Antalya Ticaret Borsası ve Antalya Tarım Konseyi Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Temmuz ayı Tarım Girdi Fiyat Endeksi’ni (Tarım-GFE) değerlendirdi. Tarım-GFE’nin aylık yüzde 6,56 ilan edildiğini belirten Çandır, “Bu rakam, endeksin ölçülmeye başladığı 2015 yılından itibaren Temmuz ayları ortalamasının 5 kat üzerinde ve açık ara rekor olarak ilan edilmiştir” dedi.
Tarım-GFE’nin Temmuz ayında yıllık yüzde 34,32 ilan edildiğini kaydeden Çandır, “Bu yıllık rakam, geçen yılki yüzde 133,41 düzeyinin dörtte birindedir. İlan edilen yıllık rakamın yüzde 31,31 olan ortalamaya yakın olması, gelecekteki düşüş beklentilerini törpülemektedir” dedi.
Temmuz ayı Tarım-GFE’nin alt kalemlerine bakıldığında, tarımda kullanılan mal ve hizmetlerin fiyatlarında aylıkta yüzde 5,71 ve yıllıkta yüzde 29,17’lik artış olduğunu belirten Başkan Ali Çandır, tohumda yüzde 2,28, enerjide yüzde 23,76, gübrede yüzde 4,30, ilaçta yüzde 1,65, veteriner hizmetlerinde yüzde 18,80, yemde yüzde -0,38 ve diğer kalemlerde ise yüzde 8,46’lık değişimlere dikkat çekti. Aynı kalemlerin Temmuz ayındaki yıllık değişimlerine bakıldığında, tohumda yüzde 66,78, enerjide yüzde 13,20, gübrede yüzde 2,26, ilaçta yüzde 28,84, veteriner hizmetlerinde yüzde 95,89, yemde yüzde 26,02 ve diğer kalemlerde ise yüzde 89,23’lük artış olduğunu kaydeden Çandır, tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetlerin fiyatlarında ise yüzde 11,90, yıllık ise yüzde 76,25’lik artış ilan edildiğini kaydetti. Çandır, “Temmuz ayında Tarım-GFE alt kalemlerinde sıra dışı rakamlar gözlenmiştir. Bunların en dikkat çekicisi enerji ve veterinerlik kalemleri olmuştur. Enerjide aylık yüzde 23,76’lık rekor artış, yıllıktaki yüzde 13,20’lik artışın yaklaşık 2 kat üzerinde kalmıştır. Aylıkta yüzde 18,80 ve yıllıkta yüzde 95,89 artış ilan edilen veterinerlik hizmetlerindeki artış, hem aylık hem de yıllıkta rekor olmuştur. Aylık olarak yüzde 11,90 artış gösteren yatırımda kullanılan mal ve hizmet kalemi de tüm zamanların aylık rekoru olmuştur” değerlendirmesinde bulundu.
TÜİK tarafından Temmuz ayı tarımsal üretici fiyat endeksi Tarım-ÜFE’nin ay yüzde 3,83, yıllık yüzde 76,35 ilan edildiğini hatırlatan Çandır, “Tarımsal faaliyetlerde bulunanlar açısından son bir yıllık eğilim, genel olarak üretici aleyhine seyretmişken Mayıs ve Haziran aylarında aylık ve yıllık düzeyde Tarım-GFE, Tarım-ÜFE’nin altında kalarak üretici lehine dönmüştü. Temmuz ayında bu durum aylıkta yeniden üretici aleyhine dönmüş, yani tarımsal girdi maliyetleri, ürün fiyatlarından daha yüksek artmaya başlamıştır. Önümüzdeki aylarda bu eğilimin devam etmesi, üretici kesimin birikmiş zararlarını artırmaya devam edecektir” diye konuştu.
Yurt dışı üretici enflasyonu YD-ÜFE’nin Temmuz’da aylık yüzde 15,34 arttığını, yıllık artışını ise yüzde 60,32 olduğunu belirten Çandır, yurt içi üretici enflasyonu Yİ-ÜFE’nin aylık yüzde 8,23 yıllık yüzde 44,50 ilan edildiğini kaydetti. Çandır, “Bu eğilimler, genel olarak sektörün geçmişten gelen maliyet yükünü gelecekte de taşımaya devam edeceğini göstermektedir. Ancak bu ay özellikle YD-ÜFE rakamının sıra dışı yüksek ilan edilmesi, Yİ-ÜFE rakamının da sıra dışı yüksek çıkmasına vesile olmuştur. Özellikle YD-ÜFE rakamının Temmuz ayında ciddi bir yükseliş yaşaması, önümüzdeki aylarda önce Yİ-ÜFE ve sonra da TÜFE rakamlarında yükselişi tetikleyecektir” değerlendirmesinde bulundu.
Temmuz ayında üretici kesimdeki bu enflasyonlara karşılık tüketici enflasyonu TÜFE’nin aylık yüzde 9,49, yıllık yüzde 47,83 ilan edildiğini belirten Çandır, “Tüketici taraftaki gıda enflasyonu ise Temmuz ayında aylık yüzde 7,71 ve yıllık yüzde 60,72 olarak ilan edilmişti. İşlenmemiş gıda enflasyonu ise Temmuz’da aylık yüzde 9,51 ve yıllık yüzde 79,71 düzeyinde ilan edilmişti. Yaş meyve sebze enflasyonu ise aylık yüzde 17,65 ve yıllık 76,53 artış olarak ilan edilmişti. Tüketici taraftaki bu rakamlar; üreticilerin maruz kaldığı maliyet artışlarını, bu ay itibariyle tüketiciye yansıtabildiğini göstermektedir” dedi.
