İlk işlem gongunun 26 Temmuz 2019’da çaldığı Türkiye Ürün İhtisas Borsası (TÜRİB), 4. Yaşını kutluyor. TÜRİB Genel Müdürü Ali Kırali, Tarım Gazetecileri ve Yazarları Derneği’nin (TAGYAD) organizasyonuyla basın mensuplarıyla bir araya geldi.
TÜRİB’İN HEDEFİ BORSADA İŞLEM GÖREN ÜRÜNLERİ ÇEŞİTLENDİRMEK
TÜRİB’in kuruluşundan itibaren kat ettiği aşamaları anlatan Kırali; buğday, arpa ve mısır başta olmak üzere 17 üründe işlem gerçekleştirdiklerini, bu üç ürünün TÜRİB’deki işlemlerin yüzde 90’ını oluşturduğunu aktardı. Elektronik ürün senedi (ELÜS) yatırımcı sayısının 200 bine ulaşmasında sayıları 250’ye yaklaşan lisanslı depoların kapasitesinin 4 yılda 2 katına çıkmasının etkili olduğuna vurgu yapan Kırali,
“TÜRİB faaliyete geçtiğinde 4 milyon ton olan saklama kapasitesi, Temmuz 2023 itibariyle 9,2 milyon tona ulaşarak Türkiye hububat rekoltesinin dörtte birini saklama kapasitesine ulaşmıştır. Türkiye’de alınıp satılan hububatın yaklaşık dörtte biri de TÜRİB’de işlem görmektedir. Hububat rekoltesinin dörtte birinin saklanabilmesi, çok önemli bir kapasite ama bunu daha da yukarıya götürmemiz gerekiyor”” ifadesini kullandı.
Bu yıl 95 milyar liralık işlem hacmini hedeflediklerini vurgulayan Kırali, borsada 4 yılda toplam 133 milyar liralık işlem hacmine ulaşıldığı, 835 bin işlem yapılarak 33 milyon ton ürünün el değiştirdiği bilgisini verdi.
İSLAMİ ÜRÜNLER PİYASASI OLUŞTURULACAK
"TÜRİB Teverruk Piyasası" adı altında İslami ürünler piyasası açacaklarını bildiren Genel Müdür Kırali, “Katılım bankalarımızın para piyasasının onların standartları gereği ürün üzerinden yapılması gerekiyor. Şu anda Londra Metal Borsası ve Malezya Palmiya Borsası’nda yapılıyor. Lisanslı depolarda malın varlığının ispatlandığı bir altyapı bugüne kadar ülkemizde yoktu. Lisanslı depolar ve TÜRİB’le bu altyapı açıldı. Bizim altyapı yatırımıyla bu piyasayı açmamızla inşallah bu işlemleri Türkiye’ye çekiyor olacağız” dedi.
TMO'NUN BORSA İŞLEM HACMİNDEKİ PAYİ YÜZDE 65'E ÇIKTI
Pandemi ve ardından Rusya-Ukrayna savaşı ile geçen iki yılda TMO’nun piyasaya ağırlığını koyduğunu ve TÜRİB işlem hacmindeki payının yeniden yükselişe geçtiğini belirten Kırali, şöyle devam etti:
“TMO’nun 2021’de %10 olan işlem hacmindeki payı, 2022’de %50’ye çıkarken, Ocak-Temmuz 2023 döneminde alımlar henüz tamamlanmamış olmasına rağmen %65’e yükselmiştir. Hububatta dünya ölçeğinde ekstrem bir seneyi yaşıyoruz. Ülkemiz bolluk, ürünlerin çokluğu, depoların doluluğu anlamında çok rahat bir noktada.
Bu nedenle tahıl koridorunda yaşanan kriz, iç piyasayı çok az etkiliyor. Kısa vadede ülke olarak rahatız. Tahıl Koridoru krizinin uzamayacağını tahmin ediyorum. Çünkü Rusya’da da bereketli bir hasat oldu, onların da ürünü oradan çıkarması lazım.”
“TMO, PİYASANIN MERKEZ BANKASI"
Hububat gibi altın değerinde stratejik ürünlerde üretim planlamasının iyileştirilmesinin şart olduğunu, Tarım ve Orman Bakanlığının bu yöndeki çalışmasının çok önemli bulduğunu bildiren TÜRİB Genel Müdürü Kırali, TMO’nun alım fiyatının serbest piyasa fiyatının üzerinde seyretmesinin “piyasa bozucu” bir etki yapıp yapmadığı sorusuna şu yanıtı verdi:
“TMO, önce pandemi, sonra savaş nedeniyle gıda güvenliği için iki senedir ne varsa aldı, ithalat da yaptı, satışta da sübvanse etti. Tahıl Koridorunun kesilmesi ihtimaline karşı risk alınamazdı. Dolayısıyla geriye dönse bence yine aynı şeyi yapardı.
İki yıldır piyasaya ağırlığını koyan TMO, finansman gücüyle bu piyasanın adeta Merkez Bankası. Müdahale alımları piyasa bozucu değil ama sahip olduğu güçle fiyatı istediği yere getirebilir.”
