Amerikan yayını Foreign Policy, Türkiye'nin NATO'dan atılması gerektiğini savunan bir yazı yayımladı. Yazıda, "NATO ittifakı için hayati önem taşıyan güvenlik çıkarlarını seçtiğinizde, ittifakı aktif olarak baltalayan bir Türkiye bağlantısı keşfedeceksiniz." denildi.
"Türkiye'nin NATO üyeliğini yeniden değerlendirmenin zamanı geldi" başlıklı yazı şöyle:
"NATO'ya katılmak, Türkiye'nin bir cumhuriyet olarak var olduğu süre boyunca giriştiği en iyi dış politika arayışıydı. Soğuk Savaş sırasında ittifaka üyeliği Türkiye'nin Sovyetler Birliği tarafından istila edilmesini engellemiş ve Batılı bir müttefik olarak ekonomik kalkınması için alan yaratılmasına yardımcı olmuştur.
O halde ittifak neden sürekli olarak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan gibi işbirliği yapmayan ve hatta zaman zaman kavgacı bir Türk liderle boğuşmak zorunda kalıyor? Görünen o ki Erdoğan her durumda kendini trans-Atlantik ittifakın altını oymaya adamış durumda. NATO'nun Türkiye'nin üyeliğini yeniden gözden geçirmesinin zamanı geldi mi?
Türkiye'nin kalkınma hedeflerine ulaşmasını sağlayan şey diplomatik beceriden çok NATO üyeliğinin sağladığı güvenlik örtüsüydü. Türkiye, Truman yönetiminin Avrupa'da komünizmi kontrol altına almanın bu ülkelerin üyeliği olmadan mümkün olamayacağına inanması nedeniyle 1952 yılında Yunanistan'la birlikte ittifaka kabul edildi.
NATO'ya katılmak, Truman Doktrini'nin sunduğu parasal ve askeri yardımlarla birlikte, Ankara'nın yetenekli ve modern bir ordu kurmasını sağladı ve cumhuriyete uzun zamandır Batı'ya bağlılıktan beklediği saygınlığın çoğunu kazandırdı. En önemlisi, NATO üyeliği Ankara'ya askeri ve ekonomik ağırlığının üzerinde bir yumruk atma imkanı verdi.
Ankara'nın Kosova ve Afganistan gibi hayati NATO görevlerinde askeri rol oynamaya istekli olması Türkiye'ye ittifak içinde yüksek bir ses kazandırdı. Sonuç olarak, birçok ABD yönetimi, ister Kürt ayrılıkçılığı ister Vladimir Putin'in Rusya'sından gelen tehditler olsun, Ankara'nın güvenlik kaygılarını ele almaya özel önem verdi. Kasım 2015'te Türkiye'nin hava sahasında bir Rus savaş uçağını düşürmesinin ardından (1952'den bu yana bir NATO ülkesi tarafından gerçekleştirilen ilk olay) Putin, bir NATO üyesine askeri olarak karşılık verip vermeme konusunda çok dikkatli düşünmek zorunda kaldı. NATO üyeliği olmasaydı, Türkiye'nin 2014'ten bu yana Ukrayna'nın yaşadığına benzer bir akıbete uğrayabileceğine inanmak için iyi bir neden olduğunu söylemek yeterli olacaktır.
Bunlar eski güzel günlerdi. Mart 2022 itibariyle, Türkiye nüfusunun çoğunluğu ABD'yi Türkiye'ye yönelik en büyük tehdit olarak görürken, sadece yüzde 19'u Rusya'yı aynı şekilde görüyor. Ve Erdoğan'ın liderliğinde Ankara NATO'nun güvenliğini baltalamak için durmaksızın çalışıyor. Erdoğan'ın 2022'den bu yana rehin tuttuğu NATO'nun İskandinavya genişlemesini ele alalım.
Erdoğan'ın bir NATO müttefikinden beklenenlerin en azını yapması ve İsveç'in üyeliğini onaylaması için ne gerekiyor?
Cevap: Washington'un Türkiye'ye yeni F-16 savaş uçakları satmayı kabul etmesi ve belki de Başkan Joe Biden ile Beyaz Saray'da bir görüşme.
NATO müttefiklerinin davranışlarını etkileşimler değil, ortak değerler ve tehdit algılamaları belirlemelidir. ABD ve müttefiklerinin İsveç'i NATO'ya kabul etmek istemelerinin nedeni Rusya'nın savaşçı tutumunun Avrupa'nın güvenliğini tehdit etmesi ve İsveç'in NATO'ya kabul edilmesinin bu tehdide karşı NATO'nun güçlendirilmesine yardımcı olacak olmasıdır. Ancak Türkiye Rusya'nın yarattığı tehdidi engellemek için asgari düzeyde çaba göstermiyor. Nitekim 2019 yılında Türkiye, NATO'nun bütünlüğüne doğrudan zarar veren Rus askeri donanımını 2 (S-400 füze sistemi) satın almaya kadar gitti. Bu hamle nedeniyle Ankara, ABD'nin F-35 programından çıkarıldı ve Trump yönetimi tarafından CAATSA yaptırımlarına maruz kaldı. Ancak Erdoğan bu kabul edilemez tutumundan geri adım atmak için hiçbir şey yapmadı. Rusya'nın Ukrayna'yı işgal ettiği 2022'den bu yana Biden yönetimi, Erdoğan'dan -zaman zaman Türk kuruluşlarına yaptırım uygulayarak- Rus oligarkların uluslararası yaptırımları aşmalarını sağlayan ortama engel olmasını istedi. Ancak Erdoğan bunu yapmakta başarısız olmakla kalmadı, yakın tarihli bir haberde, muhtemelen hükümetin izni ile Türkiye'nin, Putin'in kişisel yatının tadilattan geçmesi için karasularında yer sağladığı ortaya çıktı.
NATO ittifakı için hayati önem taşıyan güvenlik çıkarlarını seçtiğinizde, ittifakı aktif olarak baltalayan bir Türkiye bağlantısı keşfedeceksiniz. Örneğin, DEAŞ’ın Suriye'de yeniden toparlanmasını önlemeye yönelik çabaları ele alalım. Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ve ABD'li ortakları, DEAŞ savaşçılarının hapishanelerde tutulmasını sağlamaya yardımcı olabilecek ve aynı zamanda bölgedeki kalıntılarına karşı terörle mücadele görevlerini yerine getirmeye devam edebilecek bölgedeki en önemli kuruluşlar arasında yer alıyor. Ancak Ankara, terörist bir oluşum olarak gördüğü SDG'ye karşı askeri saldırılar düzenledi. Bu saldırılar birkaç kez ABD güçlerinin hayatını tehlikeye attı ve ABD ordusunu bir Türk insansız hava aracını düşürmek zorunda bıraktı.
Erdoğan, 2019-2022 yılları arasında NATO müttefiki Yunanistan'ı işgal etmek ve AB üyesi Kıbrıs'ın bir kısmını, özellikle doğal gaz sondaj haklarıyla ilgili tartışmalı karasuları iddiaları nedeniyle ilhak etmekle tehdit ederek Doğu Akdeniz'in emniyet ve güvenliğini açıkça baltaladı. Erdoğan'ın bölgedeki kavgacı tutumu 2023'te sakinleşmiş gibi görünse de, Türkiye'nin teröre devam eden desteği bunun yerini aldı. Hamas'ın 7 Ekim'de İsrail'de 1.200'den fazla kişinin ölümüne neden olan terör saldırılarının ardından Ankara'nın ABD tarafından terörist ilan edilen bu örgüte verdiği utanç verici destek daha fazla mercek altına alındı. İsrail bir NATO üyesi olmasa da, NATO üyelerinin çoğu en karanlık anında ülkeye desteklerini sunmakta gecikmedi. Erdoğan ise Hamas'ı bir grup “mücahit” özgürlük savaşçısı olarak tanımlıyor ve örgüte aktif olarak diplomatik, mali ve askeri destek sağlıyor.
Ankara bugün NATO üyeliği için başvursa, bırakın onaylanmayı, dikkate bile alınmazdı. Buna göz yumulmasının tek nedeni, üye olduktan sonra bir üyeyi üyelikten çıkaracak bir mekanizmanın bulunmamasıdır. Bunun olmaması gereken bariz bir tasarım hatası olduğunu düşünen biri affedilebilir. İttifakın mimarları muhtemelen bir gün NATO'nun kendi üyelerinden birinin yarattığı bir tehdide karşı strateji geliştirmek zorunda kalacağını hiç düşünmemişlerdi.
Üyelik kurallarını değiştirmek zor olabilir, ancak Batı Yarımküre'nin karşı karşıya olduğu sayısız zorluk göz önüne alındığında böyle bir tartışmanın başlaması için uygun bir zamandır. En azından NATO üyeleri birlik içinde kalmalı ve Rusya'nın kolektif savunmayı zayıflatabilecek yeteneklerini koruduğu sürece Ankara'ya savaş uçakları gibi herhangi bir savunma yeteneği satmama konusunda anlaşmalıdır. Türkiye'yi kaybetmemek için iki büklüm olan Biden yönetimi ve Dışişleri Bakanlığı için, Erdoğan'a İsyan Yasası'nın okunmasının zamanı çoktan geldi de geçiyor bile: Ya ortak değerlerimizi kabul eden bir NATO müttefikisin ya da değilsin. Kararını ver artık."
