Türkiye başlattığı 'Milli Enerji ve Maden Politikası' ile saklı kalmış potansiyel kaynakları gün yüzüne çıkarmak için adeta seferberlik başlattı.
Öyle ki, bu seferberlikle beraber Türkiye maden çeşitliliği açısından dünyada 8. sıraya yükseldi. 1935-2002 tarihleri arasındaki 68 yıl boyunca 3,7 milyon metre olan 'Sondajlı Maden Arama Çalışmaları' 2003-2022 arasında 8,3 milyon metreye çıkarıldı.
FRANSIZLARIN 'BURADA BİR ŞEY YOK' DEDİĞİ YERDEN DÜNYANIN EN BÜYÜK 2. REZERVİ ÇIKTI
Bu çalışmaların başarılı sonuçlarından biri ise Eskişehir'in Beylikova ilçesinde bulunan 694 milyon ton Nadir Toprak Elementi (NTE) rezervi oldu.
Eskişehir'deki NTE arama çalışmaları 1950'li yıllara kadar uzanıyor. O dönem bölgeye gelen Fransız araştırmacılar, rezervi görünce Türkiye'ye bir teklifte bulunuyor; 'Türkiye'nin havayolunu, karayolunu biz yapalım karşılığında madeni bize verin.'
Fransızlar bu teklife ret cevabı alınca ise 'burada maden yok' raporu tutup dönüyorlar. Yine aynı yıllarda ABD'li araştırmacıların da sıklıkla bölgeye geldiği biliniyor...
DÜNYANIN 1000 YILLIK İHTİYACINI KARŞILAYABİLİR
2022 yılında ise Türkiye, o bölgedeki 'yok' denilen rezervi kendi imkanlarıyla gün yüzüne çıkararak pilot üretim tesisinin inşasına başladı. Dünyanın 1000 yıllık ihtiyacına cevap verebilecek kapasitede olan bu rezervi işlemek için için kurulan tesiste 2023'te hizmete girecek ve ilk etapta yıllık 1,200 ton/yıl üretim yapılacak.
Uzmanlara göre ise Türkiye NTE madenini çıkarıp uç ürün ihracatına başlamasıyla ekonomik ve stratejik açıdan çok farklı bir konuma yerleşecek...
| Türkiye'de ilk keşfedilen NTE yatağı Eskişehir'de. Diğer önemli rezervler ise Isparta, Malatya ve Konya'da. Türkiye'de tespit edilen rezervlerde birçok NTE farklı oranlarda bulunsa da hepsi bir arada bulunuyor. Özellikle lantanyum, seryum ve neodimyum yüksek miktarlarda üretim potansiyeline sahip. |
İLERİ TEKNOLOJİ ÜRETMEK İÇİN OLMAZSA OLMAZ
Nadir Toprak Elementleri, genelde toprak altında genellikle 'küçük rezervler' halinde bulunuyorlar. Nadir Toprak Elementlerini 'nadir' yapan şey ise, rezervlerin azlığı değil bu elementleri işlemenin maliyetinin yüksek olması. Toplam 17 elementin bulunduğu bu madenler sadece ekonomik değil aynı zamanda büyük bir stratejik öneme de sahip...
NTE adıyla da bilinen bu elementler grubu özellikle gelişen teknoloji ile beraber ülkeleri için en kritik maddelerden biri haline dönüştü.
IPHONE'LARDAN F-35'LERİN ÜRETİMİNE KADAR...
Bugün NTE'ler cam, seramik, metalürji sanayi, lazer üretimi, mıknatıs üretimi, petrol katalizörü ve ileri teknoloji akıllı füzeler, fiber optik ve uydu haberleşmesi için kullanılan cihazların üretimi için olmazsa olmaz. Bunların yanında hibrid ve elektrikli araçlar, rüzgâr türbinleri, güneş enerjisi panelleri, MR makineleri...
Hatta dünyanın en değerli şirketi Apple iPhoneların kameralarını ve Lockheed Martin F-35'leri üretmek ve için NTE'ye ihtiyacı var.
TÜM DÜNYAYA ÇİN SATIYOR
Şu anda bu elementleri dünyanın yüzde 95'ine Çin satıyor. Çin, dünya NTE rezervlerinin yüzde 36'sını elinde bulundurmanın yanı sıra, işleme tesisi olarak da dünyanın en önemli oyuncusu konumunda. Bu durum yüksek teknoloji üretmek isteyen ülkeleri ise Çin'e bağımlı hale getiriyor.
ABD'NİN YUMUŞAK KARNI, ÇİN'İN EN BÜYÜK KOZU
2018 yılında dünyanın en büyük iki ekonomisi olan Amerika Birleşik Devletleri ve Çin arasında başlayan ticaret savaşında en stratejik konu başlığı NTE'ler oldu.
NTE'nin kullanım alanları ve ABD'nin bu konudaki Çin'e olan ciddi bağımlılığı göz önüne alındığında ticaret savaşlarında NTE ihracatı ABD'nin yumuşak karnı olurken, Çin'in ise elindeki en büyük koz oldu.
TÜRKİYE NTE MADENİNİ KAPTIRMAYACAK
Şimdi ise Beylikova'da bulunan rezerv ve kurulan tesis ile dünyada NTE konusunda tekel haline gelen Çin'in en güçlü rakibi Türkiye olmuş durumda.
Elindeki bu kozu korumak isteyen Çin, Türkiye'ye madeni ham madde olarak ithal etme kendi işleyerek satmak istese de bu teklifi kabul görmedi. Ret cevabı sonrası Çin'den gelen yeni teklif ise 'Otaklık kurup NTE işleyecek tesis teknolojisini Türkiye getirebiliriz' oldu.
TÜRKİYE'NİN NTE PLANINI CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN AÇIKLAMIŞTI
Yüksek teknolojili ürünlerin temel bileşenleri olan nadir elementlerin üretimini ilk öncelik olarak belirlendiği açıklayan Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Halihazırda dünyadaki nadir elementlerin üretimi ve bunların nihai ürüne dönüştürülmesi çalışmalarının yüzde 95’i Çin’de gerçekleştirilmektedir. Teknoloji bağımsızlığının ayrılmaz bir parçası olan madenlerin üretimi ve nihai ürüne dönüştürülmesi hususunda yeni bir adım atıyoruz. Geçmişte türlü engellemeler ile ülkemizin dışında tutulduğu bu alana artık güçlü bir şekilde girmenin vaktinin geldiğine inanıyoruz." demişti.
