"Beyin sisinin Alzheimer demansına dönme riski ile karşı karşıya olabiliriz"

Uzm. Dr. Oğuzhan Onultan, "Her ne kadar Covid-19 sebebiyle daha çok farketmeye başlasak da toplumun çoğunda ‘beyin sisi’ yakınmaları mevcut. Beyin sisinin Alzheimer demansına dönme riski ile karşı karşıya olabiliriz" dedi. 21 Eylül Dünya Alzheimer Günü sebebiyle açıklamalarda bulunan Medicana Kadıköy Hastanesi Nöroloji Uzmanı Uzm. Dr. Oğuzhan Onultan, "Her ne kadar Covid-19 sebebiyle daha çok farketmeye başlasak da toplumun çoğunda ‘beyin sisi’ yakınmaları mevcut. Beyin sisinin Alzheimer demansına dönme riski ile karşı karşıya olabiliriz" dedi. Uzm. Dr. Onultan, "Alzheimer beyin dokusunda inceleme sonucunda bellek, konuşma ve motor becerilerde bozukluklar olarak belirtiler gösterir. Bu hastalıkta davranış ve düşünme becerileri etkilenir ve hastalığın evreleri süresince giderek geriler. Demans, bellekte bozulmanın genel olarak isimlendirilmiş adıdır. Demans türleri içinde en sık görüleni Alzheimer demansıdır ve 7 aşamada ilerler" ifadelerini kullandı. Uzm. Dr. Onultan, bu 7 aşamayı şu şekilde açıkladı: "Henüz belirti vermeyen ve ancak bazı özel görüntüleme yöntemleriyle (PET- scan) saptanan dönemdir. Hastanın yakınları demansın başlangıç dönemi olduğunu fark edemezler. Hafif bulguların başladığı bu dönemde hastalar kelime unutmaya ya da eşyalarını bulamamaya başlarlar. Ancak bu, günlük yaşamlarını ve kendilerine bakmalarını etkilemez. Etraftan fark edilen unutkanlıkların başladığı dönem. Bu dönemde hasta yakınlarının dikkatini çeken yeni okunan bir şeyin unutulması, aynı sorunun tekrar tekrar sorulması, plan ya da düzenleme yapamamaları ve yeni tanıştığı insanların adını hatırlayamamak gibi bulgular ortaya çıkmaya başlar. Orta düzeyde unutkanlık döneminde kendileri hakkında detayları unutmaya, günleri karıştırmaya, ay ya da mevsimi karıştırmaya, yemek yapmada ya da sipariş vermede zorlanmaya başlarlar. Bu dönemde dolandırıcılara karşı korunmalı ve araba kullanmaları engellenmelidir. Orta ileri dönemde hasta nerede olduğunu ve zamanı karıştırmaya başlar. Adresini, telefon numarasını ve okumuş olduğu okulları unutur. Hava şartlarına göre giyinemez. Sabahları giyeceği kıyafetleri hazırlamak bu anlamda yardımcı olur. Ağır dönemde hasta yüzleri hatırlar ama isimleri unutmaya, kişileri karıştırmaya başlar. Sanrı görmeye başlar. Tuvalet için yardım ihtiyacı doğar, sohbet etmede zorlanmalar ortaya çıkar. İleri ağır dönemde, yeme-içme, oturup kalkma ve yürümede zorlanmalar başlar. Bu dönemde acıkıp susadıklarını söyleyemezler." Alzheimer hastalığının tedavisi konusunda bilgiler veren Uzm. Dr. Onultan, "Alzheimer hastalığının kesin tedavisi şu an için yok. Ancak yavaşlatabilecek ilaçlar var. Onun için erken tanı çok önemlidir. Aynı cümleleri tekrar etme, evde gözlük, anahtar ve para arama, komşularla gereksiz yere tartışma ya da akrabalarla görüşmeme, TV dizisi takip edememe ya da haberleri seyretmeme, uykusunda konuşma gibi belirtiler hasta yakınlarının dikkatini çekmelidir. Böyle durumlarda bir nöroloji uzmanına başvurup tanı adına beyin görüntülemesi, bazı kan tetkikleri ve bellek testlerinin yapılması erken tanı için önemlidir" ifadelerini kullandı. Uzm. Dr. Onultan, sözlerine şöyle devam etti: "Alzheimer için beyindeki sinir iletimini arttıran bunların yanı sıra Alzheimer hastalarında görülen uyku bozuklukları ya da depresyon için de destek ilaçlar kullanılmaktadır. İlaç tedavisinin yanı sıra günlük sanat aktiviteleri, el becerisini kullanacak hobiler ve müzik de faydalı aktiviteler olarak günlük yaşama eklenmelidir." Alzheimer hastalarının günlük yaşamlarında dikkat etmeleri gereken konulara değinen Uzm. Dr. Onultan, "Alzheimer hastalarının günlük yaşamda sıcak suyla yanma, güneşte fazla kalma, elektrik çarpması riskleri yüksektir, bunlara dikkat edilmelidir. Ayrıca ateşlerinin çıkıp çıkmadığı da kontrol edilmelidir. Alzheimer hastalarının düşme riskleri yüksektir, her dört Alzheimer hastasından biri yılda bir kez düşmektedir. Bunun önüne geçmek için evdeki saçaklı halıları kaldırmak, köşeli mobilyalar yerine daha küçük ve oval eşyalar koymak yerinde olacaktır. Akşam tuvalete kalkmaları durumunda düşmemeleri için koridor ve banyoya sensörlü ışık koymak yerinde olacaktır" dedi. Uzm. Dr. Onultan, Alzheimer riskini arttıran faktörleri şöyle sıraladı: "İleri yaş: 85 yaş üstü insanların yaklaşık 1/3’ünde görülmektedir. Ancak genetik mirasınız çok önemlidir, ailenizde yoksa riskiniz çok düşmektedir. Kalp hastalığı ve damar sertliğine yol açan faktörler de Alzheimer riskini yükseltir. Depresyon, kafa travması, obezite, felç geçirmiş olmak, uykusuzluk ya da düzensiz uyku, hava kirliliği: Amiloid beta isimli protein Alzheimer ve diğer demans türlerinde beyinde birikmektedir." Amerika Birleşik Devletleri’nde 18 bin kişi üzerinde yapılan çalışma hakkında bilgi veren Onultan, "Bu kişilerin yaşadığı bölgelerde havadaki partikül oranı ve ozon miktarı araştırıldı. Hastaların yüzde 60’ı demans başlangıcı, yüzde 40’ı orta derecede demans görüldü. Çalışma sonucuna göre havadaki partikül artışının amiloid beta birikimini arttırdığı tesbit edildi. Bu saptamanın halk sağlığı için dikkate alınması gerekliliği üzerinde durdu" şeklinde konuştu.