçileri farelerden koruyan, hastalıklardan uzak tutan bir tanrı. Apollon Smintheus Tapınağı’da onun bu bölgedeki en önemli kutsal alanı. Anadolu’daki bilinen Apollon kültleri içerisinde fare simgesiyle karşımıza çıkan tek örnek olmasından dolayı da oldukça önemli.
Kutsal alanının en önemli yapısı Apollon Smintheus Tapınağı olup, İon düzeninde inşa edilen bu yapı MÖ. 2. yüzyıla tarihlenmektedir. Apollon Smintheus tapınağının en dikkat çekici özelliklerinden biri de Homeros’un İlyada destanında anlatılan Troya Savaşı’nı betimleyen kabartmalı sütunlara sahip olmasıdır. Bugün tapınağın hemen yanı başındaki küçük bir sergi salonunda Troya Savaşı’ndan geçen olayların bazılarınının betimlendiği bu kabartmalı sütunların bir kısmını görmek mümkün. Polyesterden yapılan ve 2 bin yıl önce burada yaşadığı rivayet edilen 79 fare maketinin karşıladığı ziyaretçiler böylece hem bölgedeki önemli bir antik kutsal alanı gezebiliyor hem de eski bir mitolojik öykünün tüm figürlerini görme imkanına sahip oluyorlar.
Apollon Smintheus Tapınağı için farelerin önemli olduğunu belirten Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi, Kazı Başkan Yardımcısı Doç. Dr. Oğuz Koçyiğit, “Biliyoruz ki Antik Çağ’dan beri özellikle de Apollon’un önemli kültlerinden bir tanesi Smintheus. Apollon Smintheus ise “Farelerin Efendisi” anlamına gelmektedir. Bu kültün odak noktasında fareler var. Çünkü, Antik Çağ’daki inanışa göre fareler çiftçilere büyük zararlar veriyor. Bölge insanı da bu farelerden kurtulmak için tanrı Apollon’a adaklarda bulunuyorlar. Yine inanışa göre tanrı Apollon’da bu fareleri oklarıyla öldürerek, ekinleri yok eden ve insanların zararına olan bu fareleri ortadan kaldırıyor. Dolayısıyla tarlalar, ekinler kurtulmuş oluyor. Böyle basitçe bir hikayesi var ama Apollon’un önemli kültlerinden bir tanesi Smintheus. Gelen ziyaretçileri de farelerin karşılaması bu anlamda birazda bu külte hatırlatma yapıyor. Biz istiyoruz ki, gelen insanlar hem Apollon Smintheus Tapınağı’nı ve kutsal alanda yapılan kazılarla ören yerinin mevcut durumunu görsünler hem de geçmişe yönelik olarak mitleri, efsaneleri öğrensinler” dedi.