Bosna Hersek'te son dönemde Sırplar ile Boşnaklar arasında gerilim yeniden tırmanmaya başladı. Sırp Cumhuriyeti Meclisi “9 Ocak Sırp Cumhuriyeti” kararı alırken Bosna Hersek Hükümeti daha önce de gündeme gelen bu konunun Anayasa Mahkemesi tarafından kesin olarak reddedildiğini hatırlattı. Yasak olmasına rağmen Banja Luke kentinde Sırplar tarafından kutlamalar gerçekleştirilmesi tepkilere yol açtı.
Konuyla ilgili açıklamalar da bulunan Avukat Devrim Nur Kayabalı bu durumun uluslararası hukuka aykırı olduğunu belirterek “Son yıllarda özellikle oldukça gerginleşen ikili üçlü farklı dinamiklerde dış ilişkilerimizde hareketlilik mevcut. Aslında Boşnaklarla yani Bosna Hersek ve Sırbistan arasında başlamış mücadele yeni başlamış bir mücadele değil. Bir hastalık gibi dönem dönem tekrar seyreden tekrar ortaya çıkan bir süreçtir. Bunun kökeni 1980'lere kadar ilerliyor. Hatta daha eski tarihlere kadar gidiyor da diyebiliriz. O dönemde özerklikler ilan edildikten sonra bir mal bütünlüğü ve bu özerklikle alakalı toprak kavgası başlamıştı. Zamanında Hırvatistan, Boşnaklar, Sırplar arasında da meydana gelen bir mücadele vardı. Bu mücadelenin daha fazla kanlı bir noktaya taşınmaması adına Birleşmiş Milletler ve NATO araya girerek Amerika'da bu üç ulusu bir araya getirdi. Burada yapılan Dayton Anlaşmasında mevcut toprak bütünlüğünün yüzde 51'ini Boşnaklara verildi. Geri kalan yüzde 49'luk kısmı ise Sırplara verildi. Sadece kıyı şeridinden bir küçük alanı birkaç sahi bölgesini ise Hırvatistan'a verildi. Zaten Hırvatistan'ın bu noktada çok fazla bir isyan mücadelesi de yok. Bu paylaşımdan sonra Sırplar ve Boşnaklar arasında günümüze kadar devam eden dönem dönem tekrar ivmelenen bir toprak mücadelesi sürmektedir. Şimdi son dönemde hareketlenen bir durum görüyoruz. 9 Ocak 2022 tarihinde Sırplar, 9 Ocak tarihini her yıl kendi Cumhuriyet Bayramları olarak kutlamak istediklerini söylediler.
Bosna Hersek, buna karşı çıktı. Siz bunu dönem dönem neredeyse her yıl dile getiriyorsunuz. Böyle bir talep sunuyorsunuz. Ancak 2016 yılında verilmiş bir Anayasa Mahkemesi kararı var. Anayasa Mahkemesi 2016 yılında verdiği kararda der ki; Sırplar o dönemde de aynı bayramın ilanını istediler ama referandumda ret sonucu çıktı. Konu bize intikal etti ve bunu biz Anayasa Mahkemesi olarak kesin bir karar aldık. Şimdi uluslararası hukukta da nasıl kesinleşmiş bir mahkeme kararı varsa ki Türk yargısında da böyledir. Aynı konuyu tekrar yeni koşullar oluşmadan gündeme getirmeniz mümkün değil. Bu bakımdan Sırpların bu noktadaki talepleri haklı değil. Sırpların gerçekten amacı Cumhuriyet Bayramı mıdır ya da işte bir yerde kaşının üstünde göz vardır mantığıyla ortaya başka bir şey çıkarmak mıdır burası tartışılır. Bunu ilerleyen günlerde de göreceğiz” dedi.
"Sırbistan, Türkiye ile yakınlık kurmak istiyor"
Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vuçiç'in Ankara'ya yaptığı ziyaretin önemi de değinen avukat Kayabalı, Sırbistan'ın son zamanlar da Türkiye ile yakınlık kurmak istediğini belirterek “Cumhurbaşkanı'mızın da bir açıklaması oldu bununla alakalı. Sırbistan'dan başkan ziyarete geldi Türkiye ile olan ilişkilerini güçlendirmek adına 2 milyonluk ticari hacmimiz 5 milyona ilerlesin, adli işbirliği anlaşmalarını güçlendirelim şeklinde Türkiye'yle açık bir şekilde yakınlık kurmak istediğini belli etti. Türkiye, tarihi ve geleneksel kökenlerimiz itibariyle her zaman Avrupa'da Bosna'nın yanında olmuştur ve Bosna'yı da desteklemiştir. Savaş ihtimalini çok değerlendirmiyorum. Çünkü dünya olarak çok zor bir süreçten geçiyoruz. Ne kadar güçlü olursak olalım ne kadar dünya ekonomisini yönetiyor olursak olalım hepimiz için zor bir durumdayız. Şu anda ne Ruslar, ne Türkler, ne Amerika Birleşik Devletleri hiç kimse böyle bir savaşın çıkmasını istemez. Dolayısıyla bir savaş ihtimalini çok ön görmüyorum. Ama Sırbistan'ın Türkiye ile arasındaki ilişkileri geliştirmek istediği aşikar. Cumhurbaşkanı'mıza yapılan ziyaret Cumhurbaşkanı'mız tarafından tabi olumlu değerlendirildi. Neden değerlendirilmesin, çünkü böyle bir durumda ülkeler arasındaki ilişkilerimizi güçlendirmemiz kesinlikle şart. Türkiye'yle aramızdaki ticaret hacmini ağlarımızı büyütelim deniyor. Sırbistan başkanının ‘Türklerde ne kadar yüksek bir görev bilinci var. Türkler, ne kadar devletlerine milletlerine bağlıdırlar' dedi. Bunların hepsi Sırbistan'ın Türkiye ile yakın ilişkiler kurmak istediğini kesinlikle gösteriyor” diye konuştu.
"Bosna Hersek'te yaşananlar bir savaş noktasına gelmeyecektir"
Bosna Hersek'te bu tür olayların dönem dönem yaşandığını ancak bunun bir savaş noktasına gelemeyeceğini de belirten avukat Kayabalı “Dönem dönem zaten bunlar yaşanıyor ama bir savaş noktasına intikal etmeyeceğini düşünüyorum. Çünkü işlerin o kadar kızışması halinde araya yalnızca Türkiye'nin değil, Rusya'nın Amerika'nın ve diğer Birleşmiş Milletler üyelerinin de müdahil olarak sulh yoluyla çözeceklerini düşünüyorum. Cumhurbaşkanı'mızın da söylediği şey çok açık. Cumhurbaşkanımız, ortada bir problem olmasın, ülkeler arasında iyi ilişkiler kurulsun der. Her ne kadar Sırbistan dönem dönem kaşısa da bu konuya şu anda bir savaş ihtimali vermiyorum” dedi.
Volkan Kayalar - Hacer İnci
