Kartpostallara konu olmuş, Kütahya’nın simgesi haline gelmiş birkaç eserinden biri konumunda olan Kütahya Çinili Çeşmesi hakkında bir araştırma yapan Dr. Cahit Yılmaz, ”Kütahya Çinili Çeşme’nin üzerinde bulunan çiniler gerçek orijinal çiniler değildir” dedi.
Kütahya SSK Hastanesi’nin uzun yıllar başhekimlik yapan Dr. Cahit Yılmaz, Kütahya çini sanatı üzerine yaptığı araştırmalara ara vermeden devam ediyor. Yaptığı araştırmalarla Kütahya çinisinin bilinmeyenlerini gün ışığına çıkartan bu defa Kütahya Çinili çeşme üzerine bir araştırma yaptı. Çinili Çeşme’nin kesin olmamakla birlikte 2.Abdülhamid döneminde yapıldığını, Tapu Kadastro kayıtlarına göre çeşmenin ilk olarak Yıldız Sineması sokağı civarında konuşlandığını söyleyen Dr. Yılmaz, ”Çinili Çeşme, Yıldız Sineması sokağı civarından sonra belediye arka yan tarafına iki büyük kavak ağacı arasına taşınmıştır. Ardından Dönenler Cami karşısı, 30 Ağustos İlk Okulu yan köşesine taşınmıştır. Çeşmenin ilk orijinal çinileri, ilk taşınma esnasında kırıldığı veya kaybolduğu bilgileri vardır. Yapım yılına ve desenlerine göre çinilerin Hacı Hafız Mehmet Emin Efendi tarafından yapıldığı kesindir" ifadelerini kullandı. "Desenler, Emin Efendi’nin desenleri"
Çeşmeye ait 1932 yılına ait bir fotoğraf bulunduğunu söyleyen Yılmaz:”Bu fotoğrafa göre çeşme ön yüzeyinde üç adet pano göze çarpar. Her panonun desen ve renkleri aynıdır. Tüm panoların alt kısımda bir vazodan çıkan çiçek ve motifler görülür. Vazo her panoda yer alır. Her pano bordür ile çevrilidir. Emin Efendi’ye ait bu motifleri tahmin etmek zor değildir. Yapılış dönemi ve Emin Efendi dönemi ile örtüşmektedir. Bu nedenle ilk çeşme Çinileri, Emin Efendi’ye ait olma ihtimali çok yüksektir. Orijinal çeşmedeki çinilerde altta Vazo, üstte, Rumi, karanfil, yaprak, penç, şakayık, lale ve kıvrık dal motifleri görülür. Çeşme üst üçgen alınlığı altında, izlerinden anlaşılacağı üzere çini ve kitabe bulunduğu anlaşılmaktadır” diye konuştu. "Onarımda çiniler değişmiş"
Çeşmenin 125 yıllık tarihi bir geçmişinin bilindiğini ve 1952 yılında ciddi bir onarım geçirdiğini söyleyen Yılmaz:”Aslında bu onarım veya restorasyon değil tamamen çinilerin desen ve renklerinin değişmesidir. Yenilenen çiniler Öz Çini atölyesinde Hamza Üstünkaya’nın babası Mehmet Üstünkaya tarafından yapılmıştır. Aslında yenileme değil, orijinali ile ilgisi olmayan son çini motiflerinin orijinal motifleri ile benzerliği olmayan, yepyeni, farklı kendine has motiflerle bezeli bir çinili çeşmedir. Mehmet Emin Efendi çinili çeşmesi değil, Mehmet Üstünkaya çinili çeşmesidir. Mermer işçiliğinde değişim yoktur. Mermerler orijinaldir. Çiniler değişmiştir, Çiniler orijinal değildir. Renk ve motif tamamen farklıdır" şeklinde konuştu.
