Dünyanın en kaliteli incir ve kestanesinin üretildiği Türkiye’nin en fazla zeytin ağacı varlığına sahip Aydın’ın verimli dağlarında at, eşek ve katırlar halen tarımın vaz geçilmezleri arasında yerini koruyor. Özellikle teknolojiye ayak uyduramayan belli yaşın üstündeki çiftçiler motorlu araçlar yerine yük hayvanlarını tercih ediyor. Motorlu araçlara göre daha hesaplı bulunan yük hayvanlarına, gücü, uysallığı ve seriliğine göre değer biçiliyor. Aydın’ın yaylaları ile ünlü Nazilli, Sultanhisar, Çine, Köşk, Germencik ve Koçarlı ilçelerinde 55 yaşın üzerinde olup çiftçiliği sürdüren pek çok kişi muhtaçlıktan değil teknolojiye ayak uyduramadığından dolayı at, eşek ve katırlarla ulaşım ve yük taşıma işlemlerini sürdürdüğünü belirtti. Yük hayvanlarında aranan en büyük özellik ise uysallığı ve sahibine ısırma ve tepme gibi eylemlerle zarar vermemesi. Aydın’ın Sultanhisar İlçesi’ne bağlı Atça Uzunlar Mahallesi sakinlerinden 57 yaşındaki Muammer Gür, çocukluğundan bu yana tarımsal faaliyetlerini eşeği ile sürdürdüğünü söyledi. Alışabilenler ve kullanmasını becerenler için arazi taşıtı kullanmanın zaman ve rahatlık bakımından çok avantajlı olduğunu belirten Muammer Gür, “Motorlu taşıt kullanımı serilik bakımından çok avantajlı ancak masrafı ağır oluyor. Başta benim gibi araç kullanmasını beceremeyenler ve arazisi az olanlar için eşek, at ve katır kullanımı daha iyi. Kullanımında fazla dikkat gerektirmiyor. Yılın 10 ayı yük hayvanları dışarıda kendi beslenme sorununu kendisi çözüyor. Bir de yükü sarıp yolcu ettiğimizde bahçeden eve kendisi gidebiliyor” diyerek çocukluk ve genlik yıllarında araç yolu olmamasından belli bir yaştan sonra da araç kullanmayı öğrenemediği için eşek kullanmak zorunda kaldığını söyledi. “Fiyatları 10 bin liradan başlayıp 40 bin liraya kadar ulaşıyor”
Aydın’ın dağ köylerinde halen at, eşek ve katırların iyi bir piyasası olduğunu özellikle mahsul hasat sezonu öncesinde fiyatların yükseldiğini belirten Muammer Gür, “Bu hayvanları dönemlik kullananlar olduğu gibi ömürlük kullananlar da oluyor. Herkes arazisinin durumu ve işine göre yük hayvanı alıyor. Ancak hasat sezonu öncesi fiyatlar yüksek oluyor. Bugün iyi bir katırın fiyatı 20 bin liradan başlayıp 40 bin liraya kadar yükseliyor. Eşek fiyatları katıra göre daha cazip. At ve katırlarda saban çekme kabiliyeti var ve çift sürmede usta ise fiyatlar daha da artıyor” diyerek Aydın dağlarında halen at, eşek ve katırların tarımsal üretimde kullanıldığını söyledi. Bu arada TÜİK verilerine göre Türkiye’de Konya ilinden sonra en çok eşek varlığına sahip ilin Aydın olduğu açıklandı. Her geçen gün sayıları azalsa da Türkiye’de 20 yıl önce yaklaşık 944 bin olan at, eşek ve katır varlığının 1995’te 7 yüz 31 bin’e, 2000 yılında 4 yüz 89 bin’e, 2005’te 3 yüz 42 bin’e, 2010’da 2 yüz 11 bin 500’e, 2015’te yüz 55 bin’e 2020’de yüz 8 bin’e, 2021’te 99 bin 809, 2022’de ise 86 bin 455’e düştüğü belirtildi. Aydın’da ise eşek sayısının yaklaşık 5 bin olduğu öğrenildi.
