Kuduz, zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır, yani hem insanları hem de hayvanları etkileyebilen bir hastalıktır. Tarihte bilinen en eski hastalıklardan biri olan kuduz, korkutucu özellikleriyle sürekli olarak insanların dikkatini çekmiştir. Bu hastalık önemli halk sağlığı sorunlarına neden olduğu için sürekli olarak gündemde kalmaktadır. Kuduz, insanlık için ciddi tehditler oluşturan bir hastalıktır ve bu nedenle önlem alınması gerekmektedir.
KUDUZ VİRÜSÜ NEDİR?
Kuduz, genellikle kuduz bir hayvanın ısırması sonucunda bir hayvandan başka bir hayvana veya bir insana bulaşan virüs kaynaklı bir hastalıktır. Kuduz virüsü, merkezi sinir sistemi dahil olmak üzere insan ve hayvanların beyin ve omuriliğini etkiler. Virüse maruz kalmayı takiben, semptomların ortaya çıkması arasında bir kuluçka dönemi vardır ve bu süre en az 10 gün, nadiren ise 1 yıl kadar sürebilir. Virüs sinirler boyunca beyne doğru ilerlerken, enfeksiyon ensefalopati adı verilen beyin iltihaplanmasına neden olur. Bu durum beyin fonksiyonlarını etkileyerek ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir ve sonuçta ölüme neden olabilir.
Kuduz, insanlık için ciddi bir tehdit oluşturan bir hastalıktır. Bu nedenle, kuduzla mücadele etmek için önlemler almak büyük önem taşır. Aşılar, kuduz virüsünün yayılmasını önlemek ve hastalığın kontrol altına alınmasına yardımcı olmak için etkili bir yöntemdir. Ayrıca, kuduzlu hayvanlarla temasın önlenmesi ve ısırık veya tırmalamalar durumunda hemen tıbbi yardım aranması da önemlidir.
KUDUZ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Kuduz virüsü, vücuda bulaştığı andan itibaren sinirler ile birlikte beyne doğru hareket eder. Kuduzun en başta görülen semptomu, virüs vücuda girdikten 1 ila 3 ay sonrası ortaya çıkar. İnsanlarda, hastalığın ilk semptomları sabit değildir ve diğer viral enfeksiyonlarla karıştırabilir.
Kuduz belirtilerinin bazıları şu şekildedir:
Isırık yerinde ağrı veya karıncalanma hissi
Genel bir hastalık ve hastalık hissi
Yüksek ateş derecesi
Geçmeyen baş ağrısı
Mide bulantısı ve kusma
Virüs omurilikte veya beyinde çoğalmaya başladığında, ortaya çıkan kuduzun nörolojik belirtileri ise şu şekildedir:
Uykusuzluk
Alt bacak felci
Boğaz ağrısı ve spazmları nedeniyle yutma sorunları
Hidrofobi (yoğun susuzluğa rağmen suyu görünce korku)
Huzursuzluk
Anksiyete, endişe
Bilinç bulanıklığı, konfüzyon
Aşırı tükürük üretimi
Halüsinasyonlar
Yüksek düzeyde heyecan
KUDUZ NASIL BULAŞIR?
Kuduz, kuduz virüsü taşıyan bir hayvanın ısırmasıyla en yaygın şekilde bulaşan bir hastalıktır. Virüs, kuduzlu hayvanın salyasında bulunur ve ısırık sonucu derideki bir yara veya açıklık aracılığıyla vücuda girebilir. Isırık dışında hava yoluyla bulaşma veya kuduzlu hayvanın gözleri, burnu, ağzı veya hasarlı cildi yalama gibi nadir durumlar dışında, kuduz ısırık olmadan bulaşma riski oldukça düşüktür.
Kuduz bulaşma riski yüksek olan hayvanlar şunlardır:
Yarasalar
Rakunlar
Tilkiler
Kokarcalar
Dağ sıçanları
Evcil olmayan (vahşi) köpekler
Ayrıca, kedi, köpek ve sığır gibi evcil hayvanlar da kuduz virüsünü taşıyabilirler. Bu nedenle, evcil hayvanların kuduz aşısıyla korunması önemlidir. Son zamanlarda, bazı ülkelerde, vahşi yaşam popülasyonlarını aşılama amacıyla aşı içeren yemler kullanılarak önlemler alınmıştır. Bu, kuduzun evcil hayvan popülasyonları arasında yayılmasını önemli ölçüde azaltmaktadır.
KUDUZ TEDAVİSİ NEDİR?
Kuduz aşısı, kuduzun önlenmesi ve tedavisi için kullanılan bir aşıdır. Bu aşı, laboratuvarda etkisiz hale getirilmiş kuduz virüsünden üretilir. Kuduz aşısı, insanlarda kuduz hastalığına neden olmaz. Güncel aşılar genellikle ağrısızdır ve diğer yaygın aşılama yöntemlerine benzer şekilde kol bölgesine uygulanır.
İYİ BİR KUDUZ TEDAVİSİ İÇİN
Eğer bir hayvan tarafından ısırılırsanız veya kuduza maruz kalırsanız, derhal doktorunuzu arayın ve en yakın acil servise başvurun. Doktor, yaranın temizlenmesini sağlayacak ve tetanoz aşısı gerekiyorsa bunu yapacaktır. Kuduz tedavisine hemen başlama kararı, birkaç faktöre bağlı olarak verilir. Bu faktörler şunları içerir:
Isırığın koşulları (ısırığın kışkırtılmış veya kışkırtılmamış olması).
Hayvanın türü (vahşi veya evcil; hayvanın hangi türe ait olduğu).
Hayvanın aşı geçmişi (daha önce aşılanıp aşılanmadığı).
Yerel sağlık otoritelerinin önerileri ve duruma ilişkin rehberlik.
Kuduz tedavisi, kuduz aşısı ile bir dizi aşılama sürecini içerir. Bu süreç, ısırma olayının özelliklerine ve diğer faktörlere bağlı olarak belirlenir. Kuduz tedavisi, mümkün olan en kısa sürede başlatılmalıdır, çünkü tedavi, virüsün sinir sistemine yayılmasını engellemek için etkilidir. Kuduz, ciddi bir hastalık olup tedavi edilmezse ölümcül olabilir. Bu nedenle, ısırık veya kuduza maruz kalma durumunda derhal tıbbi yardım almak hayati önem taşır.
