TBMM
Mali ve Orta Afrika Cumhuriyeti tezkeresinde, BM tarafından Türkiye'ye, Mali ve Orta Afrika Cumhuriyeti'nde kurulan Çok Boyutlu Entegre İstikrar Misyonlarına katılım davetinde bulunulduğu belirtildi.
Afrika'da bölgesel istikrar ve barış için tehdit oluşturan insani ve siyasi krizlerin çözümüne askeri katkıda bulunulmasının, Türkiye'nin bölgede ve genel olarak Afrika'da izlediği faal dış politikanın doğal uzantısını oluşturacağının değerlendirildiği ifade edilen tezkerede, 2 Ağustos 2016'dan itibaren bu katkının sağlanması için TBMM kararlarıyla gerekli izinlerin verildiği hatırlatıldı.
Bu kapsamda tezkerede, BM'nin Mali ve Orta Afrika Cumhuriyeti'nde icra ettiği harekat ve misyonlar kapsamında, hudut, şümul, miktar ve zamanı Cumhurbaşkanınca takdir ve tespit edilmek üzere, Türk Silahlı Kuvvetlerinin yurt dışına gönderilmesi ve Cumhurbaşkanınca verilecek izinle belirlenecek esaslar çerçevesinde bu kuvvetlerin kullanılması için 6 Ekim 2020'de verilen iznin, 31 Ekim 2021'den itibaren bir yıl süreyle uzatılmasına izin verilmesi istendi.
"Sorunlu görüyoruz"
Tezkerenin görüşmelerinde İYİ Parti Grubu adına söz alan İzmir Milletvekili Aytun Çıray, TSK'nın, ilgili misyon bağlamında Mali ve Orta Afrika Cumhuriyeti'nde bulunmasının hududunun, şümulünün, miktarının ve zamanının yalnızca Cumhurbaşkanınca takdir ve tespit edilmesini sorunlu gördüklerini söyledi.
Tezkeredeki bu tür ibarelerin, yürürlükteki sistemin bir gereği olarak takdim edildiğini dile getiren Çıray, "Bu, Cumhuriyet tarihi boyunca karşı karşıya kaldığımız mutlak güçler birliğinin hayatımıza yansımasından başka hiçbir şey değil." ifadesini kullandı.
MHP Erzurum Milletvekili Kamil Aydın, bugüne kadar Mali ve Orta Afrika Cumhuriyeti'nde hedeflenen barış, huzur ve ekonomik kalkınmanın gerçekleşmediğini aksine kaos, kargaşa ve beraberindeki insanlık trajedilerinin devam ettiğini belirtti.
Doğrudan müdahalelerin, artık biçim değiştirdiğini ve vekalet gruplar üzerinden yürütüldüğünü ifade eden Aydın, "Afrika'nın birçok yerinde olduğu gibi Fransızların yarattığı memnuniyetsizlik ve buna mukabil Rusya'nın Wagner gibi dolaylı güçleriyle bölgeye nüfuz etmesi bölgedeki sorunları daha da derinleştirdi. Bu coğrafyalardan biri de Mali ve Orta Afrika Cumhuriyeti." dedi.
Aydın, tezkerenin kabulü noktasında duruşlarının net olduğunu vurgulayarak, "İnşallah, yüce Meclisimiz tarafından onayı sonrası hayırlara vesile olur, hem ülkemize hem milletimize hem de gerçekten huzur, barış arayan Afrika'daki insanlığa fayda ve iyilik getirir." ifadelerini kullandı.
HDP Diyarbakır Milletvekili Hişyar Özsoy, Türkiye'nin, son dönemde Afrika'ya asker göndermeye çalıştığını söyleyerek, "Fransa bölgedeki askerlerini bir yıl içinde yarıya indirmeyi düşünürken Türkiye, orada oluşan bu boşluğu doldurmak için birtakım askeri maceralara giriyor." diye konuştu
Özsoy, Türkiye'nin, Afrika ile ilişkilerinde meseleleri daha fazla militarize etmeden, silah satma yarışına girmeden çok daha farklı bir politika izleyebileceğini, barışçıl dış politikayı hakim kılabileceğini savundu.
"Afrika kıtasının istikrarına katkıda bulunmak elbette önemli"
CHP İstanbul Milletvekili Ünal Çeviköz de BM'nin Mali ve Orta Afrika Cumhuriyeti'nde barışı ve istikrarı koruma misyonlarına Türkiye'nin katkı vermesi yönünde bir tutum izlediklerini belirtti.
Mali'nin, 2012'den bu yana derin siyasi ve sosyoekonomik kriz içinde olduğunu, dünyanın en yoksul ülkeleri arasındaki Orta Afrika Cumhuriyeti'nde ise durumun daha vahim olduğuna değinen Çeviköz, bu ülkelerdeki savaşların yayılarak bölgesel bir krize dönüşme ihtimalinin, tüm bölgeyi etkilediğine dikkati çekti.
Mali ve Orta Afrika Cumhuriyeti'ndeki çatışmaların dinler arası bir savaşa dönüşerek küresel ölçekte bir gerilime evrilme olasılığına işaret eden Çeviköz, "Afrika kıtasının istikrarına, küresel barışın parçası olmasına ve terörle mücadele bağlamında gösterilen çabalara katkıda bulunmak elbette önemli. CHP olarak politikamız bu doğrultuda. El Kaide, IŞİD ve ona biat eden radikal örgütlerin Afrika'da etkin olmalarından ve dünyaya terör ihraç etmelerinden CHP olarak derin bir endişe duyuyoruz." ifadelerini kullandı.
"Türkiye Afrika'nın her yerinde bulunacak"
AK Parti Kocaeli Milletvekili Fikri Işık ise Türkiye'nin, her noktada barışı ve adaleti istediğini belirterek, "Afrika ile geliştirdiğimiz ilişkiler asla Batı ülkelerininki gibi sömürgeci anlayışla oluşturulan ilişkiler değil." dedi.
Türkiye'nin, Afrika'nın her yerinde bulunacağını vurgulayan Işık, "Bu bulunma, oradaki ortak çıkarlarımızı korumak, birlikte büyümek, gelişmek, Afrika'nın kalkınmasına da hizmet etmek, bu sayede Türkiye'nin de refahını artıracak bir anlayış çerçevesinde olacak. Türkiye bugüne kadar bunun dışında hiç davranmadı. Bizim çıkarımız Afrika'nın refahı, istikrarı, on yıllarca sömürülen Afrika'nın, sömürgeci zihniyetten kurtulup kendi halklarına dayanan, barışçıl, istikrarlı, refah toplumları haline gelmesidir. Türkiye'nin başka bir çıkarı olmaz." değerlendirmesini yaptı.
Mali ve Orta Afrika Cumhuriyeti tezkeresi, konuşmaların ardından oylanarak kabul edildi.
Genel Kurulda, daha sonra partilerin gündeme ilişkin grup önerilerinin görüşmelerine geçildi.