Kişinev
Türkiye'nin Kişinev Büyükelçisi Gürol Sökmensüer, Türkiye ile Moldova arasındaki ilişkilerin köklü tarihi temellere sahip olduğunu belirterek, "Moldova'yı değerli bir dost ve ortak olarak görüyor ve ortak sınırımız olmamasına rağmen komşumuz olarak addediyoruz. Bu nedenle Moldova'nın barış, istikrar ve refahına önem atfediyoruz." dedi.
Sökmensüer, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun Moldova'ya yapacağı ziyaret öncesi ikili ilişkileri ve Moldova'ya bağlı Gagauz Özerk Yeri'nin yaşadığı sorunları AA muhabirine değerlendirdi.
Türkiye ve Moldova arasında ilişkilerin geliştiğine dikkati çeken Sökmensüer, "Türkiye-Moldova ilişkileri, köklü tarihi temellere sahiptir. Türkiye, Moldova’nın 27 Ağustos 1991 tarihinde ilan edilen bağımsızlığını tanıyan ilk ülkelerden biri olmuştur. 2 Şubat 1992 tarihinde diplomatik ilişkilerin kurulmasından itibaren Türkiye-Moldova ilişkileri daima gelişmiştir." şeklinde konuştu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 2018'de Moldova'yı ve Gagauz Özerk Yeri'ni ziyaret ettiğini anımsatan Sökmensüer, "Erdoğan’ın Moldova'yı ziyareti vesilesiyle 2018 yılında Stratejik Ortaklık ilan edilmesi, ilişkilerde önemli bir dönüm noktası olmuştur. Bu gelişmeyi 2019 yılında Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi'nin, 2020 yılında da Ortak Stratejik Planlama Grubu'nun ilk toplantılarının yapılması takip etmiştir." dedi.
Sıklaşan temasların çeşitli kararların alınmasına ve anlaşmaların imzalanmasına yol açtığını belirten Sökmensüer, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun Moldova'yı ziyaret edeceğine dikkati çekti.
Çavuşoğlu'nun ziyaret kapsamında Moldovalı mevkidaşı Niku Popesku ile görüşeceği ve Parlamento Başkanı İgor Grosu, Başbakan Natalya Gavrilitsa ile Cumhurbaşkanı Maya Sandu tarafından kabul edileceği bilgisini paylaşan Sökmensüer, "Bakanımızın yaklaşık bir yıl içinde Moldova’ya ikinci ziyaretini gerçekleştiriyor olması, güçlü ilişkilerimizin mükemmel bir nişanesidir. Bu ayrıca, ilişkilerin ileri taşınmasına yönelik olarak her iki tarafta mevcut olan iradenin açık bir tezahürüdür."
Sökmensüer, "Moldova'yı değerli bir dost ve ortak olarak görüyor ve ortak sınırımız olmamasına rağmen komşumuz olarak addediyoruz. Bu nedenle Moldova'nın barış, istikrar ve refahına önem atfediyoruz." dedi.
Moldova'da temmuzda erken parlamento seçiminin yapıldığını anımsatan Sökmensüer, "Son seçimler neticesinde Moldova'da istikrar sağlayabilecek güçlü bir hükümetin kurulmasını memnuniyetle karşıladık. Bu istikrarın, ilerleme kaydetmemiz için yardımcı olacağına inanıyoruz. Bu çerçevede, Moldova'daki yeni hükümetle de her iki tarafın ortak yararına olacak şekilde değerli iş birliğimizi derinleştirmeye hazırız." ifadelerini kulandı.
"İki ülkenin 1 milyar dolar ticaret hacmi hedefi var"
Moldova ve Türkiye arasında ekonomi ve ticari ilişkilerin de geliştiğine dikkati çeken Sökmensüer, iki ülkenin 1 milyar dolar ticaret hacmi hedefi olduğuna dikkati çekti.
Sökmensüer, "2021'in ocak-eylül döneminde Moldova’ya ihracatımız 316 milyon, Moldova'dan ithalatımız ise 231 milyon dolar olarak kaydedilmiş ve ticaret hacmimiz 547 milyon dolar olmuştur." dedi.
İki ülke arasındaki Serbest Ticaret Anlaşması'nın 2016'da yürürlüğe girdiğini anımsatan Sökmensüer, bu anlaşmanın ticaret hacmini daha da artıracağı umudunu paylaştı.
Sökmensüer, "Moldova'daki toplam Türk yatırımları 300 milyon doların üstündedir ve 6 binin üstünde kişiye istihdam sağlamaktadır. İş insanlarımızı Moldova’da yatırım yapmaları için teşvik etmeyi sürdüreceğiz." ifadelerini kullandı.
"Özerkliğin tam anlamıyla işlemesiyle ilgili belirsizlikler var"
Gagauz Özerk Yeri'nin ikili ilişkilere zenginlik katan "dostluk köprüsü" olduğunu vurgulayan Sökmensüer, özerkliğin tam anlamıyla işlemesi ve özerklik kapsamında tanınan yetkilerin kullanılmasıyla ilgili bazı belirsizliklerin olduğunu söyledi.
Bunların giderilmesinin Moldova'da ulusal mevzuatın Gagauz Özerk Yeri kuruluş kanunuyla uyumlu hale getirilmesiyle mümkün olabileceğini belirten Sökmensüer, şunları kaydetti:
"Bu çerçevede, hazırlanan üç yasa tasarısından ikisinin Aralık 2020'de kabul edilmesi sevindirici bir gelişme olmuştur. Üçüncü yasa tasarısının da kabul edilmesini temenni ediyoruz. Hem halklar arasında hem de resmi makamlar arasında tesis edilecek güven ortamıyla, Gagauzya ile merkezi makamlar arasında yaşanabilecek yanlış anlamaların bir an evvel çözüme kavuşacağına inanıyoruz."
"Gagauz soydaşlarımızın kültürel kimliklerini muhafaza etmelerine önem vermekteyiz"
Gagauz Türklerinin Moldova ile başarıyla bütünleşmesi ve kültürel kimlikleri ile özerkliklerini koruması gerektiğini vurgulayan Sökmensüer, "Gagauz soydaşlarımızın Gagauz kültürel kimliklerini muhafaza etmelerine ve Moldova'ya güçlü bir aidiyet hissi duymalarına önem vermekteyiz." dedi.
Büyükelçi Sökmensüer, şunları kaydetti:
"Soydaşlarımızı ana dilleri Gagauzcayı yaşatmaları ve tam entegrasyon için kilit niteliği haiz olan devlet dilini öğrenmeleri konusunda teşvik ediyoruz. Nitekim Gagauzya’da devlet dili ile Gagauzcanın eşzamanlı öğretilmesi yönündeki projelere destek sağlıyoruz. Gagauz Özerk Yeri'ndeki okullarda yararlanılmak üzere Moldova Ulusal Eğitmenler Derneği (ANTEM) tarafından AGİT Ulusal Azınlıklar Yüksek Komiserliği ile iş birliği içinde resmi dilde ve Gagauz dilinde hazırlanan ders materyallerinin bir kısmının basımı, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığımız tarafından üstlenilmişti. Bu desteğimizi sürdüreceğiz."