Markette, pazarda cep yakan fiyatlarda katlanan yakıt maliyetleriyle birlikte ‘Aracılar fahiş kâr sağlıyor’ suçlamaları da gündeme getirildi. Ancak temel gıda ürünlerinde fiyatların daha tarlada katlandığını TÜİK verileri ortaya koydu. Haziranda tarım ürünleri üretici fiyatları geçen yılın aynı ayına göre yüzde 149 artış gösterdi. Geçen yıl tarladan 2 liraya çıkan domates 5 lirayı aştı. Patates de dört kat arttı.
MAZOTA, GÜBREYE YÜZDE 300 ZAM GELDİ BU GİDİŞLE KIŞIN PATATES, SOĞAN EL YAKACAK
Temel tüketim ürünleri arasında yer alan biberin geçen yıl 1 lira 68 kuruş olan tarla fiyatı ise bu haziranda 7 lira 83 kuruşa fırladı. Geçen yıllarda hasat mevsiminde milletin sofrası rahatlarken bu yıl yaşanan zamlar mazottan, gübreye çiftçinin maliyetlerinde yüzde 300’leri aşan artışlarının yansıması oldu. Ekonomistler “Kış döneminde gıda fiyatları enflasyonu üç hane olacak. 2023 gıdada çok zor geçecek” dedi.
TARLADA FİYATLAR GEÇEN YILIN RAF ETİKETLERİNİ GEÇTİ
Tarımda temel girdilere peş peşe gelen zamlarla tarlada enflasyon rekor kırdı. Yaz hasadı bile üreticinin enflasyonunu frenleyemezken, TÜİK’in açıkladığı Tarım-ÜFE haziranda yıllık yüzde 148,90 arttı. Geçen yıl pazar-raf fiyatı ile bu yılın tarla fiyat farkı arasındaki makas açıldı. 2021 Haziran’da tarlada 1 lira, pazar tezgahında 2,78 TL olan patatesin fiyatı 4,6 artarak tarlada 4 lira 61 kuruşa çıktı. Patateste geçen yıl pazar-raf fiyatı ile bu yılın tarla fiyat farkı arasındaki fark yüzde 65,9 oldu.
Karar Gazetesi’nin haberine göre, tarımsal üretimin maliyeti tarihi yüksek seviyeye çıkarken, üreticinin de enflasyonun rekor kırdı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Haziran ayı tarım ürünleri üretici fiyat endeksini (Tarım-ÜFE) açıkladı. Tarımda üretici enflasyonu yılda yüzde 148,90 arttı, aylık olarak ise yüzde 0,66 azaldı. Tarım-ÜFE’de (2015=100), 2022 yılı Haziran ayında bir önceki aya göre yüzde 0,66 azalış, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 98,84, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde148,90 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 67,98 artış gerçekleşti. Yaz hasadı bile üreticinin enflasyonunu frenleyemedi. 2021 Haziran’da tarlada 1 lira pazar tezgahında 2,78 TL olan patatesin fiyatı 4,6 artarak tarlada 4 lira 61 kuruşa çıktı. Aynı tarihlerde tarlada 1,68 lira pazar tezgahında 6 TL olan dolmalık biberin fiyatı 4,7 artarak tarlada 7,78 liraya çıktı. Patlıcan kuru soğan ve karpuzda da durum değişmedi. Geçen yıl pazar-raf fiyatı ile bu yılın tarla fiyat farkı arasındaki makas hızla açıldı. Karpuz fiyatlarında bu fark yüzde 94,1 olurken, patateste yüzde 65,9, dolmalık biberde yüzde 30,4,patlıcanda yüzde 37,6 kuru soğanda ise yüzde 15,4 oldu. TÜİK’in göre yıllık artışın yüksek olduğu alt gruplar ise sırasıyla, yüzde 277,14 ile lifli bitkiler ve yüzde 184,99 ile tahıllar (pirinç hariç), baklagiller ve yağlı tohumlar oldu. Bir önceki aya göre azalışın yüksek olduğu alt gruplar sırasıyla, yüzde 23,82 ile sebze ve kavun-karpuz, kök ve yumrular ve yüzde 21,74 ile yumuşak çekirdekli meyveler ve sert çekirdekli meyveler oldu. Buna karşılık, aylık artışın yüksek olduğu alt grup ise yüzde 29,01 ile yağlı meyveler ve yüzde 23,11 ile tahıllar (pirinç hariç), baklagiller ve yağlı tohumlar oldu.
TAHILLARDA YÜZDE 185 ARTIŞ OLDU
Yıllık Tarım-ÜFE’ye göre 7 alt grup daha düşük, 4 alt grup daha yüksek değişim gösterdi. Yıllık artışın yüksek olduğu alt gruplar sırasıyla, yüzde 277,14 ile lifli bitkiler ve yüzde 184,99 ile tahıllar (pirinç hariç), baklagiller ve yağlı tohumlar oldu. Yıllık artışın düşük olduğu alt gruplar ise yüzde 64,63 ile diğer çiftlik hayvanları ve hayvansal ürünler ve yüzde 70 ile koyun ve keçi, canlı; bunların işlenmemiş süt ve yapağıları olarak sıralandı. Aylık Tarım-ÜFE’ye göre 4 alt grup daha düşük, 7 alt grup daha yüksek değişim gösterdi. Aylık artışın yüksek olduğu alt grup yüzde 29,01 ile yağlı meyveler ve yüzde 23,11 ile tahıllar (pirinç hariç), baklagiller ve yağlı tohumlar oldu.
BUĞDAY FİYATLARI TEKRAR YÜKSELİŞE GEÇTİ
Buğday fiyatlarında önceki 5 işlem gününde görülen düşüş ivmesi, haftanın ilk işlem gününde sonlandı. Buğday fiyatları yeni haftanın ilk işlemlerinde yüzde 2’yi aşan artış kaydetti. Buğdayın Chicago borsasında işlem gören vadeli kontratları, beş aydan uzun sürenin en düşük seviyesinden toparlanarak yüzde 2 yükseldi ancak Ukrayna’dan yapılan ihracatta artış olacağı umutları kazanımları sınırladı. Chicago borsasında en yüksek işlem hacmine sahip olan buğday vadeli kontratları son seansta 7.66 dolar/bushel, yani 281.5 dolar/ton ile 10 Şubat’tan bu yana en düşük seviyesine geriledikten sonra yüzde 2 artışla 7.92 dolar/bushel, yani 291.0 dolar/ton seviyesine yükseldi. Mısır, yüzde 0.5 artışla 6.06 dolar/bushel yani 238.6 dolar/ton seviyesine yükseldi. Soya fasulyesi, yüzde 1.1 yükselerek 13.57 dolar/bushel yani 498.6 dolar/ton seviyesine çıktı.
‘KIŞ DÖNEMİNDE GIDA FİYATLARI ENFLASYONU 3 HANE’
TÜİK’in açıkladığı verileri değerlendiren ekonomistler bu rakmaların gıda enflasyonunu 3 haneli rakamlara götüreceğinin altını çizdi. Ekonomist Güldem Atabay sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada ‘’Tarımsal üretim fiyatları enflasyonunda hazirandaki düşüş, yıllık yüzde 149 seviyesinin aşırı yüksekliğini yumuşatmaya ve gıda fiyatları enflasyonunu yavaşlatmaya yetmez. Kış döneminde gıda fiyatları enflasyonu 3 hane. 2023 gıda fiyatlarında çok zor geçecek’’ dedi. Ekonomist Dr. Barış Esen ise ‘’Tarımda üretici enflasyonu Haziranda yıllık yüzde 149 arttı… Bu sene de ucuz kiraz yemek hayal oldu.. Ama kiraz üretiminde dünya lideriyiz ‘’ ifadelerini kullandı.
‘BÖYLE DÜŞÜŞÜN BİR ANLAMI OLMUYOR’
Tarım-ÜFE Haziran’da bir önceki aya göre yüzde 0,66 azalış gösterirken, yıllık bazda yüzde 148,90 yükseldi. Aylık azalışa değinen Ekonomist Doç. Dr. Oğuz Demir yaptığı değerlendirmede ‘’Bize enflasyon düşecek diyorlar ya! Böyle düştüğünde bir anlamı olmuyor! Çiftçinin ürünlerindeki fiyat artışını gösteren Tarım-ÜFE Haziran’da rekor seviyeden geriledi. Mayıs’ta yıllık yüzde 155 olan Tarım-ÜFE, Haziran’da aylık yüzde 0,66 geriledi ve yıllık yüzde 148,9 oldu. Düştü mü? Düştü!’’ paylaşımında bulundu. İktisatçı Mustafa Sönmez ise ‘’Çiftçi, Haziran’da bile fiyatlarını ancak yarım puan indirebildi, yıllık artış yüzde 148! Sanayi fiyatları yüzde 138! İç ticaret hadleri terse döndü. Bunlar, çiftçinin gelir artışı demek değil, daha çok mazot, gübre vs girdilerden kaynaklı maliyet artışları. Gıda enflasyonu korkunç!’’ yorumunu yaptı.
ÜRETİM AZALDI PATATESE ZAM YOLDA
Patates üreticileri, büyükşehirlerde fiyatların artmasının üreticiye herhangi bir faydasının olmadığını belirterek artan girdi maliyetleri nedeniyle üretimin yarı yarıya düşebileceği uyarısında bulundu. CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, Niğde’de üreticiler ile görüştü. Ziyarette patates üreticisinin sorunlarını anlatan çiftçi Fikret Yıldız, “Bu yıl tarlamızın yarısını ekemedik. Maliyetler çok arttı. Ektiğimiz kısma attığımız gübreyi de çok az atabildik, 3’te 1 oranına düşürdük” diye konuştu. “Ben bu yılki gibi sorun bugüne kadar hiç yaşamadım” diyen Yıldız, “Geçen yıl traktörün deposu 500 liraya dolarken şimdi 2 bin 500’e doluyor. Böyle giderse tüketici de perişan olur” dedi. Ömer Fethi Gürer nüfusun 20 milyon arttığını ancak patates üretiminin 1 milyon tona yakın azaldığını ve ekim sahalarının da daraldığını belirterek “Böyle giderse patates üretiminin düşmesi ile patates fiyatları da daha da artacak” diye konuştu.