Emeklilikte yaşa takılanlara (EYT) ilişkin düzenleme heyecanla beklenirken, çalışanlar gibi işveren ve devlet de planlamalarını yapıyor. İlk yıl emekli olması beklenenlerin sayısı toplam çalışanların yüzde 6'sını oluşturuyor. Kıdem tazminatı işyerlerinde ana gündem maddesi olurken, Hazine garantisiyle düşük faizli kredi desteği nefes aldıracak. Burada işletme sınırlaması olmayacak.
Ancak kredinin amacı çerçevesinde kullanılması için işyerinde EYT nedeniyle istifa edip ayrılan olması koşulu aranacak. Son iş yerinde ister bir yıl ister 10 yıl çalışsın EYT kapsamında emekli olacak bütün çalışanların kıdem tazminatı hakkı korunacak.
ÖNCE İŞTEN ÇIKIŞ
Emekli olup çalışmaya devam edenlerin kıdemi konusunda ise işçi ve işveren arasında mutabakata varılarak ayrılma halinde ödeme yapılabilecek. EYT kapsamında emekli olup çalışmaya devam edecekler için öncelikle işten çıkış yapılacak.
Çıkışla birlikte kıdem hakkı da otomatik olarak doğacak. EYT'lilere kıdem tazminatı, işverene destek başta olmak üzere merak edilen bazı soruların yanıtları şöyle:
İşverene kıdem desteğinden hangi işletmeler faydalanacak?
EYT'li olup da çalışmaya devam edenler için normal çalışanlarda olduğu gibi 5 puanlık sosyal güvenlik prim desteği verilecek. İşverenlere kıdem tazminatı ödeme konusunda Kredi Garanti Fonu aracılığıyla kredi desteği sağlanacak. Burada işletme sınırlaması söz konusu olmayacak. İşyerinde EYT nedeniyle istifa edip ayrılan bulunması koşulu aranacak.
Emeklilikte kıdem tazminatı almak için kaç yıl çalışmak gerekiyor?
Emeklilik dilekçesi verip istifa eden çalışanlar kıdem tazminatını mevcut çalışanlar gibi alabilecek. Aynı işyerinde veya aynı işverene bağlı işyerlerinde bir yıllık çalışma süresi olan kıdeme hak kazanır. EYT kapsamında emekli aylığına hak kazanan herkes kıdemini de alabilecek. Emekli olmak isteyenlerin öncelikle işyerinden istifa etmesi gerekiyor. Biriken ücretleri varsa yıllık izin gibi haklarını da alarak işten ayrılabilirler.
Çalışmaya devam edenler için süreç nasıl işleyecek?
İşveren, emekli olan personelini bir sonraki ayın başı itibarıyla sigortalı olarak işe alabilir. Çalışmaya devam edenlerin maaşları düşmeyecek. Kıdemin tamamı ya da taksitle ödenmesi konusunda çalışan ve işveren arasında mutabakat sağlanması gerekiyor. Kıdem tazminatını almadan emekli olup çalışmaya devam edenler ayrılırken tazminatı alabilir.
Hizmet tespiti için arabulucuya gitmeye gerek var mı?
Hizmet tespit davası açmadan önce arabulucuya başvurma zorunluluğu bulunmuyor. Bu davalar sonuç kesinleşmeden icra edilemeyen kararlardır. Muhakeme usulüne göre yaklaşık iki ayda sonuçlanıyor. Karar yüksek mahkemeye taşındıysa bir ay içinde gerekçeli karar bildiriliyor.
Gün boşluğu nedeniyle hizmet borçlanması yapabilecek mi?
EYT kapsamında 5000 günü dolmayan sigortalılar 5510 sayılı Kanunda yer alan sürelerin bulunması halinde hizmet borçlanmasına gidebilir. Ücretsiz doğum, analık izni, eski Emekli Sandığı kapsamındakilerin aylıksız izin süreleri, avukatlık stajı, yedek astsubay okulunda geçen süreler bu kapsamda yer alıyor.
Kıdem tazminatında bir üst tavan olacak mı?
KIDEM tazminatı üst tavanı asgari ücrete göre hesaplanıyor. Ocak ayı itibariyle yeni kıdem tazminatı tavanı üzerinden hesaplama yapılacak. Bugün itibariyle bu tavan 15 bin 71 lira. EYT kapsamında emeklilikte de bu geçerli olacak. Örneğin, 18 bin lira maaş alan birisi emekli olduğunda kıdemi 15 bin 371 lira üzerinden hesaplanacak. Yeni asgari ücret bu tavan tutar da yükselecek.
Kıdem tazminatı nasıl hesaplanacak?
KIDEM tazminatı hesaplanırken, son brüt maaş hesabındaki kazancın yanı sıra yıl içinde ödenen tüm nakit paralara bakılacak. İkramiye, yemek parası, kıyafet parası, görev tazminatı, kasa tazminatı gibi düzenli ödemeler brüt ücrete eklenecek. Fazla mesai, yıllık izin ücreti, doğum, evlenme yardımı kıdem tazminatına esas ücrete dâhil edilmiyor. İşçinin düzenli olarak aldığı teşvik primi ve telif ödemeleri ise hesaplamada dikkate alınır.
Sigortasız çalıştırıldığım yıllar için kıdem tazminatı talep edebilir miyim?
Sigortasız çalışmaların belgelerle kanıtlanması durumunda geriye dönük olarak sigortalılık sağlanacağı gibi kıdem tazminatı alma hakkı da doğar. Belgeyle kanıtlama imkânı olmayanların hizmetlerinin geçtiği yılın sonunda başlayarak 5 yıl içinde iş mahkemesine başvurarak hizmet tespit davası açması gerekiyor. Sigortalının vefatı durumunda mirasçılar sigortalının ölüm tarihinden itibaren hizmet tespit davası açabilir.
Çalışanın ölümü halinde tazminatı mirasçı alabilir mi?
İş Kanunu'na göre, işçinin ölümü halinde doğan tazminat tutarı kanuni mirasçılarına ödenir.
Prime esas kazancın düşük gösterilmesi emekli aylığımı çok mu düşürür?
KAZANÇ düşük gösterilirse emekli aylığı düşük bağlanır. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 80. maddesi prime esas kazançlara nelerin dâhil edileceğini düzenliyor. Ücretle birlikte prim, ikramiye, bu nitelikteki diğer ödemeler katılıyor.
