Türkiye günlerdir bazı eski futbolcuların bir banka şube müdürü ile oluşturduğu para alışveriş ağını konuşuyor. Milyon dolarların döndüğü bu rant çarkına dahil olan taraflar birbirini suçlayınca olay gün yüzene çıktı.
Bankanın ''7 Nisan 2023’te haberimiz oldu'' diyerek savunma yaptı konunun emniyet ve adli makamlara intikal etmesinin ardından başlayan yargılama sürecinin daha başındayız. Ancak iddia, suçlama ve ihmaller zincirine her gün yeni bir halka ekleniyor. Ancak, konuyla ilgili tartışma sermaye piyasası mevzuatı göz ardı edilerek tartışılıyor.
CEVAP BEKLEYEN ÇOK SORU VAR
Ortada bir fon iddiası var. Ancak Seçil Erzan’ın Denizbank Levent Büyükdere Caddesi Şubesi Müdürlüğü yaptığı sırada, futbol camiasında tanınan bazı isimlerden para toplama, saklama ve geri ödeme yönteminin bir fon olup olmadığı konusu dikkatlerden kaçırılması dikkat çekiyor.
Kamuoyu konuyu ''Fatih Terim Fonu'' olarak tartışıyor. Resim olarak böyle bir fon var mı? Hatta banka genel müdürlerinin adına kurulduğu iddia edilen fonlar gerçek mi? Kimler fon kurabilir? Yatırım fonu kurmak için herhangi bir yerden izin almak gerekiyor mu? Bunun gibi daha birçok soru var.
DAHA FAZLA KAZANMA HIRSI
''Tamahkâr ile sahtekâr birbirini çabuk bulur'' kuralını hatırlatan bu rant çarkının sermaye piyasası mevzuattaki yerini araştırdık. Finansal okuryazarlık eksikliğinin öne çıktığı ve daha çok para kazanma hırsıyla oluşturulmuş yasa dışı bir dolandırıcılık yöntemi ile ilgili ortaya çıkan sonuç şu: Seçil Erzan’ın oluşturduğu para sepeti bir fon değil. Çünkü bankalar, aracı kurumlar, sigorta şirketleri ile bunların yöneticileri ile çalışanları yatırım fonu kuramaz. Hatta banka genel müdürü bile fon kuramaz. Sadece ana faaliyet konusu yatırım fonlarının kurulması ve yönetimi olan portföy yönetim şirketleri SPK’dan izin alarak fon kurabilir. Konuyla ilgili merak edilen sorular ve cevapları şöyle:
KİMLER YATIRIM FONU KURABİLİR?
1- Türkiye’deki cari mevzuata göre kimler fon kurabilir?
Sadece ana faaliyet konusu yatırım fonlarının kurulması ve yönetimi olan portföy yönetim şirketleri fon kurabilir. Portföy yönetim şirketleri, kuruluş ve faaliyet için Sermaye Piyasası Kurulu’ndan izin alır.
2- Banka veya banka yöneticileri/çalışanları fon kurabilir mi?
Bankalar, aracı kurumlar, sigorta şirketleri vb. finansal kuruluşlar ve bunların yöneticileri/çalışanları yatırım fonu kuramaz.
SPK'DAN İZİN ALMAK ŞART
3- Yatırım amacıyla fon kurmak için izin almak gerekiyor mu?
Bir yatırım fonunun kuruluş ve katılma payı ihracı için portföy yönetim şirketleri tarafından Kurula başvurulması ve izin alınması gerekiyor. Başvurunun olumlu karşılanması halinde Sermaye Piyasası Kurulu; yatırım fonu izahnameyi onaylar ve onaylı izahname fonun Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda yer alan sayfasında ilan edilir. Söz konusu süreçlerin tamamlanmasının ardından ancak portföy yönetim şirketi katılma payı ihracına başlayabilir.
BU SUÇLARI İŞLEYEN FON YÖNETEMEZ
4- Fon kuracak gerçek veya tüzel kişilerde aranan şartlar nelerdir?
Fonlar, sadece portföy yönetim şirketleri tarafından kurulup yönetilebiliyor. Bir portföy yönetim şirketinin kurucu ortaklarının başta 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen suçlara bulaşmamış olması gerekiyor. Kurucu ortakların kasten işlenen bir suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, bilişim sistemini engelleme, bozma, verileri yok etme veya değiştirme, banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, kaçakçılık, vergi kaçakçılığı veya haksız mal edinme suçlarından mahkûm olmaması, 6415 Sayılı Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanunda düzenlenen suçlardan mahkum olmaması gerekiyor. Kurucu ortaklarda aranan diğer şartlar ise SPK’nın III-55.1 sayılı Portföy Yönetim Şirketleri Ve Bu Şirketlerin Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Tebliği’nde açıkça yazıyor.
KAMUYU AYDINLATMA PLATFORMU’NA BİLDİRME ZORUNLULUĞU DA VAR
5- SPK mevzuatına göre; bir yatırım sepetinin fon sayılabilmesi için hangi şartları taşıması lazım?
Yatırım fonlarının Sermaye Piyasası Kurulu'nca onaylı izahnamelerinde yer alan esaslar çerçevesinde, portföy yönetim şirketleri halktan topladıkları paralar karşılığı, ortaklık payı, tahvil gibi sermaye piyasası araçlarından ve kıymetli madenlerden oluşan yatırım fonu portföyünü yönetir. Her bir yatırımcı, fonun sahip olduğu portföyün bir kısmını temsil eden katılma payını alarak fon portföyüne ortak olur. Yatırım fonu adı altında para toplanabilmesi ancak ve yalnız fona ilişkin Sermaye Piyasası Kurulunca onaylanmış izahnamenin varlığı halinde mümkün. Söz konusu izahnameler Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda (www.kap.org.tr) yayınlanır.
ERZAN'IN PARA TOPLAMA SİSTEMİ
6- Kamuoyuna da yansıyan Denizbank’ın eski şube müdürünün (Seçil Erzan) para toplama sistemi fon sayılır mı?
Seçil Erzan bir banka personeli, portföy yönetim şirketi çalışanı, kurucusu ve yöneticisi değil. Üstelik Seçil Erzan; Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemeleri gereği bir portföy yönetim şirketinde görev alabilmek, yönetici olabilmek için gerekli sermaye piyasası lisanslarına da sahip değil. Kamuoyunda “Fatih Terim Fonu” olarak anılan SPK tarafından onaylanmış herhangi bir yatırım fonu bulunmuyor. Dolayısıyla, Seçil Erzan’ın para toplama sisteminin, Kurul düzenlemeleri gereği bir yatırım fonu sayılamayacağı açık. Kurulca onaylanan tüm yatırım fonlarına ait bilgiler ile bu fonlara ait içtüzük, izahname, yatırımcı bilgi formu gibi bilgilendirme dokümanlarına, söz konusu fonların Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda yer alan sayfasından herkes ulaşabilir.
KULLANDIĞI YÖNTEM YASA DIŞI
7- Seçil Erzan’ın para toplama, saklama ve geri ödeme yöntemi bir tür “dolandırıcılık” mı?
Seçil Erzan’ın söz konusu eylem ve işlemlerinin Türk Ceza Kanununda düzenlenen "dolandırıcılık" suçu olarak sayılıp sayılamayacağı konusuna adli merciler karar verecek. Yargılama süreci devam ettiği için şimdiden böyle bir hükme varmak erken. Ortada bir suç olup olmadığı, var ise cezasının ne olacağına mahkeme karar verecek. Seçil Erzan’ın para toplama, saklama ve dağıtma yöntemi Sermaye Piyasası mevzuatında yer alan şartların hiçbirisine haiz olmadığı için “yasa dışı” işlem sayılacağı kesin.
