Emekli aylığı almaya hak kazananların önemli bir bölümü çalışmaya devam ediyor. İş Kanunu'ndaki çarpıcı detaylar emekli çalışanların aylık ve kıdem tazminatında hak kayıplarının önüne geçtiği gibi gelirini de artırıyor.
Emekli olup kıdemini almadan çalışmaya devam edenler ilerleyen dönemde ister işten ayrılsın ister çıkarılsın tazminatını son alınan brüt ücret üzerinden almaya hak kazanır. Emeklilik öncesi ve sonrası çalışılan süre birleştirilir.
Emekli olduktan sonra sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışılması ya da emekli aylığını durdurarak çalışmaya devam şeklinde iki seçenek bulunuyor. SSK'lı olarak 30 yıl çalışıp emekli olan kıdem tazminatını alarak işyerinden ayrılabilir.
Aynı işyerinde yeniden çalışmaya devamı durumunda tazminatını hangi hallerde alabileceği farklılık gösteriyor. Destek primi ödeyerek, aylığını kestirmeden çalışmaya devam eden kıdem tazminatı talep edemiyor.
Ancak destek primi ödemek yerine emekli aylığını kestirip çalışmaya devam ederse istediği zaman işten ayrılarak kıdem tazminatını talep edebilir. Yargıtay kararlarına göre çalışanlar tüm çalışma dönemine ait kıdem tazminatını alabilir.
Bu konudaki 5 yıllık zaman aşımı süresi de işçinin emeklilik nedeniyle sigorta çıkışının yapıldığı tarihten itibaren değil, işten tamamen ayrıldığı tarihten itibaren işlemeye başlar. Özel sektör çalışanları sadece en son çalıştığı işyerinde geçen sürelere, memur da kamuda çalıştığı süre üzerinden tazminat alabilir.
Sabah'ın haberine göre, Emeklilikte yaşa takılanlar düzenlemesinden yararlanan ya da daha önce emekli olup çalışanların ücret, izin, çalışma koşulları, kıdem tazminatına ilişkin sorularının yanıtları şöyle:
1-16 yıldır çalıştığım şirkette EYT'den yararlanarak emekli oldum. Dört yıl sonra sağlık sorunum nedeniyle işi bıraktığımda 20 yıllık kıdem tazminatına hak kazanmış olacak mıyım?
Yüksek yargı kararlarına göre çalışanlar tüm çalışma dönemine ait kıdem tazminatını alabilir. Beş yıllık zaman aşımı süresi de işçinin emeklilik nedeniyle sigorta çıkışının yapıldığı tarihten itibaren değil, işten tamamen ayrıldığı tarihten itibaren işlemeye başlıyor. Sağlık sorunu nedeniyle işi bırakmanız halinde 20 yıllık tazminatınızı alarak ayrılabilirsiniz.
2-Mayıs 2023 itibariyle emekli aylığına hak kazandım, bu tarihte brüt maaşım 28 bin lira olup, aynı işyerinde kıdemi almadan çalışmaya devam ediyorum. İşten ayrılırken kıdem ödememde emekli olduğum tarihteki brüt maaşım mı dikkate alınacak?
Kıdem tazminatını almadan çalışmaya devam edenler için ise ister işveren işe son versin ister kendiniz istifa edin emeklilikten önce ve sonraki toplam çalışma süresi birleştirilecek. İşten ayrılırken giydirilmiş en son brüt ücretiniz esas alınacak. İşten ayrılırken brüt ücretiniz 30 bin lira olduysa bu tutar esas alınacak. Bu tarihte 20 yıllık çalışma süresini doldurduysanız 600 bin liraya yakın tazminata hak kazanacaksınız.
3-Emekli olup aynı işyerinde kıdemini almadan devam edenlerin yıllık izin, ihbar, ücret, çalışma koşullarında değişiklik olur mu?
İş Kanunu kapsamında emekli olup çalışanların mevcut işçilerden bir farkı bulunmuyor. Emekli aylığını alıp destek primi yatıranların kıdem tazminatı gibi izinleri, ihbar ve kıdemi gibi tüm hakları korunuyor.
4-Emekli olduktan sonra çalıştığım şirketten kıdemimi alarak ayrıldım, başka bir yerde işe başladım. Bu işyerinde çalıştığım sürede kıdem hakkım doğar mı?
Kıdem tazminatını sıfırlatan, başka işyerinde çalışmaya devam edenler yeniden kıdem tazminatı alamıyor. Ancak 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında bağlanan emekli aylığından feragat edip kestirerek normal çalışmaya geçmek mümkün. Ancak durumda çalışmaya devam edenler kıdem tazminatına hak kazanır. Ancak en düşük emekli aylığının 7500 lira olduğu ve her yıl arttığı düşünüldüğünde emekli aylığından feragat etmek mantıklı görünmüyor.
5-Medya sektöründe 212 sayılı Basın İş Kanunu kapsamında çalışıyorum. Emekli olduktan sonra 42 günlük yıllık iznimde bir kayıp söz konusu olur mu?
Kıdem tazminatını ve izin paralarını ayarak aynı işyerinde çalışmaya devam edenler için yeni işe girilmiş gibi değerlendirme yapılır. Ancak kıdemini, izin paralarını almayanlar için işyerinde ilk defa çalışmaya başladıkları tarihe göre hak kazandıkları sürede izin hakkından yararlanmaya devam eder. Yüksek yargının kararları da bu yönde olup, emekli aylığı bağlanırken kıdem tazminatını sıfırlamayan, izin paralarını almayan yılda 42 gün iznini almaya devam eder. Emekli olup işten ayrılan kullanmadığı izin sürelerine ait ücretleri de alabilir.
6-İşveren emekliliğe hak kazanan işçiyi işten çıkabilir mi?
İşten çıkarmada fesih hakkı veren durumlar İş Kanunu'nun 18 ve 25'inci maddesinde belirtiliyor. Buna göre işçinin emekliliğe hak kazanması fesih hakkı veren nedenler arasında yer almıyor. Emeklilik nedeniyle iş akdini sonlandırma çalışana ait bir hak olup, İş Kanunu'na tabi olarak çalışan hiç kimse zorla emekliliğe sevk edilemez. Dolayısıyla işveren işçinin emekliliğe hak kazandığını gerekçe göstererek iş akdini feshedemez. Çalışan EYT'li olduğu için işten çıkarılan iş mahkemesine dava açabilir.
7-Toplu sözleşmedeki hüküm nedeniyle emekli olduktan sonra işime son verildi ancak aynı koşullarda olmasına karşın başka bir personel için bu kural uygulanmadı. Dava açsam işime dönebilir miyim?
Toplu iş sözleşmesinde emekliliğe hak kazananların iş sözleşmesinin feshedilebileceğine ilişkin bir hüküm varsa işten çıkarabilir. İşverenin uygulamayı tüm işçiler için yapmadığı, objektif davranmadığı tespit edilirse mahkeme çalışanın işe iadesi yönünde karar veriyor. Bu kapsamda olup emeklilik nedeniyle kendi isteğiyle ayrılıp yeniden dönmek isteyenleri işe almak zorunda değil. İşçinin işyerinde çalışmaya başlaması işverenle anlaşmasına bağlı bir durum.
8-Kamu çalışanları emekli olup çalışmaya devam edebilir mi, işe iade davası süresince boşta kaldığım 6 aylık dönem kıdemime dahil edilir mi?
Kamuda, 657 sayılı kanun kapsamında çalışanlar (memurlar) emekli olup çalışmaya devam edemiyor. Ancak 2017 yılında yapılan yasal düzenlemeyle kadroya geçen taşeron işçiler emekliğe hak kazansa da çalışmaya devam edebilecek. İş Kanunu'na göre, geçersiz nedenle fesih durumunda işe iade davasını kazanan çalışan ister işe başlatılsın ister başlatılmasın boşta geçen süreye ilişkin doğan ücret, diğer haklarını alır. Yargıtay kararına göre, işçiye geçersiz sayılan fesih sırasında kıdem, ihbar, izin ücreti ödendiyse 6 aylık boşta geçen süre ilavesiyle son ücrete göre hesaplama yapılması gerekiyor.
