Samsun merkezdeki ilk cami olarak bilinen 701 yıllık Kale İçi (Kuyumcular) Camii’nde yapılan restorasyonlar sonucunda bugüne kadar değişmeden kalan tek şey "kitabesi" oldu.
İlkadım ilçesi Kale Mahallesi sınırlarında yer alan Kale İçi Camii adını 1192 yılında Danişmentliler Beyliği Dönemi’nde yapılan Samsun Kalesi’nden alıyor. Cami, büyük Samsun yangınları ve zorunlu restorasyonlar sonucunda bugüne kadar eski haliyle gelemese de kitabesi geçmişe ışık tutuyor.
Hicri 723-Miladi 1323 yılında İlhanlıların Anadolu Valisi Emir Timurtaş Paşa adına yaptırılan cami, Samsun’un Kale Mahallesi’nde Bedesten denilen üstü açık çarşının başında, Namık Kemal Caddesi’nin sonunda yer alıyor. Samsun Kalesi’nin batı kapısının hemen iç tarafında yer almasından dolayı Kale Kapısı Mescidi adıyla da anılıyordu. Günümüze ulaşıncaya kadar birçok onarım, değişiklik ve ilaveler gören yapının kapısı üzerinde bulunan Arapça kitabede ise şu ifadeler yer alıyor:
“723 yılında kulcağızların en zayıfı Mevlevi Mahmut oğlu Evhat, Ebu Sait Han’ın devleti günlerinde -Allah Saltanatını Payidar ede- ve Timurtaş Noyan zamanında Allah aziz kıla yardım ede- bu mübarek mescidi iymar (inşa) etti.”
7 asırlık cami, dışardan bakıldığında tarihi bir intiba vermese de ön kapısının üstündeki kitabe, görenlerin dikkatini çekiyor.
