Ticaret Bakanı Mehmet Muş, ekonominin 2021 yılında yüzde 11,4 oranında büyüyerek son 50 yılın en yüksek büyüme performansı gösterdiğini söyledi.
AK Parti Bingöl Milletvekili Cevdet Yılmaz başkanlığında toplanan Plan ve Bütçe Komisyonunda konuşan Bakan Muş, kış aylarına yaklaşılan bir dönemde küresel çapta gaz tedarikinde ciddi sorunlar yaşandığını belirterek, bu durumdan en fazla etkilenen bölgenin, en büyük ihracat pazarı olan Avrupa Birliği olduğunu söyledi.
Enerji krizinin tüm dünya ekonomileri üzerinde olumsuz etki oluşturduğunu belirten Muş, “OECD, enerji krizinin ileri boyutlara ulaşmasının, 2023 yılında Avrupa’nın büyüme oranını 1,25 puan, küresel büyüme oranını ise 0,5 puan kadar azaltabileceğini belirtmiştir. Öte yandan, Rusya ve Ukrayna tahıl ürünleri, yağlı tohumlar ve gübrelerde temel tedarikçiler olduğu için, gıda fiyatları yılın ilk yarısında keskin bir şekilde yükselmiş; bu durum özellikle az gelişmiş ülkeler başta olmak üzere birçok ülkede gıda güvenliği endişelerini artırmıştır. Küresel ölçekteki tüm bu olumsuz gelişmelere rağmen Türkiye ekonomisi üretmeye, istihdam sağlamaya ve Türk mallarını dünyanın dört bir yanına ihraç etmeye devam etmiştir. Nitekim, ekonomimiz 2021 yılında yüzde 11,4 oranında büyüyerek son 50 yılın en yüksek büyüme performansını göstermiştir. Bu büyümeye mal ve hizmet ihracatının katkısı 5,3 puan gibi yüksek bir seviyede gerçekleşmiştir” dedi.
“Alternatif tedarikçi arama eğilimleri Türkiye’nin ihracatı için fırsat oluşturuyor”
Türkiye’nin serbest piyasa kurallarına bağlı ve dünya ekonomisine tam entegre olduğunu söyleyen Muş, Türkiye’nin bu durumdan etkilendiğini söyledi. Bakan Muş, salgın ve savaş nedeniyle gözlemlenen alternatif tedarikçi arama ve bölgeselleşme eğilimlerinin, Türkiye’nin küresel tedarik zincirlerindeki konumu ve ihracatı için yeni fırsatlar oluşturduğunu dile getirdi.
“AB ile ticaret fazlamız 9,7 milyar dolara ulaşmıştır”
Karşılaşılan olumsuzluklara rağmen Türkiye’nin ihracatına devam ettiğini ifade eden Bakan Muş, “İhracatımız 2022 yılı Ocak-Ekim döneminde, geçtiğimiz yıla göre yüzde 15,4 oranında artarak 209,5 milyar dolar olmuştur. Bu rakamlarla, ihracatta hem ilk 10 ay bazında, hem de aylık bazda en yüksek seviyelere ulaşılmıştır. 2022 yılının ilk 10 ayında dünyanın farklı coğrafyalarına yaptığımız ihracat güçlü bir şekilde artmaya devam etmiştir. Oransal olarak en fazla ihracat artışı Amerika kıtasına gerçekleşirken, en önemli ticari partnerimiz olan Avrupa Birliği’ne ihracatımız yüzde 13,5 oranında artmış; AB ile ticaret fazlamız 9,7 milyar dolara ulaşmıştır. Birleşik Krallık’la ticaretimizde ise 6 milyar dolar dış ticaret fazlası verilmiştir. Bu başarılı performans, küresel ölçekteki olumsuz faktörlerin yanı sıra paritedeki düşüşün de dış ticaretimiz üzerindeki ciddi negatif etkilerine rağmen sağlanmıştır” diye konuştu.
“İthalatta izlenen artışın yüzde 63’ü enerji ve altın kaynaklı gerçekleşmiştir”
Bu yılın ilk 10 ayında geçen yılın aynı dönemine göre; ithalat oranının 39,5 oranında artarak 300 milyar 553 milyon dolar seviyesinde gerçekleştiğini belirten Bakan Muş, “Şimdi sizlerle ithalatta yaşanan bu artışın sebeplerini paylaşmak isterim. Öncelikle, başta enerji olmak üzere emtia fiyatlarındaki artışlar, emtia ithalatçısı konumunda olan ülkemiz ithalatı üzerinde doğrudan ve keskin bir artış yaratmıştır. Enerji ithalatımız ilk 10 ayda geçen yıla göre yüzde 118,4, yani 43,7 milyar dolar artmıştır. Bu artışta fiyatların etkili olduğunu görmekteyiz; nitekim 2022 Ocak-Ağustos döneminde enerji ithalat miktar endeksi yüzde 10,2 düşüş gösterirken enerji ithalat birim değer endeksi yüzde 166,4 artmıştır. Öte yandan, son dönemde altın ithalatında yaşanan yükseliş de ithalat faturamızı önemli ölçüde arttırmaktadır. Toplam altın ithalatı geçtiğimiz yılın ilk 10 ayına göre yüzde 198,4, yani 10,1 milyar dolar artmıştır. Dolayısıyla ithalatta izlenen artışın yüzde 63’ü enerji ve altın kaynaklı gerçekleşmiştir” ifadelerini kullandı.
“Türk Eximbank, 2022 yılının ilk 10 ayı itibarıyla ihracatçılarımız için 37,3 milyar dolar finansman desteği sağlamıştır”
Bakan Muş, Türk Eximbank’ın Türkiye’nin tek resmi ihracat destek kuruluşu olduğunu dile getirerek, “Türk Eximbank, 2022 yılının ilk 10 ayı itibarıyla ihracatçılarımız için 37,3 milyar dolar finansman desteği sağlamıştır. Bankanın toplam müşteri sayısı, 2022 yılında da artmaya devam etmiş olup bu firmaların yüzde 80,7’si KOBİ’dir. Ayrıca Banka, Uluslararası ve Bölgesel Bankacılık ve Finans Kuruluşları ile imzaladığı anlaşmalarla ilave finansman imkanları sunmaya devam etmiş ve yılbaşından itibaren 1,5 milyar doları aşan miktarda kaynak sağlamıştır” dedi.
“Hizmet sektörlerindeki dış ticaret fazlası yüzde 103 artışla 39,3 milyar dolara yükselmiştir”
Hizmet ihracatının son 20 yılda 4 kattan fazla arttığının altını çizen Muş, “Pandeminin etkilerini geride bırakarak 2021 yılında bir önceki yıla göre yüzde 74,3 oranında artarak 61,3 milyar dolar seviyesine ulaşmış, aynı dönem hizmetler dengesi ise 31,7 milyar dolar olmuştur. 2022 Ağustos yıllıklandırılmış veriye baktığımızda ise hizmet ihracatımız bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 65 oranında artış kaydederek 76,4 milyar dolara ulaşmıştır. Aynı dönemde, hizmet sektörlerindeki dış ticaret fazlası yüzde 103 artışla 39,3 milyar dolara yükselmiştir” ifadelerine yer verdi.
“2021 yılının ilk 6 ayında yaklaşık 161 milyar lira olan e-ticaret hacmi 2022 yılının aynı döneminde 348 milyar liraya yükselmiştir”
Bakan Muş, bakanlık olarak iç ticaretteki temel hedeflerinin şeffaf, adil ve güvenilir ticaret ortamı oluşturarak tacirleri, esnafı ve tüketicileri korumak olduğunu belirterek, “Pandemi koşullarıyla birlikte e-ticaret tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de büyük bir ivme kazanmıştır. 2021 yılının ilk 6 ayında yaklaşık 161 milyar lira olan e-ticaret hacmi 2022 yılının aynı döneminde 348 milyar liraya yükselmiştir” dedi.
Bakan Muş, e-ticaret sektöründe rekabeti bozucu veya sınırlayıcı faaliyetlerin engellenmesi, çok oyunculu yapının tesis edilmesi ve sektörün sağlıklı şekilde büyümesi amacıyla Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda değişiklikler yapıldığını hatırlatarak, “Bu düzenlemelerin etkin şekilde uygulanmasıyla adil ve şeffaf bir piyasa tesis edilecek, e-ticaret pazar yerlerindeki mikro, küçük ve orta büyüklükteki işletmeler ile esnafın hakları korunacaktır. İşletmelerimizin ticaret sicili işlemlerinin elektronik ortamda yürütüldüğü Merkezi Sicil Kayıt Sistemi MERSİS’te kullanıcı sayısı 2 milyona, veri paylaşımı yapılan kurum sayısı ise 48’e ulaşmıştır” diye konuştu.
“Tarım ürünlerinde lisanslı depolama kapasitesini 8,7 milyon tona yükselttik”
Lisanslı depoculuk sistemi ile tarım ürünlerini sağlıklı ve modern koşullarda muhafaza altına aldıklarına dikkati çeken Muş, “Tarım ürünleri ticaretini elektronik ortama taşıdık. Bugüne kadar 166 lisanslı depo işletmesine faaliyet izni verdik. Böylelikle ülkemizin tarım ürünlerinde lisanslı depolama kapasitesini 8,7 milyon tona yükselttik. Geçtiğimiz yılın Ekim ayında yayımlanan yeni Kooperatifler Kanununa istinaden, bu yıl 5 yeni yönetmelik hazırlanarak yürürlüğe girmiştir” diye konuştu.
“Yaklaşık 900 milyon lira tutarında uyuşmazlık karara bağlanmıştır”
Son düzenlemelerle il ve ilçe tüketici hakem heyetleri parasal sınırı 15 bin 430 liradan 30 bin liraya çıkartıldığını belirten Bakan Muş, “Eylül sonu itibariyle tüketici hakem heyetlerine 453 bini aşkın başvuru yapılmış olup, yapılan başvuruların yüzde 61’i e-devlet üzerinden gerçekleştirilmiştir. Aynı dönemde 441 bini aşkın başvuru sonuçlandırılmış ve yaklaşık 900 milyon lira tutarında uyuşmazlık karara bağlanmıştır” dedi.
Gümrükteki yenilikler ve kaçakçılıkla mücadele faaliyetleri
Gümrüklerde kullanılan teknolojinin çağı yakalamak için sürekli yenilendiğini ifade eden Bakan Muş şu ifadelere yer verdi:
“2022 yılının ilk 9 ayında ülkemizin vergi gelirlerinin yüzde 30’unun tahsil edildiği gümrüklerimizde, mümkün olan en ileri seviyede hizmet sunabilmek için önemli teknolojik yatırımlar yapıyor; dijitalleşme ile gümrük işlemlerini basitleştirip bürokrasi ve kırtasiyeciliği azaltıyoruz. 2022 yılının ilk 10 aylık sürecinde, gümrük idarelerimizde işlem gören ihracat beyannamesi sayısı bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 5,6 artarak 4 milyonu aşmıştır.”
“Dış satış yöntemiyle gerçekleştirilen suiistimallerin engellenmesine yönelik çalışmalar yürüterek 30 milyar liradan fazla kamu zararının önüne geçtik”
Gümrüklerde meydana gelen olası kaçakçılıklar ile mücadele hakkında bilgilendirmelerde bulunan Bakan Muş, “Gümrük Muhafaza Ekiplerimizce yürütülen kaçakçılıkla mücadele faaliyetleri neticesinde toplam 10 Milyar lira değerinde kaçak eşya ele geçirilmiştir. Akaryakıt, tütün mamulleri ve alkollü içki kaçakçılığı ile mücadelede idari ve teknik kapasitemizi artırdık. Akaryakıt kaçakçılığı ile mücadelede etkinliğin artırılması, ilgili kurumların kapasitesinin ve kurumlar arasındaki iş birliğinin geliştirilmesi amacıyla geçtiğimiz yılsonunda yürürlüğe konulan Akaryakıt Kaçakçılığı ile Mücadeleye Yönelik Tedbirler Genelgesi ile Eylem Planı kapsamında yürütülen çalışmalar Bakanlığımız koordinesinde devam ediyor. Bakanlığımız bünyesinde görev yapan Akaryakıt Özel Ekibince bu yıl içerisinde yürütülen çalışmalarda 4 milyar lira değerinde vergi zayi ile 10 Milyar lira değerinde sahte fatura tespit ettik ve bin 262 ton kaçak akaryakıt ele geçirdik. Aynı zamanda, 7318 sayılı Kanun sonrası dış satış yöntemiyle gerçekleştirilen suiistimallerin engellenmesine yönelik çalışmalar yürüterek 30 milyar liradan fazla kamu zararının önüne geçtik” ifadelerini kullandı.
Bakan Muş, Ticaret Bakanlığının amaç ve faaliyetleri doğrultusunda kullanılmak üzere, 2023 yılı bütçesinin toplam 17 milyar 124 milyon 310 bin lira olduğunu belirtti.