Dünyada yer alan çoğu ülkelerde artık her 200 kişiden biri çölyak hastası olmaya aday. Belirtilerin her hastada aynı şekilde seyretmediği bilinirken eskiye nazaran glüten hassasiyetine daha fazla rastlanmakta. Teşhisinin konulması çeşitli çölyak testleri ile gerçekleşirken kimi zaman hasta kendi hassasiyetinin de farkına varabiliyor.
Yaşam boyu süren bir gıda alerjisi olan çölyak hastalığı, ölümcül olmasa da ciddi oranda hayat standartlarını en aza indirmekte. Önem verilmediği takdirde kemik erimesi, demir eksikliği, ciltte döküntü gibi pek çok farklı sağlık sorununa da davetiye çıkartabiliyor. Belirtileri başka hastalıklarla da benzerlik gösterdiği için teşhis sürecinde kimi zaman akla gelen ilk hastalık olmuyor ve bu da teşhis sürecini geciktiriyor.
ÇÖLYAK HASTALIĞI BELİRTİLERİ NELEDİR? POTANSİYEL GLÜTEN HASSASİYETİ NASIL BELLİ OLUR?
Çölyak hastalığı, besinlerdeki buğday, arpa ve çavdarda bulunan glüten adlı bir proteinin tüketimiyle ince bağırsaktaki hücrelerin hasar almasıyla tanımlanır. Bir bağışıklık sistemi hastalığıdır ve hemen her yaşta görülebilir. Özellikle ailesinde çölyak hastası olan çocuklarda görülme ihtimali daha fazladır, yani genetik geçiş etkindir.
Son zamanlarda hepimizin sıklıkla duyduğu bir çeşit protein olan ve arpa, buğday, çavdar gibi tahıllarda bulunan glütene karşı sindirim sistemimiz tarafından vücutta oluşan anormal tepkilerin tümü glüten hassasiyetinden kaynaklanır.
ÇÖLYAK BELİRTİLERİ
Karın şişliği
Kansızlık
İshal
Kusma
Kabızlık
Açık renkli ya da kötü kokulu dışkı, tuvalet ihtiyacının artması
Karın ağrısı ve kramp
İştahsızlık ve gaz sancıları
Kilo kaybı
Yorgunluk ve halsizlik
Kemik veya eklem ağrısı
Demir eksikliği
Baş ağrısı
Nedeni bilinmeyen karaciğer hastalıkları
Duygu durum değişiklikleri, sinirlilik ve depresyon
Kısırlık
Deri döküntüleri
Diş minesi sorunları
ÇÖLYAK HASTALIĞI ÇEŞİTLERİ
Klasik Çölyak
Daha çok süt çocuklarında glüten alımı başlandıktan sonra kendini gösterir. Emilim ve sindirim bozukluğu ön planda olur. Demir, folik asit ve D vitamini eksikliği (kemik gelişme bozuklukları) ile kanamaya eğilim (pıhtılaşma bozuklukları) sıkça görülür.
Atipik Çölyak
5-6 yaş üstü büyük çocuklarda ve erişkinlerde rastlanır. Genellikle bulgular hafif ve sindirim sistemi dışındadır. Boy kısalığı, diş minesi zayıflığı ve demir eksikliğinin yanında sindirim sistemine ait tekrarlayan karın ağrısı, bulantı, kusma, karaciğer enzimlerinde yükselme ile kabızlık gibi tipik bulgular görülür. Bu hastalara tanı koymak oldukça zor olduğu için söz konusu şikayetleri olan kişiler teşhis edilirken titiz davranılması gerekiyor.
Atipik Çölyak
Bu çölyak türü huzursuz bağırsak sendromu ile karışabiliyor. Açıklanamayan demir, folik asit ve B12 vitamini eksikliği ile kemik gelişme problemleri, tekrarlayan karın ağrısı, karın şişliği ve serum albümin düzeyinde düşme gibi durumlarda da çölyak hastalığının akla getirilmesi gerekir.
Sessiz Çölyak
Herhangi bir şikayeti ve bulgusu bulunmayan bireylerin yakınlarına çölyak hastalığı teşhisi konmasının sonucunda yapılan aile taramalarında veya herhangi bir başka nedenle yapılan tetkiklerde çölyak hastalığının rastlanmasıdır.
Potansiyel Çölyak Hastalığı
Çölyak testlerinde pozitif sonuç çıkan, ancak ince bağırsak biyopsileri normal ya da minimal değişiklik gösteren bir türüdür. Sonraki yıllarda glüten hassasiyeti çıkabileceğinden düzenli doktor kontrolünde olunmasında fayda var.
Non-çölyak Glüten Hassasiyeti
Kanında çölyak hastalığına özgü antikorlar bulunmadığı halde glüteni tolere edemeyen ve ince bağırsak dokusunda hasar gözlenmeyen bir durumdur. Non-çölyak glüten hassasiyetine toplumun yaklaşık yüzde 20’sinde rastlanıyor.
