Cenevre
Cenevre'de 150 üyenin katılımıyla 30 Ekim 2019'da başlayan Suriye Anayasa Komitesi görüşmelerinin ilk 5 turunda rejim heyeti uzlaşmaz tavır sergilemişti.
Rejim heyeti bu turdan itibaren görüşmelerde terörle mücadele gibi gündem dışı konuları masaya getirerek, Komitenin esas toplanma amacını gerçekleştirmesine müsaade etmemişti.
Esed rejimi, sivil toplum kuruluşları ve Suriye muhalefeti temsilcilerinin her birinden 15'er kişiden oluşan anayasanın "Küçük Grup" üyeleri, yaklaşık 9 ay aranın ardından altıncı tur görüşmeleri için Cenevre'de yeniden bir araya geldi.
BM Suriye Özel Temsilcisi Geir O. Pedersen, 17 Ekim Pazar düzenlediği basın toplantısında, yeni Suriye anayasası taslağı hazırlanması için tarafların anlaşmaya vardığını duyurdu.
Bu açıklamanın ardından, 18 Ekim Pazartesi başlayan 6'ncı turda ise rejim heyeti, anayasanın temel ilkelerine ilişkin 6 maddeden oluşan bir taslak metin sundu.
Egemenlik, bağımsızlık ve toprak bütünlüğü konularını içeren 6 maddeden oluşan belgeye AA ulaştı.
Taslak metnin ilk maddesinde "Suriye Arap Cumhuriyeti, iç işlerine dışarıdan hiçbir şekilde müdahale kabul etmeyen tam bağımsız, egemen bir devlettir." ibaresi yer aldı.
Taslak metnin 5'inci maddesinde ise "Suriye Arap Cumhuriyeti Arap dünyasının bir parçası olup Arap kimliğiyle kıvanç duyar ve Arap milletlerinin birliği hedefini gerçekleştirme yolunda Arapların karşılıklı iş birliği ve dayanışmasını desteklemektedir." ifadesi kullanıldı.
Diğer maddelerde de Suriye'nin "toprak bütünlüğü" ve "dış güçlere" ilişkin ifadeler yer aldı.
Muhaliflerin sunduğu metinde "ulusal güvenlik" ve "ordu" vurgusu
25-29 Ocak'ta gerçekleştirilen Suriye Anayasa Komitesi 5'inci tur görüşmelerinde anayasanın yazımı için ilk somut adımı atan taraf olan Suriyeli muhalifler olmuştu.
Muhalifler, yazımını tamamladıkları 10 temel maddeyi Anayasa Komitesine sunmuş ancak rejimi temsil eden heyet bu maddeleri müzakere etmeyi dahi reddetmişti.
Suriyeli muhalifler bu turda da anayasanın temel ilkelerine ilişkin 4 maddeden oluşan taslak metni dün Pedersen'e sundu.
Ulusal güvenlik, ordu, güvenlik birimleri ve istihbarat konularını içeren dört madde şöyle:
1- Ulusal güvenliği korumak için güvenlik ve istihbarat kurumları kurmayı taahhüt eden devlet, hukukun üstünlüğüne tabi olup, anayasa ve hukuk çerçevesinde hareket eder ve insan haklarına saygı ilkesine bağlı olup en gelişmiş standartlarda faaliyet gösterir.
2- Ordu, silahlı kuvvetler ve güvenlik birimleri, ulusal birliği ve egemenliği temin eden milli kuruluşlardır. Ordunun prensipleri, her türlü ideoloji, partizan ve hizipçi bağlantılardan uzak durmak ve Suriye'de silah taşıyıp kullanan tek kurum olmaktır.
3- Ordu, liyakat ve disiplin merkezli işleyen silahlı bir güçtür. Faaliyetlerini anayasaya uygun olarak gerçekleştirir. Birlik halinde ve hukuk etrafında organize olmuştur. Vatan sathını ve halkı, dış tehditler ile terör karşısında savunma görevini üstlenir. Suriye'nin bağımsızlığını ve toprak bütünlüğünü korur. Hukuk uyarınca siyasi tarafsızlık içinde olmak, yetkili sivil makamları ve toplumu desteklemekle yükümlüdür.
4- Güvenlik birimleri, kamu düzenini sağlamak, kişi, kurum ve mülkü korumak ve kanunları uygulamakla görevli olup, kendileri de kanunlara tabidir ve görevlerini tam bir siyasi tarafsızlık çerçevesinde temel insan haklarına saygı temelli yerine getirirler.
Suriye Anayasa Komitesinin yapısı
Suriye Anayasa Komitesi, büyük ve küçük olmak üzere iki yapıdan oluşuyor.
Büyük yapı, komite üyelerinin tümünü kapsıyor ve rejim, muhalefet heyeti, sivil toplum temsilcileri olmak üzere 3 gruptan oluşuyor.
Küçük yapı ise 3 listeden seçilen 15'er kişiden meydana geliyor ve anayasanın yazımından sorumlu bulunuyor.
45 kişilik yazım kurulunun hazırladığı taslakları, 150 kişilik büyük yapının onaylaması, karar alınması için ise üyelerin en az yüzde 75'inin "evet" oyu vermesi gerekiyor.
Komitenin iki eş başkana sahip olması dikkati çekiyor.
Muhaliflerin eş başkanlığını eski Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu (SMDK) Başkanı Hadi el Bahra, rejimin eş başkanlığını ise önceki anayasayı hazırlayan komitede de yer alan hukukçu Ahmed Kuzbari yürütüyor.
