Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığının, kentte yıkılan binalardaki kusurların tespitine ilişkin başlattığı soruşturma, "Deprem Soruşturma Bürosu"nda görevli bir cumhuriyet başsavcı vekili ve üç savcı tarafından sürdürülüyor. Soruşturma kapsamında bilirkişi heyetince merkez Yenişehir ilçesi Mimar Sinan Caddesi'nde, altında Galeria İş Merkezi'nin bulunduğu siteyle ilgili hazırlanan 31 sayfalık rapor, Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığına sunuldu.
Raporda, site ve altındaki iş merkezinin 1995 yılında yapıldığı, depremden sonraki yerinde gözlem ve ölçümlere göre, yapım yılında geçerli deprem yönetmenliği kapsamında eksikliğin bulunmadığı ancak 2018'deki deprem yönetmenliğine göre eksikliklerin tespit edildiği belirtildi.
Yıkılan binanın projelerinin bilirkişi heyetince incelendiği, bilgisayar ortamında sayısal analizlerinin yapıldığı ifade edilen raporda, şu ifadelere yer verildi:
"Bina ile ilgili 1995 tarihli betonarme proje, 1997 tarihli mimari proje ve zemin katta olan iş yerine ait krokiler bilgisayar ortamında sayısallaştırılarak, binanın birebir aks ve kolon yerleşimi yapılmıştır. Bu yerleşim sonucu binanın imalatının ilk iki projeden bazı farklılıklar gösterdiği tespit edilmiştir. Projelerde kare ve kalın kesitli dikdörtgen kolonlardan oluşan ve yapım tekniğinde 'nervürlü' döşeme olarak adlandırılan bir döşeme tipi olarak inşa edilmiştir. Bu döşeme olmasından ve kolonlar arasında kirişlerin olmamasından dolayı bina çerçeve sistemini oluşturamayıp yıkılmıştır. Yıkımın, binaların B blok ve D bloğun bir kısmında olması, diğer bloklarda göçme olmamasına, sonradan oluşturulan düzensizliklerin sebep olduğu tespit edilmiştir."
Yapım yılındaki yönetmeliğe göre "deprem yükünün arttığı" tespiti
İncelenen mimari projelerde zemin ve bodrum katlarda duvarların olduğu ancak izlenilen görüntü ve krokiler sonucu binada sonradan değişiklikler yapıldığı kanaatine varıldığı ifade edilen raporda, bunun da göçme sebeplerinden biri olarak sayıldığı bilgisine yer verildi.
Binanın projeleri ve krokileri arasındaki farklılıkta özellikle bodrum kata inen bir merdiven ve karşısındaki kolon yerinin değiştirildiği veya tıraşlanarak deplase edildiği (yerinin değiştirildiği) görüldüğü kaydedilen raporda, “Binanın simetri olduğu ve deplase edilen kolon simetrisinde proje koordinatlarına uygun kolon olduğu ancak zemin kattan spor salonuna inen kolonun bu koordinatta olmadığı için binanın yıkılmasına bir sebep olduğu kanaatine varılmıştır. Sonuç olarak yıkılan binanın yapım yılı yönetmeliğindeki deprem yükünden daha büyük bir deprem yükü binaya gelmiştir” denildi.
Raporun sonuç bölümünde ise şu değerlendirmede yer aldı:
"Binaların altındaki kolonlardaki konum değişikliği, mimari planda gösterilen duvarların kaldırılması, döşemelerde merdiven boşluğu açılması gibi yapıda meydana getirilen düzensizlikler, deprem bölgelerinde hiç tercih edilmeyen bir yapı sisteminin projelendirilmesi ve uygulanmasının binanın yıkılmasına sebep olduğu kanaatine varılmıştır."
Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığınca soruşturma dosyasına eklenen bilirkişi raporu eksik bulunarak, ek rapor düzenlenmesi talep edildi.
Rıdvan Kılıç
