Bosna Hersek dahilindeki iki entiteden biri olan Sırp Cumhuriyeti hükümeti, Anayasa Mahkemesi tarafından yasaklanmasına rağmen başkent Saraybosna yakınlarında uzun namlulu silah taşıyan polisler ve zırhlı araçlarla güç gösterisi yaptı. Kutlamalar ilk kez nüfusun büyük çoğunluğunu Boşnakların oluşturduğu başkent Saraybosna ile sınır komşusu Doğu Saraybosna'da gerçekleştirildi. Sözde “Cumhuriyet Günü” vesilesiyle yapılan kutlama ve geçit törenine Sırp Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığına bağlı binlerce polis katlıdı. Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konseyi Sırp Üyesi Zeljka Cvijanovic, Sırp Cumhuriyeti Başkanı Milorad Dodik ve Sırbistan Dışişleri Bakanı Ivica Dacic'in beraber takip ettiği geçit töreni, bu yıl 6. kez gerçekleştirildi. İlk kez Sırp Cumhuriyeti entitesinin idari merkezi Banja Luka dışında gerçekleştirilen geçit törenine itfaiye görevlileri ve sivil savunma ekipleri de katıldı. Törende 500 metrelik Sırp Cumhuriyeti bayrağı açıldı.
"Hiçbir mahkeme kararı bu gerçeği değiştiremez"
Bosnalı Sırp lider Milorad Dodik törende yaptığı konuşmada, uluslararası toplumun bir kısmı ve Bosna Hersek Federasyonu entitesinin muhalefetine rağmen 9 Ocak tarihinin Sırp Cumhuriyeti'nin kuruluş günü olduğu konusunda şüphe bulunmadığını söyledi. Dodik, “Hiçbir mahkeme kararı bu gerçeği değiştiremez. Anayasa Mahkemesi'nin bu utanç verici kararı değiştirmesi daha kolay olacaktır. Sırplar, 9 Ocak Cumhuriyet Günü'nü kutlamaktan vazgeçmeyecek” dedi.
"Sonuçları olacak"
Bosna Hersek Yüksek Temsilcisi Christian Schmidt, Anayasa Mahkemesi tarafından halkı ayrıştırdığı için yasaklanan kutlamanın gerçekleştirilmesinin Sırp Cumhuriyeti entite hükümeti için sonuçları olacağını söyledi. Schmidt, kamu çalışanlarının bu kutlamalara katılımının anayasanın alenen ihlali anlamına geldiğini ifade etti.
Kutlamalara tepki gösteren Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konseyi Hırvat Üyesi Zeljko Komsic ise, 9 Ocak tarihini kutlamanın soykırım ve katliamlarla gurur duymak manasına geldiğini söyledi. Bosna Hersek'in bölünmesine asla müsaade etmeyeceklerini belirten Komsic, ayrılıkçıların amaçlarına ulaşamayacaklarının altını çizdi.
Ne olmuştu?
Yugoslavya dahilindeki cumhuriyetlerden biri olan Bosna Hersek'teki Sırp siyasetçiler 9 Ocak 1992'de, “Bosna kasabı” lakaplı savaş suçlusu Radovan Karadzic liderliğinde Sırp Cumhuriyeti'ni kurduklarını ilan etmişti. Karadzic, bu şekilde Bosna Hersek topraklarının bir kısmını Sırbistan ile bir arada tutma ve Bosna Hersek'in bağımsızlığını engelleme teşebbüsünde bulunmuştu. Bu nedenle 9 Ocak 1992 tarihi, radikal Sırp siyasetçiler tarafından "Sırp Cumhuriyeti'nin doğum günü" olarak görülüyor. Kutlamayı incitici bulan Boşnaklar ise bu tarihi, savaşın ve etnik temizlik hareketlerinin başlangıcı olarak görüyor.
Bosna Hersek Anayasa Mahkemesi, 2015'te Sırp Cumhuriyeti Günü kutlamalarının etnik ayrımcılığa sebep olduğu gerekçesiyle anayasaya aykırı olduğuna hükmetmişti. Yasağa rağmen Bosnalı Sırp siyasetçilerin inisiyatifi, Rusya, Sırbistan ve Sırp Ortodoks Kilisesinin açık desteğiyle kutlamalar devam ediliyor.
İbrahim Aydoğan
