Ankara
Fatih sondaj gemisiyle Karadeniz'deki Sakarya Gaz Sahası'nda toplamda 540 milyar metreküp doğal gaz keşfeden Türkiye, büyük hidrokarbon keşfinin ardından denizlerdeki varlığını devam ettiriyor.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez'in, 9 Kasım'da yaptığı açıklamada, Türkiye'nin Karadeniz'de keşfettiği doğal gaz rezervlerine atıfta bulunarak, "Karadeniz’deki keşiflerimizin miktarını ve değerini artıracak yeni müjdeler için gün sayıyoruz." ifadelerini kullanmasının ardından gözler Türkiye'nin denizlerdeki enerji filosuna çevrildi.
Türkiye'nin deniz araştırma, arama ve işletme ruhsat alanlarında sismik veri toplama projeleri sürüyor. Daha önce hizmet alımı şeklinde gerçekleşen bu faaliyet, 2012'nin sonunda Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı'nın (TPAO) envanterine katılan Barbaros Hayreddin Paşa sismik araştırma gemisi sayesinde yerli imkanlarla yürütülüyor.
31 Aralık 2012'de 130 milyon dolara satın alınan Barbaros Hayreddin Paşa gemisi, denizin 8 kilometre altındaki jeolojik yapıları inceleyebiliyor, iki ve üç boyutlu sismik veri toplayabiliyor. Brüt 4 bin 711 ton ağırlığındaki gemi, yön ve pozisyon tayinini uydu haberleşmesiyle otomatik olarak yapabiliyor. Uzunluğu 84, genişliği 21,6 metre olan gemide bir helikopter pisti bulunuyor.
Buzullarda çalışma özelliğine de sahip gemi, dizel itici gücüyle çalışıyor. Barbaros Hayreddin Paşa, sismik ses kaynağı, yüksek özellikli katalitik çeviricileri, çift gövdesi ve su temizleme sistemleriyle en çevreci gemilerden biri olarak nitelendiriliyor.
Barbaros Hayreddin Paşa gemisi şu an Karadeniz'deki araştırma çalışmalarına devam ediyor.
Oruç Reis, Akdeniz'de çalışıyor
Diğer sismik araştırma gemisi MTA Oruç Reis'in inşasına ise 2012'de tamamen yerli imkanlarla başlandı. 23 Haziran 2017'de geçici kabulü yapılan gemi, 2017 yılı Ağustos ayı içinde operasyon test, eğitim ve tecrübe faaliyetlerine başladı.
Açık denizlerde iki ve üç boyutlu derin sismik araştırmalar yapabilecek kapasitede modern sevk ve manevra sistemleriyle donatılan Oruç Reis gemisiyle, petrol ve doğal gaz araştırmalarının yanı sıra kara alanlarının deniz altındaki devamlılıklarının izlenmesi bağlamında kıta sahanlığı gibi stratejik öneme sahip bilimsel araştırmalar da etkin bir şekilde icra edilebiliyor.
Oruç Reis ile deniz tabanından itibaren 15 bin metre derinlikteki jeolojik yapılar görüntülenebiliyor. Modern uzaktan kumandalı su altı aracıyla 1500 metre su derinliğindeki deniz tabanı ayrıntılı olarak izlenebiliyor, deniz suyundan ve tabanından numune alınarak ölçüm ve analizler anında yapılabiliyor.
Boyu 86, genişliği 22 metre olan gemi, yakıt ve su depolarıyla erzak depoları tam dolu şekilde göreve çıktığında 35 gün boyunca denizde kalabiliyor. Ekonomik ömrü 30 yıl olan gemide, 28'i araştırmacı, 27'si gemi adamı olmak üzere 55 personel görev yapıyor. Gemide değişik açılarda aktif 35 kamera bulunuyor.
Oruç Reis gemisi Mersin Körfezi'nin güneybatısında, Deniz Kuvvetleri unsurlarının refakatinde faaliyetlerine devam ediyor.
Türkiye'nin sondaj gemileri
Türkiye'nin ilk milli sondaj gemisi olan Fatih, 2017'de TPAO envanterine katıldı. Çeşitli bakım çalışmalarının ardından basınç kontrollü sondaj sistemiyle donatılan Fatih, 29 Ekim 2018'de Alanya-1 derin deniz kuyusu sondajına başladı.
Gemi, İstanbul'un fethinin 567. yıl dönümü olan 29 Mayıs 2020'de Karadeniz'deki ilk milli sondajı gerçekleştirmek üzere Haydarpaşa Limanı'ndan uğurlandı.
Fatih, 20 Temmuz 2020'de Zonguldak açıklarındaki ilk olarak Tuna-1 olarak isimlendirilen lokasyonda 3 bin 500 - 4 bin metre derinlik hedefiyle Karadeniz'deki ilk milli derin deniz sondajına başladı.
Uzunluğu 229 metre, genişliği 36 metre olan ve 51 bin 283 groston ağırlığa sahip 6. nesil teknolojiye sahip gemi, Güney Kore'de 2011'de inşa edilerek denize indirildi.
"Upgrade (Yükseltme)" edilme sürecinde, sondaj ekipmanları, kuyu kontrol sistemleri, dinamik pozisyonlama sistemleri, gemi iticileri ve gemi jeneratörlerine varıncaya kadar gerekli tüm teknik aksamı yenilenen Fatih, kendi sınıfında dünyanın en yüksek teknolojisine sahip ilk 5 gemisi arasında bulunuyor.
Aktif konumlandırma sistemi sayesinde 6 metre yükseklikteki dalga boyunda bile sabit kalarak operasyonlarını sürdürebilme özelliği bulunan Fatih, bu üst düzey teknolojik özellikleriyle en zor operasyon koşullarında çalışarak kendini ispatlamış bir gemi.
Fatih'le Karadeniz'de yapılan Türkiye tarihinin en büyük doğal gaz keşfi, aynı zamanda 2020'de denizlerdeki en büyük keşif olarak kayıtlara geçti.
Yapılan keşfin ardından konuşan Bakan Dönmez, "Bu tür aramacılık faaliyetlerinin bilinmezliği çok, birtakım tahminlerle yapılıyor ama şu anda Karadeniz'de rahatız. Oradaki kaynak yapısına hakimiz, sismik verilerle elde ettiğimiz sonuçlara göre sondaj yapmadan ciddi bir öngörülebilirlikle ilerleyebiliyor arkadaşlar. Karadeniz'de, düne göre ilave rezervler bulacağımız yönünde çok daha ümitliyiz. Çalışmalarımız, planladığımız takvime uygun olarak ilerliyor. Çok büyük bir aksilik olmadığı takdirde inşallah 2023'te bu gazı kullanıyor olacağız." değerlendirmesinde bulunmuştu.
Fatih, 5 Kasım'da Karadeniz'deki Türkali-6 kuyusunda başladığı sondaj çalışmalarına devam ediyor.
Yavuz sondaj gemisi
Türkiye'nin "Milli Enerji ve Maden Politikası" kapsamında, denizlerdeki arama ve sondaj faaliyetlerinin artırılması amacıyla TPAO tarafından satın alınan Yavuz da 2018'de envantere katıldı.
Fatih gibi 6. nesil ultra derin deniz sondaj gemisi olan Yavuz, 230 metre uzunluğa ve 36 metre genişliğe sahip. Gemi, çift kuleli tasarımla hem asıl hem yardımcı işlerin yapılabildiği eş zamanlı operasyona imkan sağlıyor.
Yapımı 2011'de tamamlanan Yavuz, daha önce Tanzanya, Kenya, Malezya ve Filipinler başta olmak üzere farklı ülkelerde görev aldı.
Dünya genelinde bu konseptteki 16 gemiden biri olma özelliğini taşıyan Yavuz'da, spor ve sinema salonu, dinlenme odaları bulunuyor. Gemide tam zamanlı bir doktorun görev aldığı 4 yataklı mini bir hastane yer alıyor.
Karadeniz'de sondaj faaliyetleri gerçekleştirmek üzere Haydarpaşa Limanı'ndan uğurlanan Yavuz sondaj gemisi de 7 Ekim'de Zonguldak'ın Filyos Limanı'na geldi. Burada geminin, kule montaj işlemleri ve bazı teknik hazırlıkları tamamlanıyor.
Kanuni sondaj gemisi
Türkiye'nin hidrokarbon potansiyelini açığa çıkarmak için mavi vatanda çalışmalara devam edecek son gemi ise Kanuni.
Ülkemizin üçüncü sondaj gemisi olan Kanuni, 2020 başında filoya katıldı. 2012'de inşa edilen gemi 227 metre uzunluğa ve 42 metre genişliğe sahip.
Kanuni de şu anda Batı Karadeniz'de çalışmalarına devam ediyor.
Türkiye, yakın zamanda dördüncü sondaj gemisini de filosuna katmak için çalışmalarına devam ediyor.