Ukrayna’ya ürün satan ancak savaş nedeniyle ödemelerini alamayan ihracatçılar, Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 323’üncü maddesi kapsamındaki ‘şüpheli alacak’ istisnasının Ukrayna’da kalan alacakları için uygulanmasını istiyor. Aksi halde firmalar faturasını carilerine işledikleri ancak tahsil edemedikleri alacakları için vergi ödemek zorunda kalacaklar.
Konuyla ilgili kanun düzenlemesi bekleyen ihracatçıların bu talebinin Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) ve Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) tarafından, Hazine ve Maliye Bakanlığı’na iletildiği öğrenildi. VUK’un 323’üncü maddesi bu haliyle sadece dava ve icra safh asında olan alacakları şüpheli alacak olarak kabul ederken, vergi uzmanları yapılacak bir kanun düzenlemesiyle Ukrayna’da kalan kayıtlı ama tahsil edilemeyen alacakların da bu kapsama alınabileceğini ifade ediyor. DEİK Türkiye-Ukrayna İş Konseyi Başkanı Ruşen Çetin, firmalardan 323’üncü maddenin uygulanması yönünde taleplerin geldiğini, bu talebin Hazine ve Maliye Bakanlığı’na aktarıldığını, ancak sürece ilişkin olumlu ya da olumsuz herhangi bir geri dönüşün henüz yapılmadığını ifade etti.
“Para kâr olarak gözüküyor”
Konuyla ilgili DÜNYA’ya değerlendirmelerde bulunan Plastik Sanayicileri Federasyonu (PLASFED) Başkanı
Ömer Karadeniz, Ukrayna’nın plastikte çok hızlı büyüyen bir pazar olduğunu söylerken, 2021 yılının plastik ihracatı yapan işletmeler açısından olumlu geçtiğini, ancak savaşın sektörde mağduriyetlere yol açtığını dile getirdi. Firmaların Ukrayna’dan tahsil edemedikleri alacaklarıyla ilgili yaşanan sıkıntıları aktaran Karadeniz, “Vergi Usul Kanunu 323’üncü maddesi uyarınca, ‘şüpheli alacak’ yani tahsili mümkün olmayan alacaklar için konan kanunu, Ukrayna’dan tahsilat yapamayan firmalara yönelik de uygulanmasını istedik. Şirketlerin muhasebesi üzerinde para kâr olarak gözüküyor ve devlet vergi istiyor. Tahsil edilip edilmediğine de bakmıyor. Bu sebeple, 323’üncü maddede bir düzenleme yapılmasının faydalı olacağını söylüyoruz. Böyle olursa en azından firmalar, almadıkları bir gelirin vergisini ödemek zorunda kalmayacak” bilgisini verdi.
“Bakanlığa talebimizi ilettik”
Ukrayna’ya en fazla ihracat yapılan sektörlerden biri de yaş sebze meyve sektörü… Tahsil edilemeyen alacakların sektörü sıkıştırdığını anlatan Akdeniz Yaş Sebze ve Meyve İhracatçıları Birliği Başkanı Nejdat Sin, faturası kesilip ödemesi yapılmayan alacakların vergileri ile uğraştıklarını söyledi. Sektörün Ukrayna kaynaklı kayıpları ve alacaklarına ilişkin bir dosya hazırladıklarını, bu dosya ile tahsil edilemeyen paranın mücbire girmesi konusunda taleplerini ilgili bakanlıklara ilettiklerini belirten Sin, henüz bu konuda bir gelişme yaşanmadığını dile getirdi.
“Alacakların ispatında sıkıntılar yaşanabilir”
TOBB Hazır Giyim ve Konfeksiyon Sektör Meclisi Başkanı Şeref Fayat da Ukrayna’nın çok kısa zamanda normale dönmesinin beklenmediğini, dolayısıyla kısa zamanda oradaki tahsilatların yapılmasının mümkün olmadığını vurguladı. Bu nedenle VUK 323’üncü maddenin bu alacakları kapsamasının sektör için faydalı olacağına işaret eden Fayat, “Ancak oradaki alacakların ispatı noktasında sıkıntılar olabilir. Zira yolcu beraberinde resmi olmayan ihracatlar da var. Ama en azından resmi cari alacaklarla ilgili bu yapılabilir” şeklinde konuştu.
Uzmanlara göre, 'mücbir sebep' ilanı ile şüpheli alacak uygulanabilir
Firmalar Ukrayna’dan ödemesi alınmayan ihracatlarının vergisini ödemek istemiyor. Peki bu yasal olarak ne kadar mümkün? Bu sorunun yanıtını Güncel Grup Yönetim Kurulu Başkanı Yeminli Mali Müşavir Yılmaz Sezer, DÜNYA’ya verdi. Firmaların Ukrayna’dan alacaklarıyla ilgili, mücbir sebep ilanı ile ‘şüpheli alacak’ uygulamasının gündeme gelebileceğine işaret eden Sezer, şu açıklamalarda bulundu: “Türk Vergi Sistemi’nde alacakların tahsil edilememesi konusu Vergi Usul Kanunu ile şüpheli alacak başlığı altında düzenlenmiştir. Kanunun 323’üncü Maddesi’ne göre ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmak şartıyla; dava veya icra safh asında bulunan alacaklar, yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenilmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacaklar, şüpheli alacak sayılır. Burada kanunda sayılmamış olmasına rağmen tebliğ ile yapılan düzenleme ile ifl as erteleme ve konkordato müesseselerine tabi olan firmalardan alacakları olanlar da şüpheli alacak ayırabiliyorlardır. Yani aslında vadesinde tahsil edilemeyen ve ileride tahsil edilip edilemeyeceği kesin olarak belli olmayan senetli veya senetsiz alacaklar ‘şüpheli alacak’ durumundadır. Şüpheli alacak uygulaması ile işletmeler kesmiş oldukları fatura karşılığı alacaklarını alamadıkları durumda, alamadıkları paranın vergisini ödemekten kurtulurlar. Daha sonra alacaklarını tahsil etmeleri halinde ise, yeniden kayıtlara intikal ettirilerek verginin ödenmesi sağlanır. Bu durumda ise vergi ödemesi para alınıncaya kadar ötelenmiş olmaktadır. Ukrayna’ya yapılan ihracat bedellerinin vadelerinde yurda gelmemesi veya ne zaman geleceğinin belli olmaması durumu mevcut ise ve bu belgelendirilebilecekse mücbir sebep ilanı ile şüpheli alacak uygulaması gündeme gelebilir.”
Depolarda kalan ürünlerin geri çekilmesi için destek bekleniyor
Ukrayna ile iş yapan firmaların tek sorunu tahsil edilemeyen alacaklar değil. Aynı zamanda Ukrayna’da depoilarda malları kalan ihracatçılar bunların Türkiye’ye geri çekilmesi için bir formül oluşturulmasını bekliyor. PLAFED Başkanı Ömer Karadeniz, Ukrayna’da yatırımları olan firmaların depolarında bulunan mallarını ülkeye getirebilimesi için bir planlama yapılmasının gerektiğini söyledi. Karadeniz, “İlgililere sorduk, olumsuz yanıt aldık. Aslında acil çözülmesi gereken önemli bir konu. Çünkü mallar depolarda boşu boşuna duruyor ve maddi açıdan da ihracatçıya külfet getiriyor. Ürünlerin depolardan çekilmesiyle, olası kayıpların önüne geçilmesi de mümkün olacaktır” diye konuştu. Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Berke İçten de en azından sevkiyatın yapılabileceği Romanya’ya yakın depolarda kalan malların geri çekilmesini istediklerini dile getirdi. İçten, “Kendi malımızı Ukrayna’dan ithal etmek istemiyoruz. Bir istisna getirilerek Türkiye’ye geri çekmek istiyoruz” diye konuştu.
