Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’nın (European Bank for Reconstruction and Development) Finansal Danışmanlığı ile Raportörlüğü görevlerini yürüten Bağımsız Denetçi Mehmet Emin Tatlı, Türkiye’de enflasyonun temelde ithalat girdilerinden kaynaklandığını ifade etti.
İndex Ekonomi Bağımsız Denetim A.Ş. Kurucusu ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavir (SMMM) Bağımsız Denetçi Mehmet Emin Tatlı, Türkiye deki enflasyonun ithalat girdilerinden kaynaklandığını kaydederek, enflasyona neden girdilerin ise Akaryakıt ve petrokimya ürünleri ile dövizlerdeki aşırı yükselişlerin olduğunu kaydetti. Bağımsız Denetçi Tatlı, ’’Akaryakıt ve petrokimya ürünleri ülkemizde az bulunduğundan dünyadaki fiyat değişikliklerinden aşırı etkilenmektedir. Ancak dövizlerdeki aşırı yükselişler nedeniyle ithal ettiğimiz çoğu ürünün fiyatından doğrudan etkilenmekteyiz. Türkiye aşırı ithalat yapan bir ülke durumunda olduğundan devamlı suretle dövize bağlı olarak kur etkilerinden dolayı üretim yapmadığı veya yapamadığı ürünlerdeki fiyat artışlarını yüksek enflasyon olarak yaşamaktadır. Ancak unutmamak gerekir ki bu aşırı enflasyonist konuların içerisinde konjektürel siyasi davranışlarda bulunmaktadır. Burada daha çok iktisat konularını değerlendireceğim’’ dedi.
Dövizlerdeki artışların tarihsel periyodları hakkında bilgi veren Mehmet Emin Tatlı, ’’Ocak 1990 de 232,16 TL olan dolar kuru 3 yıl içinde yüzde 604 artarak Aralık 1993 de kadar 1.403,40 TL olmuştur. Ocak 1994 de 1.516,42 TL olan dolar kuru 3 yıl içinde yüzde 1312 artarak Aralık 1997 de kadar 19.905,09 TL olmuştur. Ocak 1998 de 21.114,11 TL olan dolar kuru 6 yıl içinde yüzde 659 artarak Aralık 2004 de kadar 139.334,00 TL olmuştur. Şu andaki durum ise Aralık 2018 de 3,19 TL olan dolar kuru 3 yıl içinde yüzde 229 artarak Aralık 2021 de kadar 7,33 TL olmuştur. Aralık ayı içinde aşırı yükselen kur ile bir gecede yüzde 200 den fazla artış göstermiştir. Ocak 2022 de 13,25 TL olan dolar kuru 6 ay içinde yüzde 25 artarak Haziran 2022 de 16,60 TL olmuştur’’ dedi.
Tarih tekerrür ederse dolar 2023 yılında 30 TL olacak
Tatlı, kurdaki değişikliklerin ekonomik krizle sonuçlanabileceğini belirterek, ’’Bu değişimler bize tarihin tekerrür ettiğini mi, gösteriyor. 1990 ile 2004 arasındaki 14 yılda gelen kur şoklarını tekrar edersek ülkemiz ikinci bir ekonomik kriz sarmalına girebilir. Eğer tarihten dersler çıkarılır ise, tarih tekerrür etmeyecektir. Tarih tekerrür eder ise, 2022 yılı sonu dolar tahmini 21 TL seviyelerinde, 2023 yıl sonu dolar tahmini ise 30 TL seviyelerinde olacaktır’’ dedi.
’’Tarımsal ihracat kardan çok zarar getirmektedir’’
Bağımsız denetçi Tatlı, tarımsal ürünlerin ihracatı konusunda ise ’’Diğer bir konu da tarımsal ürünlerin ihracatının yapılması ülkeye kardan çok zarar getirmektedir. Tarım faaliyetleri ile ilgili olarak birinci kalite ürünler yurtdışına gönderilirken ikinci ve üçüncü kalite ürünler ancak tüketicilere ulaşmaktadır. Bu ise, ayrıca sosyal açıdan insanımızın biyolojik kalitesini de düşürdüğünden sağlıkçıların ve sosyologların incelemesi gereken bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Kısaca işlerin düzelmesi için nitelikli ürün üretiyor ve ihracatını yapıyor olmalıyız’’ diye konuştu.