İstanbul
Toplam 6 kısımdan oluşan yönetmelikle, ödeme ve elektronik para kuruluşlarının yetkilendirilmesi ve faaliyetleri ile ödeme hizmeti sağlayıcıları, ödeme hizmetlerinin sunulması ve elektronik para ihracına ilişkin usul ve esasların düzenlenmesi amaçlanıyor.
İlgili mevzuatta yapılan Kanun değişikliği sonrasında oluşturulan yönetmelikte, ödeme hizmetleri ve elektronik para ihracı faaliyetlerinin etkin ve kesintisiz bir şekilde sürdürülebilmesi, ödemeler alanının gelişiminin desteklenmesi ve bu kuruluşların kurumsal yapılarının sağlamlaştırılması yönünde düzenlemeler yapıldı.
Düzenlemeler doğrultusunda, faaliyet izni başvurusu yapan şirketin unvanının ödeme kuruluşu ya da elektronik para kuruluşu olduğunu gösterir ibareleri içermesi zorunlu olacak. Faaliyet izni başvurusunda bulunan şirketin ödenmiş sermayesinin, fatura ödemelerine aracılık edilmesine yönelik hizmetleri sunması için en az 1 milyon lira, diğer ödeme hizmetlerini gerçekleştirmesi için en az 2 milyon lira, elektronik para ihraç etmek için ise en az 5 milyon lira olması gerekecek.
Yönetmeliğin izne tabi işlemler bölümünde faaliyet izni başvurusuna ilişkin hükümler belirlenirken, bu kapsamda daha önce tek aşamadan oluşan başvuru süreci istihbari inceleme aşaması ve nihai onay aşaması olmak üzere iki aşamaya ayrıldı. Böylelikle gerçek anlamda ödeme veya elektronik para kuruluşu olarak faaliyet göstermeyi planlayan şirketler için ilk aşamada esas maliyet yükü getirebilecek hususların sadece kağıt üzerinde belgelendirilmesi, daha sonraki aşamada bu hususların uygulamaya geçirilip geçirilmediğinin kontrol edilmesi yükümlülüğü getirildi.
Pay edinim ve devirlerinin bankanın iznine tabi tutulduğu yönetmelik ile söz konusu işlemin detayları da belirlendi.
Öte yandan kuruluşun faaliyetleri sırasında sunduğu hizmetlerin kesintisiz, güvenli, etkin ve verimli bir şekilde sürdürülmesini sağlamak amacıyla gerekli personel ve teknik donanıma sahip olması, bilgi sistemleri ve teknolojik altyapıyı kurması, temsilci seçimine özen göstermesi gibi hususlar hüküm altına alındı.
Elektronik paranın ihracına ilişkin detaylar belirlendi
Elektronik paranın ihracına ilişkin detayların belirlendiği Yönetmelik ile kuruluşların aldığı fon tutarı kadar elektronik parayı gecikmeksizin ihraç etmesi zorunlu kılındı. Böylece elektronik para karşılığında alınan fon için faiz işletilemeyecek, müşteriye elektronik paranın tutulduğu süreye ve tutara bağlı herhangi bir menfaat sağlanamayacak.
Sadece birebir bir itibari para karşılığı olarak çıkarılan ve sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan gayri maddi varlıklar; ihraç eden kuruluş tarafından kabul edilen fon karşılığı ihraç edilmesi, elektronik olarak saklanması, kanunda tanımlanan ödeme işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılması ve ihraç eden kuruluş dışındaki gerçek ve tüzel kişiler tarafından da ödeme aracı olarak kabul edilmesi durumunda elektronik para olarak kabul edilecek.
Dolayısıyla bitcoin ve benzeri kripto varlıklar ile itibari para dışındaki varlıklara dayalı çıkartılan kripto varlıklar düzenleme kapsamı dışında tutuldu.
Temsilci seçiminde denetleme artırıldı
Kuruluşların, ödeme hizmetlerini elektronik veya fiziki kanallar üzerinden temsilci aracılığıyla yürütebilmesi için gerekli koşullar da belirlenirken, kuruluşların temsilcileri seçme ve bunları denetleme süreçleriyle ilgili kapsamlı düzenlemeler yapıldı.
Bu doğrultuda, söz konusu temsilcinin işlem yapabilmesi için gerekli bilgi ve belgeleri temin etmesi, ödeme hizmetlerinin sorunsuz ve mevzuata uygun şekilde sunulması konusunda risk oluşturmadığına kanaat getirilmesi gerekecek. Kuruluş ayrıca, Birlik tarafından oluşturulan listeye kaydedilmemiş temsilcisi aracılığıyla ödeme hizmeti sunamayacak ve bu liste Birliğin internet sitesinde kamuoyunun erişimine açık şekilde yayımlanacak.
Öte yandan işlenmiş kıymetli maden ve kıymetli taş alım satımında bulunan kuyumcu, sarraf ve mücevheratçı gibi isimlerle faaliyet gösteren kişiler temsilci seçilemeyecek. TCMB, faaliyet alanı bazında temsilci olamayacak diğer gerçek veya tüzel kişileri belirlemeye yetkili olacak.
Yönetmelik ile ödeme ve elektronik para kuruluşlarınca yapılamayacak faaliyetler de detaylandırılarak kredi kullandırma yasağı getirildi. Kuruluşların döviz alım satım işlemlerine de bazı sınırlamalar koyuldu.
Buna göre, söz konusu kuruluşlar kredi veremeyecek ve kredi verdiği izlenimini yaratacak şekilde reklam ve pazarlama faaliyetlerinde bulunamayacak. Ödenmesine aracılık edilen tutarları da taksitlendiremeyecek. Kuruluş, işlemin her iki tarafının da Türkiye'de yerleşik olduğu ve Türkiye'de bulunan ödeme hizmeti sağlayıcılarının kullandığı ödeme işlemleriyle ilgili döviz alım satımı yapamayacak. Söz konusu ödeme işlemleriyle ilgili döviz alım satımı, sadece işlemin taraflarından birinin yurt dışında bulunması şartıyla gerçekleştirilebilecek.
Kuruluş temsilcileri de yetkisiz olarak döviz alım satım faaliyetinde bulunamayacak, çalışma yerlerinde döviz kurlarını gösteren pano, doküman, cihaz bulunduramayacak. Ayrıca, temsilciler döviz alım satımı yapıldığı izlenimini uyandıracak hiçbir kelime, deyim ve işaret de kullanamayacak.
Yurt dışında yerleşik kuruluşlarla iş birliği
Yönetmelik ile ödeme ve elektronik para kuruluşlarının yurt dışındaki tüzel kişilerle amaç veya faaliyetleri doğrultusunda iş birliği yapabilmesi şarta bağlandı.
Bu doğrultuda söz konusu iş birliği; kuruluşun kanun kapsamına giren ödeme hizmetlerini yurt içinde yerleşik müşterilerine yurt dışında yerleşik tüzel kişiyle birlikte sunması şeklinde olabilecek. Bu işlem; sadece gönderen veya alıcıdan en az birisinin yurt dışında bulunduğu ödeme hizmetleriyle sınırlı olacak şekilde yapılabilecek.
İş birliği yapılan yurt dışında yerleşik tüzel kişi, müşteriye karşı tek başına hizmetin görünen yüzü olamayacak, her türlü belge, ilan ve reklamlarında veya kamuoyuna yaptığı açıklamalarda kendi marka ve logolarını yurt içinde faaliyet izni aldığı izlenimini yaratacak şekilde kullanamayacak. Ayrıca, yurt içinde yerleşik müşterileri hedefleyecek şekilde internet sitesi de kuramayacak.
Kuruluşun yurt dışındaki tüzel kişilerle iş birliği yapabilmesi TCMB'nin iznine tabi tutulurken, banka kuruluşun yapılmış iş birliklerinin sonlandırmasını veya sınırlandırmasını istemeye yetkili kılındı. Bu madde uyarınca TCMB, yurt dışında yerleşik tüzel kişilerle iş birliği yapması durumunda, kuruluşa ilave özkaynak ve teminat bulundurma yükümlülüğü getirebilecek.
Kurulacak iş birliği neticesinde gerçekleştirilecek ödeme işlemlerine ilişkin belge ve kayıtların kuruluş tarafından yurt içinde saklanması da zorunlu olacak. Öte yandan işlemlerin yurt içindeki ödeme veya elektronik para kuruluşunun üzerinden geçmesi ve tüm işlemlere ilişkin iz kayıtlarının yurt içinde bulunan kuruluş nezdinde bulunması halinde bu zorunluluk aranmayacak.
Özkaynak
Yönetmelik ile asgari özkaynak yükümlülüğü ve teminat mekanizması gözden geçirilerek ödeme ve elektronik para kuruluşlarının finansal açıdan sağlam bir yapıda olmalarını sağlayacak kurallar da getirildi.
Bu kapsamda özkaynağın fatura ödeme kuruluşları için 3 milyon liradan, diğer ödeme kuruluşları için 5 milyon liradan ve elektronik para kuruluşları için 13 milyon liradan az olmaması hükme bağlandı. Söz konusu tutarlar, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan fiyat endekslerindeki yıllık değişimler göz önünde bulundurularak TCMB tarafından her yıl ocak ayında tekrar değerlendirilecek.
Diğer taraftan, fatura ödeme kuruluşları için 2 milyon lira, diğer ödeme kuruluşları için 3 milyon lira ve elektronik para kuruluşları için 5 milyon lira teminat şartı getirilirken, bu miktarların müşteri ve temsilci sayısına bağlı olarak artırılabilmesinin önü açıldı.
Ödeme ve elektronik para kuruluşlarına ilişkin tebliğ
Bu arada TCMB'nin Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarının Bilgi Sistemleri ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcılarının Ödeme Hizmetleri Alanındaki Veri Paylaşım Servislerine İlişkin Tebliğ'i de Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Tebliğ ile ödeme kuruluşları ve elektronik para kuruluşlarının faaliyetlerinin yürütülmesinde kullandıkları bilgi sistemlerinin yönetimi ve yetkilendirilmiş bağımsız denetim kuruluşları tarafından denetlenmesinin yanı sıra ödeme hizmeti sağlayıcılarının ödeme hizmetleri alanındaki veri paylaşım servislerine ilişkin usul ve esasların düzenlenmesi amaçlanıyor.
Söz konusu düzenleme ile Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi de sunduğu ödeme hizmetleri ve elektronik para ihracıyla ilgili Tebliğ hükümlerine tabi tutuldu.
Bilgi sistemleri yönetiminde esas alınacak ilkeler ile ödeme hizmetlerinde kullanılan veri paylaşım servislerine ilişkin hükümlerin detaylandırıldığı Tebliğde, hesap hizmeti sağlayıcılarının Bankalararası Kart Merkezi Anonim Şirketi tarafından kurulacak yapıya bağlanmasının önü açıldı.
Toplam 5 bölümden oluşan tebliğin uygulamaya alınmasıyla "Ödeme Kuruluşları ve Elektronik Para Kuruluşlarının Bilgi Sistemlerinin Yönetimine ve Denetimine İlişkin Tebliğ" de yürürlükten kaldırıldı.