İstanbul
İnsan eliyle yapılan en kritik su yollarından Süveyş Kanalı, hizmete alındığı günden bu yana 152 yıl geçmesine rağmen hem dünya ticareti hem de Mısır ekonomisi için önemini koruyor.
Mısır'ın Osmanlı toprakları arasında yer aldığı dönem olan 17 Kasım 1869 yılında açılışı gerçekleşen ve bugün Mısır sınırlarında yer alan Süveyş Kanalı, Kızıldeniz'i, Akdeniz'e bağlıyor. İnsan eliyle inşa edilmiş olan 193 kilometre uzunluğundaki kanal, dünyanın en kalabalık su kanalları arasında ön sıralarda yer alıyor.
Süveyş Kanalı ve Kanal İstanbul'a ilişkin AA muhabirine açıklama yapan Ortadoğu Araştırmaları Merkezi (ORSAM) Başkan Yardımcısı Doç. Dr. İsmail Numan Telci, "Süveyş Kanalı, küresel ticaret ve Mısır ekonomisi için birçok yönden önemlidir. Küresel ticaretin yaklaşık yüzde 12'si, Asya'nın büyüyen pazarlarını Avrupa'ya deniz yoluyla bağlayan bu dar koridordan devam etmektedir." ifadesini kullandı.
Telci, küresel ticaretin yaklaşık yüzde 12'sine ek olarak, sıvılaştırılmış doğal gazın yaklaşık yüzde 8'inin de her gün bu kanaldan geçtiğini söyledi.
Süveyş Kanalı'nın kısa bir süre için dahi bir şekilde bloke olmasının, dünya ekonomisi ve ticareti üzerinde ciddi etkilere neden olabildiğine vurgu yapan Telci, sözlerini şu şekilde sürdürdü:
"Bu duruma bir örnek bu yılın başlarında yaşandı. 23 Mart 2021'de yaşanan olayda Ever Given adlı gemi Süveyş Kanalı'nda karaya oturdu ve kanaldan geçişleri tamamen engelledi. Bazı şirketlerden alınan verilerde, Ever Given'in her gün kanal üzerinden tahmini 9,6 milyar dolarlık ticareti engellediğini paylaşıldı. Bu rakam indirgendiğinde, saatte 400 milyon dolara ve 3,3 milyon ton kargoya veya dakikada 6,7 milyon dolara eşittir. Alman sigorta şirketi Allianz'ın değerlendirmelerine göre ise tıkanıklık küresel ticarete haftada 6 milyar ila 10 milyar dolar arasında bir maliyete yol açtı. Gerek bu rakamlar gerekse de kanaldan geçen gemi sayısı ve bunun Mısır için mali getirisi, Süveyş Kanalı'nın günümüz küresel ticaretinde ve Mısır'ın ekonomisinde ne kadar önemli olduğuna ortaya koymaktadır."
Mısır ekonomisine yıllık 5,8 milyar dolar gelir sağlıyor
İsmail Numan Telci, kanalın Mısır için her gün ortalama 15 milyon dolar, yıllık ise 5,8 milyar dolar gelir sağlayan önemli bir mali kaynak olduğuna dikkati çekerek, şunları kaydetti:
"Dolayısıyla, Süveyş Kanalı Otoritesi Başkanı Usame Rabie'nin yaşanan kriz sırasında belirttiği gibi, Ever Given'in karaya vurması sonucunda Mısır her günü için yaklaşık 15 milyon dolarlık bir gelir kaybına maruz kaldı. Bununla birlikte, bazı medya kuruluşları tarafından Süveyş’e alternatif projelerin değerlendirilmesi konusunda haberler yapıldı. Bu bağlamda, bilhassa İsrail'in Eylat kentinden Doğu Akdeniz'e kadar planlanan Ben Gurion Kanalı adlı bir su yolunun inşası dile getirildi."
Mısır'ın son 10 yılda Süveyş'i genişletmek ve geliştirmek için çalışmalar gerçekleştirdiğini belirten Telci, "Bu kapsamda gerçekleştirilen son çalışmalar, gemilerin kanal üzerinden seyir ve geçiş sürelerini hızlandırmak amacıyla 2015 yılında 35 kilometre uzunluğunda paralel bir kanalın inşası oldu. Bu çalışmaların toplam maliyeti yaklaşık 509 milyon dolar olarak kaydedildi. Bu çalışmalar göz önünde bulundurulduğunda, Mısır'ın Süveyş'e ne kadar önem verdiği gün yüzüne çıkmaktadır." ifadelerini kullandı.
Telci, Süveyş Kanalı'na bazı küresel güçlerin de artan ilgisinin olduğuna vurgu yaparak, "Bu çerçevede Rusya ve Çin gibi ülkeler Süveyş Kanalı güzergahında serbest ticaret bölgeleri kurma girişimleri yapmakta ve yine bu bölgedeki limanlarda etkin olmaya çalışmakta." değerlendirmesinde bulundu.
"Kanal İstanbul stratejik anlamda önemli bir kazanım olacak"
Kanal İstanbul'un da planlandığı şekilde yapılması durumunda Türkiye için ciddi bir mali kaynak oluşturmasının yanı sıra stratejik anlamda da önemli bir kazanım olacağını ifade eden Doç. Dr. Telci, "Nitekim planlamalara göre Kanal İstanbul'dan günde yaklaşık 150 geminin geçeceği düşünülmekte ve bu trafiğin Türkiye'ye yıllık getirisinin en az 8 milyar dolar olacağı tahmin edilmekte." dedi.
Telci, kanal boyunca inşa edilecek olan ticaret bölgelerinin ekonomiye yapacağı katkılara ilişkin olarak da şunları kaydetti:
"Kanal boyunca inşa edilecek olan ticaret bölgeleri de İstanbul'un küresel ticaretin merkezlerinden birisi olma konumunu güçlendirecek. Öte yandan Kanal İstanbul projesinin hayata geçmesiyle İstanbul Boğazı'ndan geçmek durumunda kalan riskli kabul edilen gemiler, yeni kanala yönlendirilecek ve bu anlamda ortaya çıkması muhtemel sorunlar asgariye indirilecek. Bu durumun bir başka olumlu sonucu ise Kanal İstanbul projesinin, İstanbul Boğazı’nın tarihi yapısının korunmasına da katkıda bulunacak olmasıdır.
